بالاخره، پس از مدت‌های مدید، در آستانه ولادت با سعادت امام رضا(ع)، پایگاه ملی فضایی امام خمینی(ره) با پرتاب آزمایشی موفق ماهواره‌بر سیمرغ به فضا، به طور رسمی افتتاح شد و پاسخی همه جانبه به تحریمهای داد که اخیراً امریکا بر علیه ایران وضع کرده است.
در حقیقت سیمرغ گام نخست ایران برای انتقال ماهواره‌ها در مدار برگشت‌ناپذیر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتری از سطح زمین است که علاوه بر تأمین عمرهای بالاتر ماهواره‌ها، زمان پوشش‌دهی بر کشور را به نحو چشمگیری می‌افزاید.
بر این اساس، پایگاه فضایی امام(ره) نخستین پایگاه با سکوی ثابت کشورمان به شمار می‌رود که کلیه مراحل آماده‌سازی، پرتاب، کنترل و هدایت ماهواره‌برها را برعهده دارد. ماهواره‌بر سیمرغ قادر است ماهواره‌هایی تا وزن ۲۵۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد.
هرچند که همچون اخبار مربوط به انصراف پرابهام و سوال مسئولان اجرایی از پرتاب ماهواره ایرانی در اواخر سال گذشته، این بار نیز آماده شدن سایت پرتاب و ماهواره‌بر، ابتدا با جوسازی رسانه‌های خارجی اعلام و سپس رسانه‌ها و افکار عمومی داخلی از آن مطلع شد، اما این نحوه اطلاع‌رسانی نیز از حلاوت و اهمیت این اتفاق کم نکرد.
تلاشی ۱۸ ماهه
اگرچه در اواخر دولت سابق، همه مسئولان و کارشناسان از آمادگی قریب‌الوقوع پایگاه جدید فضایی و ماهواره‌بر پیشرفته سیمرغ سخن می‌گفتند اما به هزار و یک دلیل گفته شده و ناگفته، این روند با تاخیر و تعلل فراوان همراه شد تا اینکه در مهرماه سال ۱۳۹۴، قراردادی مهم میان دو بخش اجرایی کشور منعقد و خبرهایی خوش از سرعت گرفتن تکمیل این دو پروژه منتشر شد.
بر این اساس، سه قرارداد در حوزه فضایی در اواسط مهرماه سال ۱۳۹۴ میان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت دفاع منعقد شد که شامل طراحی و ساخت ایستگاه پرتاب ماهواره امام خمینی(ره)، طراحی و ساخت ماهواره‌بر سیمرغ و ماهواره سنجشی بود و البته در ان زمان اعلام شد که اجرای این سه پروژه مهم، به مدت ۱۸ ماه به طول خواهد انجامید.
پایگاه فضایی امام خمینی(ره) کجاست؟
پایگاه فضایی امام خمینی (ره) به عنوان اولین سکوی پرتاب ثابت ماهواره‌بر با قابلیت حمل محموله‌های چند صد کیلویی است که سردار احمد وحیدی وزیر دفاع کشورمان در آستانه سالگرد ارتحال امام روح‌الله(ره) در سال ۱۳۹۱ رسما ساخت آن را اعلام کرد.
اهمیت این پایگاه در این است که قابلیت پرتاب ماهواره‌های پرتعداد در مدار ارتفاع پایین «low earth orient» را دارد و می‌توان به کمک این ماهواره‌ها انواع کاربری‌های مخابراتی، هواشناسی، موقعیت یابی، اینترنت اشیا و خدمات آی‌تی و مخابرات ماهواره‌ای را فراهم کرد.
این پایگاه که به عنوان نخستین پایگاه مدرن فضایی در جنوب غرب آسیا به شمار می‌رود قادر است نیازهای صنعت هوافضای کشور را حداقل در ۱۰ سال آینده فراهم کند و از این جهت می‌تواند بسیار مهم و منشا اثر باشد.
رئیس مرکز ملی فضایی نیز در تشریح ویژگی‌های این پایگاه گفته بود که ایستگاه پرتاب ماهواره امام خمینی(ره) از مدرن‌ترین ایستگاه‌های رایج جهان است که ماموریت آماده‌سازی و پرتاب ماهواره‌برهای سنگین را به عهده دارد و در استان سمنان قرار دارد.
منوچهر منطقی تاکید کرده بود: این ایستگاه از نظر فناوری کاملا مطابق استانداردهای روز دنیا است که تمامی مراحل طراحی و ساخت آن توسط دانشمندان و اساتید دانشگاه‌های ایران انجام می‌شود. همچنین از مشاوره کارشناسان خارجی در این پروژه بهره می‌گیریم.
البته وی در مهرماه سال ۱۳۹۴ اعلام کرده بود ایستگاه پرتاب ماهواره امام خمینی(ره) طبق برنامه پیش‌بینی شده اواخر سال ۹۴ به بهره‌برداری آزمایشی می‌رسد.
