امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نظراتی را درباره حکومت جمهوری اسلامی داشتند و البته توصیه‌هایی به قوا می‌کردند که با اقبال مردم رو به رو بود و رضایت آنها را درپی داشت بر همین اساس به دلیل تقارن سالگرد رحلت امام(ره) با برگزیده شدن دوازدهمین رئیس دولت سومین سال رئیس مجلس دهم مروری بر توصیه‌های ایشان به سه قوه خواهیم داشت.
رموز پیروزی انقلاب
ابتدا باید درباره رمز پیروزی انقلاب بدانیم که امام خمینی(ره) در سخنرانی در جمع کارکنان شرکت نفت (نقشه دشمنان، ایجاد اختلاف) در۶ دی ۱۳۵۸ در این‌باره فرموده‌اند: «دو جهت در این پیروزی بود: یکی اینکه برای خدا [بود] فریاد به اینکه «الله‌اکبر» و ما برای خدا می‌خواهیم این کار را بکنیم، جمهوری اسلامی می‌خواهیم. یکی هم اینکه با هم مجتمع بودند. یکصدا بودند. بچه کوچولو و پیرمرد هشتاد ساله، یکجور حرف می‌زدند، و دشمنهای ما این دو تا سنگر را هدف کردند. از اوّلی که این سد رژیم سابق شکست، دشمنها سر درآوردند و یک دسته‌شان راجع به جهت اسلامی شروع کردند کارشکنی. درست توجه کنید که این دو تا مطلب هر دویش مشهود ماست که مورد حمله واقع شده. جهت اسلامیتش مورد حمله واقع شد. گفتند، اسلامی نمی‌خواهیم، همان جمهوری! این حمله به جهت اسلامیتش بود که زیر بار اسلامش می‌خواستند نروند. برای اینکه آن کارشناس‌ها فهمیده بودند که این پیروزی از اسلام است. مردم برای جمهوری نمی‌آیند به شهادت برسند. مردم برای اسلام می‌گویند ما شهید می‌خواهیم بشویم. الآن هم می‌گویند، کفن می‌پوشند برای اسلام، نه کفن برای جمهوری، برای جمهوری دمکراتیک.»
ساده‌زیستی مسئولین
امام خمینی توصیه‌های کلی را هم به همه مسئولان نظام داشتند برای مثال می‌توان به سخنرانی ایشان در جمع کارکنان وزارت امور خارجه و پرسنل هوانیروز (جهل دشمن) صبح ۲۴ اسفند ۱۳۶۰ اشاره کرد که فرمودند: «اگر بخواهید یک ملت قوی آزاد باشید، از تشریفات یک قدری بکاهید. عید را در بین دوستان خودتان، ملت خودتان، مجروحان خودتان، معلولان خودتان و جنگ‌زدگان خودتان و آوارگان خودتان - از هر جا هست، اینها همه از شما هست - این عید را در بین آنها با هم عیدی کنید. یک قدری از خودتان بکاهید و بیفزایید بر اینکه به آنها سرکشی کنید و آنها را احترام کنید. اینها بزرگند، اینها عالی رتبه‌اند، اینها شهید داده‌اند، اینها معلول داده‌اند، معلول هستند و اینها امتحان داده‌اند و مادرهای اینها امتحان داده‌اند که شهید می‌دهد و افتخار می‌کند و می‌گوید باز هم دارم، بیایید ببرید. ما در مقابل اینها سرافکنده هستیم، ما در مقابل اینها شرمسار هستیم و ما باید با اینها یک جوری رفتار کنیم که عید برای آنها هم باشد. و شما وقتی عید دارید که اخلاق عیدی داشته باشید، اخلاق تازه. و من امیدوارم که به این امر ملت ما سرتاسر همه جا عمل کنند و رضای خدای تبارک و تعالی را در این امر به دست بیاورند.»
