به مناسبت روز جهانی روانشناس سراغ آمارهایی رفتیم که نشان از واقعیت تلخ در جامعه دارد و آن بی‌توجهی مردم به سلامت روح و روان در مقایسه با جسمشان است. مرسوم است وقتی سرما می‌خوری به پزشک مراجعه کنی، مرسوم است با کوچکترین ناراحتی پیش پزشک بروی و تا درمان قطعی مسیر را ادامه داده و حتی برای درمان بهتر سراغ متخصصان را گرفته و از شهری به شهر دیگر بروی اما چقدر مرسوم است که در صورت مواجه شدن با نشانه‌هایی که هشدار می‌دهد روح و روان دچار مشکل شده است به سراغ روانشناس و مشاور برویم؟
به بهانه روز جهانی روانشناس به این موضوع پرداخته و البته در خلال آن روند پوشش بیمه‌ای برای این بخش مهم زندگی افراد را بررسی می‌کنیم.
عضو شورای مرکزی سازمان روانشناسی گفت: درحال حاضر وضعیت روانشناختی در آحاد جامعه نیازمند تامل جدی است. لازم است که از بیمه‌های خدمات روانشناسی که موضوع بسیار مهم و مورد تاکید جامعه روانشناسی و مشاوره هست؛ استفاده شود و این وظیفه بر دوش دولت و مجلس است.
پورشریفی با بیان اینکه اگر سلامت روان را براساس نگاه بیماری نگر بررسی کنیم و بر پایه نتایج پژوهش‌ها؛ شواهد در دسترس گویای این است که ۲۳.۶ دهم درصد از مردم کشور ما به نوعی از مشکلات روانشناختی رنج می‌برند و این آمار گویای این است که ضرورت توجه به مشکلات روانشناختی حاد جامعه وجود دارد.
وی ادامه داد: البته این آمار ۲۳.۶ درصدی درحالی است که ما صرفا نگاه بیماری نگر داشته باشیم ولی واقعیت امر این است که مساله تنها مشکلات روانشناختی، مثل افسردگی و اضطراب و مشکلات نظیر آن که در این آمار به نوعی خود را نشان داده؛ نیست. مثلا مسائل آسیب‌های روانی و اجتماعی مثل طلاق و نظایر آن هرگز خود را نشان نمی‌دهد درحالیکه همه اینها میتواند با یک نگاه سلامت نگر پیشگیرانه با تمهیداتی که توسط روانشناسان و با حمایت روانشناسان انجام می‌شود؛ مورد توجه قرار گیرد.
این عضو شورای مرکزی سازمان روانشناسی به ایلنا گفته که در حال حاضر وضعیت روانشناختی در آحاد جامعه نیازمند تامل جدی است و این به این معنا نیست که مشکلات روانشناختی خیلی حاد است و اوضاع خیلی بد است بلکه به این معنی است که برای داشتن جامعه‌ای پویا و سرزنده و فعال که آحاد جامعه کشور بتوانند هم از زندگی لذت ببرند و هم نقش‌های خود را ایفا کنند و جامعه را به سمت توسعه‌ای که مدنظر است پیش ببرند؛ لازم است که توجهات ویژه‌ای به این مساله صورت بگیرد.
اختلالات خلقی و اضطرابی در خانم‌ها بیشتر از آقایان است
پورشریفی گفت: جنسیت آماری در اختلالات اضطرابی و خلقی گویای این است که خانم‌ها از آقایان بیشتر از اختلالات روانشناسی رنج می‌برند و ابتلا به این اختلالات در خانم‌ها بیشتر است.
وی در ادامه اظهار کرد: آماری در چند سال قبل داشتیم که اختلالات روانی در آن حدود ۲۱ درصد اعلام شده بود و براساس آن می‌توان گفت روند اختلالات روانی رو به افزایش است اما شیوه‌های پژوهش در کشور با هم فرق می‌کند و خیلی دقیق نمی‌شود گفت که در مقایسه با سال‌های قبل افزایشاتی بوده است. ولی شواهد گویای است که مسائل روانشناختی احتمالا تغییرات رو به بالایی داشته ولی تایید می‌کنم که نتایج حاصله با ابزارهای متفاوت انجام شده و به لحاظ علمی خیلی با دقت نمی‌شود در مورد این پیشرفت صحبت کرد.
