نشست هفت و چهارمین سالگرد تاسیس سازمان ملل متحد در حالی آغاز به کار کرده است که در حاشیه این اجلاس دیدارهای متعددی میان سران کشورها به صورت دو جانبه و چند جانبه برگزار می‌شود. از نکات قابل توجه در این زمینه آنکه عبدالفتاح السیسی رئیس جمهوری مصر در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با برهم صالح رئیس‌جمهوری عراق و عبدالله دوم، پادشاه اردن دیدار کرد. سران کشورهای مصر، عراق و اردن در نشستی که در راستای تکمیل نشست سه‌جانبه در ۲۴ ماه مارس برگزار شد، آخرین تحولات هر سه کشور را بررسی و درباره راهکارهای همکاری و هماهنگی سیاسی و اقتصادی و استراتژیک بین یکدیگر بحث و تبادل نظر کردند. حال این سوال مطرح می‌شود که اهداف این کشورها از توسعه مناسبات سه جانبه چیست و چرا چنین رویکردی را در پیش گرفته‌اند؟
یکی از مباحث مطرح در نشست سه جانبه مذکور را بررسی تحولات فلسطین تشکیل می‌دهد. طرح معامله قرن با محوریت سعودی در حالی مطرح است که طرح آمریکا بر اساس حذف فلسطین و تحمیل مشکلات آن به اردن و مصر استوار است. در این میان کشورهای عربی تحت تاثیر اقدامات عربستان رفتار می‌کنند که حضورشان در نشست سازشکاران در بحرین در این چارچوب بوده است. در این میان لبنان، عراق و سوریه رویکردی متفاوت دارند در حالی که سوریه به دلیل وضعیت بحرانی نمی‌تواند حضوری فعال در نشست سازمان ملل داشته باشد و دولت لبنان نیز گرایشات عربستانی دارد. عراق در این میان از بهترین وضعیت در باب مقابله با معامله قرن برخوردار است و لذا بعد مهمی از نشست مذکور را اقدام واحد در برابر توطئه معامله قرن می‌توان دانست.
نکته دیگر آنکه عراق مخالف سیاست‌های عربستان در منطقه است لذا رویکرد مصر و اردن به عراق با تاکید بر امنیت خلیج فارس را می توان نوعی اعلام مخالفت با سیاست‌های عربستان دانست. مصر بحران‌های ایجاد شده در کشورش را برگرفته از مواضع سعودی می‌داند و اردن نیز از معامله قرن و رفتار عربستان در قبال فلسطین بسیار خشمگین است و آن را ضد امنیت ملی خود می داند چرا که معامله قرن یعنی گرفتار شدن اردن در بحران فلسطین و نیز از دست دادن قیومیتش بر قدس. بر این اساس این نشست سه جانبه نشانه چرخش‌هایی در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه است چنانکه مصر و اردن اخیرا بر لزوم همگرایی با سوریه تاکید کرده‌اند. بر همین اساس است که مصر و اردن چندان تمایلی نیز به پذیرش آنچه ائتلاف آمریکایی تامین امنیت خلیج فارس نامیده می‌شود نداشته و به دنبال رویکردهای مستقل در منطقه هستند.
به هر تقدیر نشست سه جانبه مذکور را می‌توان ابعاد جدیدی از روند تحولات و همگرایی در منطقه دانست که تنزل جایگاه منطقه‌ای سعودی و دوری کشورها از طرح‌های سعودی را بیش از پیش آشکار می سازد.
نویسنده: فرامرز اصغری