محرومیت‌زدایی و عدم اجحاف به طبقات مستضعف
امام خمینی(ره) در ادامه توصیه‌های کلی به مسئولان در پیام چهارده ماده‌ای به ملت ایران درباره وضعیت کشورکه ۹ اسفند ۱۳۵۷ می‌گویند: «كارگران كارخانه‌ها و ديگر كارگران و كارمندان و طبقات مستضعف بايد بدانند كه اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حكومت عدل اسلامى به آنان اجحاف نمى‌شود و نخواهد شد و كسانى كه با دستور يا ميل و نفع اجانب بين آنان مى‌روند و با پخش اكاذيب فريبنده مى‌خواهند آنان را از اسلام جدا كنند همان‌ها هستند كه بعضى سران آنان در خدمت دربار محمدرضا پهلوى بودند و همه آنان آگاهانه يا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند. لازم است اين عناصر مفسده جو را در بين خودشان و در كارخانه‌ها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز كنند. من به دولت راجع به مجانى كردن آب و برق و بعضى چيزهاى ديگر فعلًا براى طبقات كم بضاعتى كه در اثر تبعيضات خانمان برانداز رژيم شاهنشاهى دچار محروميت شده‌اند- و با برپايى حكومت اسلامى به اميد خدا اين محروميتها برطرف خواهد شد - سفارش اكيد نمودم كه عمل خواهد شد.»
قدر ملت را بدانید
امام خمینی(ره) در ادامه توصیه‌های کلی خود به مسئولان می‌گویند که به مجلس و دولت و دست‌اندركاران توصيه مى‌نمايم كه قدر اين ملت را بدانيد و در خدمتگزارى به آنان خصوصاً مستضعفان و محرومان و ستم‌ديدگان كه نور چشمان ما و اولياى نعم همه هستند و جمهورى اسلامى رهاورد آنان و با فداكاري‌هاى آنان تحقق پيدا كرد و بقاى آن نيز مرهون خدمات آنان است، فروگذار نكنيد و خود را از مردم و آنان را از خود بدانيد و حكومت‌هاى طاغوتى را كه چپاولگرانى بى‌فرهنگ و زورگويانى تهى مغز بودند و هستند را هميشه محكوم نماييد، البته با اعمال انسانى كه شايسته براى يك حكومت اسلامى است.
نماینده‌ها به فکر پر کردن جیبشان و دزدی نباشند
امام خمینی(ره) در توصیه‌ای به مجلس در سخنرانی در جمع ایرانیان مقیم خارج (عدم صلاحیت پهلوی برای حکومت) که۱۰ دی ۱۳۵۷ صورت گرفت می‌فرمایند: «يك مجلس ملى كه نه مربوط به سفارت شوروى باشد، نه مربوط به سفارت انگليس باشد، نه مربوط به سفارت امريكا باشد؛ نه براى منافع او سينه بزند نه براى منافع او. يك همچو مجلسى را به وجود مى‌آوريم ان شاءاللَّه [ان شاءاللَّه حضار]؛ و بعدش كه يك همچو مجلسى به وجود آمد قهراً اگر يك مطلبى بخواهد در آن، در يك همچو مجلسى مثلًا دويست نفرى بگذرد- دويست تا آدم صالحى كه براى مملكت ما دلسوز است، دزد نيست، نمى‌خواهد جيبش را پر بكند، نمى‌خواهد عنوان پيدا بكند، مى‌خواهد كه خدمت بكند به اين مردم؛ اگر چنانچه يك همچو مجلسى براى ما پيدا شد مصالح مملكت را در نظر مى‌گيرد - اگر يك چيزى آوردند بگذرد، يك قراردادى ما بين يك دولتى با دولت ما آوردند بگذرد، مى‌برند آن را آنجا نگاه مى‌كند؛ اول خود دولتِ صالح نظر مى‌كند اگر چنانچه فاسد باشد ردش مى‌كند. بعد اگر چنانچه او ندانست، نتوانست بفهمد و آورد در مجلس، در مجلس نظر مى‌كنند و مصلحت و مَفْسَده ملت را مى‌خواهند به جا بياورند درست مى‌كنند. اين مصالح مملكت ما يا صد در صد يا صد در نود حاصل خواهد شد. ما يك همچو چيزى مى‌خواهيم.»
