نزدیک به یک سال است که بیماری به نام کرونا ( کووید ۱۹) جهان را به خود مشغول داشته است. از تلفات انسانی گرفته تا خسارت های گسترده اقتصادی و اجتماعی که به گفته بسیاری از ناظران پیامدهای آن تا سالهای بعد ادامه خواهد یافت. یکی از نکات مهم در حوزه مبارزه با کرونا، نقش و جایگاه نظام بهداشت هر کشور بویژه بخش پرستاری است. مجموعه ای که نقشی بی بدیل در مبارزه با کرونا و نجات جان انسان ها دارند و بسیاری از آنها جان خود را در راه جان بخشیدن به دیگران فدا کرده اند. به اذعان همگان بخش پرستاری در جمهوری اسلامی ایران از موفق ترین و کارآمدترین بخش های پرستاری در جهان بوده اند که کارنامه ای درخشان از خود بر جای گذاشته اند. حال این سوال مطرح است که این توان از کجا نشات می گیرد و چرا بخش پرستاری در ایران توانسته چنین کارنامه درخشانی از خود بر جای گذاشت؟ برخی بر این عقیده اند که عملکرد تیم پرستاری برگرفته از همان سوگند پرستاری و عملکرد پرستاری است که در سایر پرستاران نیز انجام می دهند. این سخنان در حالی مطرح می شود که نگاهی به کارنامه پرستاران در سایر کشورها بویژه در جوامع غربی نکاتی دیگر را آشکار می سازد. آنچه در ساختار لیبرال سرمایه داری مشاهده می شود اصل سود و هزینه است. از یک سو پرستاران در این کشورها بر اساس اصل دریافت حقوق در ازای کارکرد فعالیت می کنند چنانکه در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و انگلیس پرستاران برای کمبود دستمزد در شرایط کرونایی تظاهرات برگزار کردند. از سوی دیگر این نگاه سود و فایده در قالب نگهداری و مراقبت از بیماران نیز مشاهده می شود چنانکه سالمندان و حتی رنگین پوستان از خدمات درمانی ضد کرونایی محروم و یا در اولویت بعدی قرار می گیرند.
با توجه به این حقایق می توان گفت که عملکرد بخش پرستاری در ایران نمی تواند صرفا بر اساس وظیفه شغلی چنانکه در غرب رایج است تعریف گردد چنانکه پرستاران در ایران به رغم کمبودهای موجود در بخش دستمزدها با جان و دل به فعالیت خود ادامه داده و از سوی دیگر میان بیماران تفاوتی قائل نشده و همگان برای آنها یکسان هستند و به جای نگاه سود و فایده نگاه انسان محور و خدمت رسانی به بشریت محور عملکرد آنهاست. حال این سوال مطرح است که چه عواملی در شکل گیری چنین روحیه ای نقش داشته است؟ با نگاهی ریشه ای می توان دریافت که از جان گذشتگی پرستاران در ایران صرفا به دوران کرونا نمی باشد بلکه در طول ۸ سال دفاع مقدس نیز این شاهد چنین رشادت ها و از جان گذشتگی هایی بوده ایم و پرستاران بسیاری در خط مقدم جبهه به شهادت رسیدند. آنچه سرمنشا چنین تفکری می شود را می توان در قالب فرهنگ مقاومت و ایستادگی، روحیه جهادی در خدمت رسانی، تفکر بسیجی که همواره در صحنه حاضر است و هرگز در برابر سختی ها عقب نشینی نمی کند، فرهنگ شهادت و ایثار که بر اساس آن فرد جان می دهد تا به دیگران جان ببخشد و.. خلاصه کرد. نکته بسیار مهم در طول ماه هایی که کشور باب حران کرونا درگیر است، اراده تکیه به توان داخلی برای مقابله با مشکلات و کاستی هاست. اگر قرار بود که بخش بهداشت و درمان کشور از جمله پزشکان و پرستاران چشم به راه دستاوردهای برجام و روابط خارجی می ماندند قطعا دستاوردهای امروز کشور در مبارزه با کرونا رقم نمی خورد و امروز نام ایران در جمع پیشگامان مبارزه با کرونا و تولید کنندگان واکسن کرونا نبود. جامعه پرستاری کشور با حضور همه جانبه در میدان اثبات کردند که با تکیه بر اراده داخلی می توان بر مشکلات پیروز شد و نیازی نیست که چشم به خارج داشت و یا چشم انتظار رفع تحریم ها ماند و این درس بزرگ پرستاران این اراده های ماندگار برای همگان است.
نویسنده: قاسم غفوری