جهشی بزرگ در صنعت فضایی
دانشمندان صنعت فضایی ایران در ساخت این ماهواره‌بر رویکرد هوشمندانه و صرفهجویانه را در دستور کار قرار داده و ضمن بهینهسازی نمونه‌های موجود، اقدام به طراحی ماهواره‌برهای بزرگتر و سنگین تر برای رسیدن به ارتفاعات بسیار بالاتر با استفاده از بخشهای نمونه‌های موجود کرده‌اند. اولین محصول معرفی شده حاصل این روش، ماهواره‌بر سیمرغ بود که نمونه مقیاس واقعی آن در ۱۴ بهمن‌ماه سال ۱۳۸۸ برای اولین‌بار رونمایی شد و قرار شد ماهواره‌هایی چون طلوع، ظفر، مصباح و آتست با آن، راهی ماموریت شوند.
ماهواره‌بر دو مرحله‌ای سیمرغ
سیمرغ، ماهواره‌بری دو مرحله‌ای است که با بهرهگیری از پیشران سوخت مایع می‌تواند ماهواره‌هایی در رده جرمی سنگینتر نسبت به موشک سفیر را در مدار حدود ۵۰۰ کیلومتری و زاویه میل مداری ۵۵ درجه قرار دهد و همچنین قادر به تزریق ماهواره‌هایی با جرم چند صد کیلوگرم در مدارهای نزدیک به زمین (LEO) است.
این ماهواره‌بر در واقع گام نخست ایران برای انتقال ماهواره‌ها در مدار برگشت‌ناپذیر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتری از سطح زمین است که علاوه بر تأمین عمرهای بسیار بالاتر برای ماهواره‌ها، زمان پوشش دهی بر کشور را نیز به نحو چشمگیری می‌افزاید. با توجه به تغییرات بسیار زیاد سیمرغ نسبت به سفیر، فناوریهای مورد نیاز برای رسیدن به یک ماهواره‌بر جدید دوباره دست به دست هم دادند تا این محصول به تولید برسد.
پس از این مراحل بوده که ماهواره‌بر سیمرغ به امکان رسیدن به سرعتی برابر با ۷۵۰۰ متر در ثانیه دست یافته و پایه مناسبی برای رسیدن به سرعت فرار از جاذبه زمین است که برابر ۱۱.۲ کیلومتر در ثانیه بوده و بنابراین توان انتقال ماهواره به مدارهای بالاتر و غیرقابل برگشت در فضا را دارد.
موشک ۴ مرحله‌ای
موتور سوخت مایع مرحله اول سیمرغ که ظاهرا از ترکیب ۴ موتور مرحله اول موشک سفیر حاصل شده است. از این رو برای رسیدن به این مقدار رانش، ۴ موتور بهینه شده مورد استفاده در مرحله اول سفیر، که هرکدام از آنها رانشی تقریباً به اندازه ۳۲ تن-نیرو دارند، کلاستر شده‌اند یعنی برای رسیدن به قدرتهای بالاتر کنار هم قرار گرفتهاند و در مجموع حدود ۱۲۸ تن-نیرو را ارائه میدهند.
البته، موتور مرحله اول سیمرغ به گونهای طراحی شده است که بتواند تمام اعضای خانواده سیمرغ را تأمین کند. طبیعی است امکان استفاده از نمونه‌های جدید موتورهای سفیر با رانش ۳۷ تن - نیرو هم در ماهواره‌بر سیمرغ وجود دارد که شاید از دلایل تأخیر اولین پرتاب این موشک نسبت به زمانهای اعلام شده نیز همین باشد.
به گفته برخی مسئولان سابق حوزه فضایی، نسل بعدی ماهواره بر سیمرغ یعنی «سپهر» در آینده، به توان انتقال ماهواره‌هایی با جرم ۷۰۰ کیلوگرم به مدار ۱۰۰۰ کیلومتری دست خواهد یافت.
با توجه به الزامات پرتاب یک موشک ماهواره‌بر بزرگ، نیاز به ساخت این پایگاه و سکوی پرتاب جدید ضرورتی انکارناپذیر محسوب می‌شد زیرا سکوی پرتاب ماهواره بر سفیر که بر مبنای پرتابگرهای متحرک توسعه یافته بود امکان استفاده برای موشکی به بزرگی سیمرغ را نداشت.
امروزه حتی کشورهایی که سابقه آنها در صنعت فضایی از کل عمر انقلاب اسلامی نیز بیشتر است مانند هند و روسیه چه در کاربری ماهواره برهای فعلی خود و چه در توسعه نمونه‌های جدید با چالش‌ها بزرگ و حتی شکستهای فضایی سنگین و پرهزینه رو‌به‌رو میشوند بنا بر این در هر مقطعی از برنامه فضایی کشور خصوصا در گذار از ماهواره‌برهای فعلی به نمونه‌های بزرگ مانند سیمرغ باید انتظار بروز شکست و البته شجاعت پذیرفتن و اعلام آن را داشت؛ هرچند که خوشبختانه اولین تست با موفقیت تمام انجام شد.
مشخص است که بهرهگیری از تجارب فضایی کشورهای دیگر به طور مستقیم ممکن نیست اما می‌توان با در نظر داشتن علل و عوامل اعلام شده از سوی آنها در این مسیر با خطای و شکستهای کمتر به پیشرفت رسید و در عین حال، از جهش تقریبا ۵ برابری قدرت پرتاب ماهواره‌های ایران با تست موفق سیمرغ و پایگاه پرتاب آن، بر خود بالید.(مشرق)