بودجه اختصاص یافته به سلامت روان بسیار ناچیز است
عضو شورای مرکزی سازمان روانشناسی افزود: بودجه‌ای که وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت قرار داده است در حال حاضر متاسفانه بسیار ناچیز است و صرفا به جنبه‌های روانشناختی و سلامت روان اختصاص یافته است و این درحالی است که سهم اختلالات روانشناختی در میان اختلالات و سهم تاثیر مشکلات روانشناختی بر مشکلات حتی جسمانی شایان توجه است.
وی بیان کرد: با توجه به میزان بودجه بسیار ناچیز سلامت روان عملا سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در حد برنامه‌ریزی‌های بیماری‌نگر و توجه به افزودن تخت‌های بیمارستانی و از این قبیل بوده است و طرح‌های اساسی و بنیادی که بتواند در حوزه‌های مختلف از قبیل فرزند پروری و افزایش مهارت‌ها در پیشگیری از آسیب‌های روانی و اجتماعی منشا اثر باشد؛ انجام نشده است.
در حوزه سلامت روان برنامه‌های کلان و وسیع صورت نمی‌گیرد
پورشریفی گفت: متاسفانه در حوزه سلامت روان برنامه‌های کلان و وسیع صورت نمی‌گیرد و در این رابطه یکی از مسائلی که لازم است به آن توجه شود این است که ما سازمان نظام روانشناسی را به عنوان سازمان حرفه‌ای روانشناسان و مشاوران داریم و لازم است که در کلیه سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با حوزه سلامت روان و اجرای آن این سازمان نقشی ایفا کند.
این عضو شورای مرکزی سازمان روانشناسی با اشاره به اینکه تا زمانی‌که همه حوزه‌های مرتبط به ویژه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در این خصوص مورد توجه قرار نگیرد و فقط بخش‌هایی از کشور وارد این مساله بشوند احتمال توفیق خیلی پایین خواهد بود؛ اظهار کرد: در این رابطه ضرورت دارد در انجمن‌های علمی روانشناسی و مشاوره توسط کمیسیون‌های مجلس استفاده کافی به وجود بیاید ولی متاسفانه شواهد موجود است که در این خصوص وزارت بهداشت توجه خاصی به نظرات انجمن‌های علمی نمی‌کند یا حداقل از آنها به صورت نظامند نظرخواهی نمی‌شود.
وی در خصوص هزینه‌های خدمات روانشناسی و مشاوره بیان کرد: در جهان مساله خدمات روانشناخت جز خدمات پرهزینه محسوب می‌شود به دلیل اینکه اگر در نظر بگیرید یک روانشناس در حالت استاندارد ۴۵ الی ۵۰ دقیقه زمان صرف کند هزینه‌ای که در نظر گرفته می‌شود برای این مدت است در حالیکه یک متخصص در حرفه دیگر حوزه سلامت در همان زمان تعداد ویزیت‌های بیشتری را خواهد داشت و در نتیجه ظاهرا مبلغ ممکن است از مبالغ دریافتی روانشناسان گرانتر به نظر بیاید ولی به مراتب نسبت به دیگر حرفه‌های سلامت این مبلغ پایین است.
پورشریفی گفت: سازمان روانشناسی وظیفه دارد هم از حقوق روانشناسان دفاع کند و هم از حقوق مراجعان آنها بنابراین درست است که با توجه به حقوق مراجعان لازم است هزینه‌ها کم باشد ولی با توجه به حقوق روانشناسان برای اینکه بتوانند هزینه‌های جاری را پرداخت کنند؛ می‌شود گفت تعرفه‌ها خیلی به نفع روانشناسان نیست.
وی افزود: برای حل مساله لازم نیست تعرفه را پایین بیاوریم بلکه لازم است که از بیمه‌های خدمات روانشناسی که موضوع بسیار مهم و مورد تاکید جامعه روانشناسی و مشاوره هست؛ استفاده شود و این وظیفه بر دوش دولت و مجلس است که این مساله را جدی پیگیری کند و اگر هم چنین بیمه روانشناسی دایر شود و در عین حال سیستم‌های دولتی در ارایه خدمات خدمات روانشناختی ورود پیدا کنند به این ترتیب ضرورتی ندارد که یک مرکز خصوصی صرفا به این خاطر که افراد توان مالی ندارند آنقدر تعرفه‌ها را پایین بیاورد که نتواند مرکز و دفتر خود را دایر نگه دارد.