مجلس عادل و پیرو اسلام
امام خمینی(ره) در پیام به نمایندگان مجلس شورا در افتتاح اولین دوره مجلس نیز در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ توصیه‌هایی به نمایندگان دارند و می‌فرمانید که: «با خواست خداوند متعال و به مباركى و ميمنت در روزى بسيار بزرگ، مجلس شوراى اسلامى افتتاح مى‌شود. روز سيزدهم رجب كه روز ولادت با بركت و سعادت بزرگمرد تاريخ و معجزه دهر اميرالمؤمنين على بن ابي طالب - صلوات‌اللَّه و سلامه عليه - مجلس مقدس شوراى اسلامى كه اولين مجلس جمهورى اسلامى است و اولين مجلس است كه با انتخابات آزاد انجام گرفت، گشايش مى‌يابد. و من اميدوارم كه اين مجلس به بركت اين روز مبارك، مجلس عدالت و پيرو اسلام و به نفع مسلمين و كشور اسلامى باشد. سپاس خداوند بزرگ را كه در مدتى كوتاه ملت شريف ايران موفق شد كه اساس جمهورى اسلامى را با آزادى و آرامش بنيان گذارد؛ و اين از بركت اسلام و وحدت كلمه قشرهاى متعهد اسلامى است. اين جانب طليعه اين مجلس مبارك را به ملت بزرگ ايران و شما نمايندگان محترم تبريك عرض مى‌كنم.»
دولت و مجلس برای یکدیگر کارشکنی نکنند
ایشان در پیام به نمایندگان مجلس شورا در افتتاح اولین دوره مجلس در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ می‌فرمایند که: «این مجلس که اولین دوره در جمهوری اسلامی است، الگویی است برای مجالس آینده؛ و هر سنت حسنه و یا سیئه‌ای ممکن است در مجالس دیگر اثر گذارد و برای شما اجر جزیل و یا خدای نخواسته وزر و وبال به بار آورد. لازم است در مذاکرات و برخورد آرا به طور آرام و با احترام متقابل عمل شود، نه مثل دوره‌های رضاخان و بعد از آن. و لازم است از دسته‌بندی‌ها و جهت‌گیری‌های غیراصولی برای کوبیدن طرف مقابل جداً احتراز شود که تنها حل مسائل در محیط آرام امکان‌پذیر است. ویژگی این مجلس و محیط کشور در این دوره ایجاب می‌کند که مجلس و دولت هماهنگ شود تا بر مشکلات کشور فائق آیند. و هیچ‌یک از نهادهای جمهوری اسلامی خصوصاً مجلس و رئیس‌جمهوری و دولت برای یکدیگر و دیگران کارشکنی نکنند و خود را به طور جدی در خدمت اسلام و کشور درآورند تا خدای متعال آنها را پشتیبانی فرماید. و ندای آسمانی انسان‌ساز وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقوا را در نظر داشته و اطاعت نمایند، و از منازعه و تفرقه اجتناب نمایند و به امر آموزنده الهی گوش فرا دهند و وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ که دنباله آن تنازع، فشل و شکست و رفتن رنگ و بو و آبروست.»
رئیس‌جمهور نشدید قهر نکنید
امام خمینی(ره) پیام رادیو - تلویزیونی به ملت ایران در اولین انتخابات ریاست جمهوری که ۴ بهمن ۱۳۵۸ برگزار شد فرمودند که: «بعد از اينكه رئيس‌جمهور به مباركى انشااللَّه تعيين شد، هركس باشد، ديگران قهر نكنند و عقب بنشينند. كشور، كشور خود شماست. رئيس‌جمهور باشيد، كشور است. پاسبان باشيد، كشور است. طلبه مثل من باشيد، كشور خود شماست. بعد از اينكه رئيس‌جمهور تعيين شد همه اعانت كنيد از او. همه وارد بشويد در كار و اعانت كنيد از او. كنار ننشينيد. قهر نكنيد و رشد خودتان را نشان بدهيد به دنيا كه شما رشيد هستيد، و شما مى‌توانيد كه يك مملكتى را با هم اداره بكنيد. وقتى كه بنا شد يكى رئيس‌جمهور شد، ديگرى هم يك كار ديگر. ديگرى هم يك كار ديگر. و كارها را به سلامتى انجام بدهيد.»