وزارت بهداشت برای ارتقای سلامت روان ایرانیان درخواست کمک کرد
اما ظاهر این موضع در وزارت بهداشت هم دیده شده یا حداقل سالی یکبار دیده می شود. چرا که همزمان با روز جهانی روانشناس قائم مقام وزیر بهداشت بر لزوم پیشرفت شاخص‌های بهداشتی و درمانی بیشتر از گذشته تاکید کرد و گفت: لازم است به منظور تدوین برنامه‌های استراتژیک و عملیاتی در حوزه سلامت روان، روانشناسان و روانپزشکان و گروه‌های متخصص با وزارت بهداشت همکاری کنند.
بر همین اساس ایرج حریرچی در مراسم گرامیداشت روز جهانی روانشناس با بیان اینکه سلامت دارای ۴ بعد جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی است، اظهار داشت: روانشناسان به طور مستقیم با سلامت جسمی و روانی سروکار دارند و به صورت غیر مستقیم نقش موثری در سلامت معنوی و اجتماعی جامعه دارا هستند.
قائم مقام وزیر بهداشت با اشاره به تغییر سبک زندگی، شیوع شهرنشینی، افزایش سن جامعه و شیوع پدیده‌هایی مثل اعتیاد و دخانیات و رفتارهای پرخطر، بر لزوم توجه ویژه و بیشتر به سلامت روان نسبت به گذشته تاکید کرد و افزود: اختصاص یکی از بندهای سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب به سلامت روان، حاکی از آن است که ارتقای سلامت روان جامعه با ترویج سبک زندگی ایرانی و اسلامی دارای اهمیت است.
حریرچی با تاکید بر لزوم رفع موانع
تنش آفرین در زندگی اجتماعی، افزود: در این راستا نقش دولت‌ها، مردم و متخصصین مهم است و باید برای رفع این موانع راه حلی سیستماتیک تدوین شود.
وی همچنین بر لزوم ترویج آموزش‌های اخلاقی و معنوی تاکید کرد و گفت: به منظور ارتقای سلامت روان لازم است عملکردمان مبتنی بر شاخص‌های سلامت روان باشد.
سخنگوی وزارت بهداشت بر ضرورت کاهش فشار روانی و استرس در سطوح فردی و جامعه تاکید کرد و افزود: کاهش این استرس و فشارهای روانی به نوعی علم و هنر است که این هنر و علم را روانشناسان و متخصصین در این حوزه دارا هستند.
به گزارش وزارت بهداشت، حریرچی با بیان اینکه همکاری‌های متقابل میتواند در کاهش استرس‌ها و فشارهای روانی موثر واقع شود، افزود: اگر هر صنفی منافع خود را ببیند به جایی نخواهد رسید، چرا که کل نظام سلامت وسیله ای برای تامین سلامت مردم است.
قائم مقام وزیر بهداشت با بیان اینکه در طی سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۲ در شاخص‌های توسعه انسانی (سلامت، آموزش و استانداردهای زندگی) حدود ۶۷ درصد رشد داشتیم، افزود: این شاخص‌ها در کشور طی این دوره زمانی سالانه به طور متوسط حدود ۱.۶۷ درصد و در دنیا ۰.۶۹ درصد رشد داشته است. این نشان می‌دهد که در این بازه زمانی ما در شاخص‌های توسعه انسانی بیش از ۲ برابر متوسط جهانی رشد داشتیم.
به گفته حریرچی، ایران در دنیا دومین کشوری است که توانسته در رفع موانع شاخص‌های توسعه انسانی موفق عمل کند.
حریرچی همچنین بر لزوم پیشرفت شاخص‌های بهداشتی و درمانی بیشتر از گذشته تاکید کرد و گفت: لازم است به منظور تدوین برنامه‌های استراتژیک و عملیاتی در حوزه سلامت روان، روانشناسان و روانپزشکان و گروه‌های متخصص با وزارت بهداشت همکاری کنند.
وی با اشاره به اجرای برنامه‌های تحول سلامت با تاکید بر ادغام برنامه‌های سلامت روان، افزود: در این راستا حدود ۹۰۰ تخت روانپزشکی به ظرفیت تخت بخش‌های روانی بیمارستان‌ها افزوده شد.
با توجه به آمارها و مشاهدات برخوردها در جامعه و همچنین آمار پرخاش و حتی میزان طلاق می‌توان نتیجه گرفت که آستانه تحمل مردم نسبت به قبل پایین تر آمده و این نیازمند خدمات اورژانسی است که میتواند با تحت پوشش قرار گرفتن خدمات روانشناسی توسط بیمه‌ها و فرهنگ‌سازی جبران شود.
سوشیانت آسمانی