محو فساد از دستگاه قضایی
ایشان توصیه‌های بسیاری هم برای پاکی دستگاه قضا داشته و در نمونه‌ای از آنها در سخنرانی در جمع وکلای دادگستری (توطئه‌های استعمار علیه اسلام) در ۷ اسفند ۱۳۵۷ می‌فرمایند: «قضاوتِ شرعی باید باشد. این طور قضاوت‌هایی که محکوم می‌کردند مردم را روی یک همچو روابطی که درست می‌کردند، یا هر چیزی که بود، رشوه‌خواری در کار بود، اینها باید از بین برود. طرز دادگستری را باید شماها بنشینید با هم، قضات و شماها و همه، تفکر کنید و طرز دادگستری را طوری کنید که این مراتب نباشد: امروز حکم بکند فردا برود آنجا، بعد برود آنجا، بعد از سر برگردد اینجا، دوباره برود آنجا! اینها همه تضییع اوقات است و تضییع اموال است. اینها باید اصلاح بشود.»
حساس بودن کار قوه قضاییه
امام خمینی(ره) در ۲۲ بهمن سال ۶۲ هم می‌فرمایند که: «دستگاه قضایی و قضات محترم توجه داشته باشند که در حساس‌ترین مکانِ نظام خدمت می‌کنند. خیلی سعی کنند تا حتی اشتباهی انجام ندهند. و در صورتی که متوجه اشتباه شدند، به هیچ وجه از برگشت از حکمشان خجالت نکشند؛ که خجالت در پیشگاه خداوند متعال بسیار سنگین‌تر از خجالت از مردم است.»
مطبوعات و رسانه‌ها مربی جامعه
امام خمینی(ره) به مطبوعات هم توصیه‌هایی داشتند و بر همین اساس در سخنرانی در جمع کارکنان موسسه «اطلاعات» در ۵ شهریور ۵۹ می‌فرمایند: «اگر مطبوعات متحوّل بشود - و انشااللَّه، مى‌شود و شده است - متحول بشود به يك مراكزى كه بخواهند تقوا را در جامعه منتشر كنند، وقتى جوانها و بچه‌هاى تازه‌رس ما وارد مى‌شوند در ميدان فعاليت اجتماعى، بروند دنبال روزنامه، روزنامه مربّى باشد، گوش كنند به راديو، راديو مربّى باشد، نگاه كنند به تلويزيون، تلويزيون مربّى باشد، نگاه كنند به مجلات، مجلات، مجلاتى باشد كه تربيت بكند، اين جوان وقتى كه به هر جا توجه كرد، ديد كه گوش و چشمش پر شده از تربيت، اين طور بار مى‌آيد. اگر رها بشود، هرزه بار مى‌آيد. اگر بِكشندش در طرف فساد، مى‌رود آن طرف و اگر بكشندش در طرف صلاح، مى‌آيد اين طرف.»
در نهایت با توجه به این جملات گهربار در سالگرد ارتحال امام می‌توانیم بنویسیم که اگر هدفمان رسیدن به حکومت اسلامی و عمل به توصیه امام خمینی(ره) برای جلوگیری از انحراف انقلاب باشد می‌توان صحبت‌های ایشان را که برگرفته از شرع و احادیث است مرور کنیم و با مقایسه سخنان با اوضاع امروز همه مسیرهای انحرافی را اصلاح کنیم.
مائده شیرپور
