علیرغم تاکیدات مجلس بر کارشناسی‌های تخصصی در خصوص طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و تاثیرات مثبت آن در حمایت از دولت و بهبود اقتصاد کشور، حسن روحانی رئیس جمهور، دیروز ضمن مخالفت با مصوبه جدید مجلس در هیات دولت، محدودیت دسترسی بازرسان بین‌المللی به تاسیسات هسته‌ای را «مضربرای روند فعالیت های دپیلماتیک ایران » دانست. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز با اشاره به این مصوبه از نامه دولت به شورای نگهبان خبر داد و گفت: «مصوبات شورای عالی امنیت ملی بعد از تایید رهبر جمهوری اسلامی برای همه لازم‌الاجراست و ورود مجلس به این موضوع به مصلحت نیست. پیش از حسن روحانی، علی ربیعی، سخنگوی دولت و بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران نیز با این مصوبه مخالفت کرده بودند. از سوی دیگر حسن روحانی دیروز در مجلس حاضر نشد اما اینگونه عنوان کرد که این مسئله ربطی به تصویب کلیات این مصوبه از سوی نمایندگان نداشت و دلیل آن رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مخالفت ستاد مبارزه با کرونا است.
راهکارهای دولتی
از سوی دیگر دولت برای اینکه مخالفت خود را موجه جلوه دهد راهکارهایی را در این زمینه در نظر گرفت. از جمله اینکه حسینعلی امیرمیری درباره مصوبه «اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها» گفت: طرح نمایندگان در جلسه دولت مطرح و بررسی شد اما دولت ایرادات شکلی و ماهیتی روی آن دارد و علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی به عنوان نماینده دولت برای این موضوع تعیین شد.
وی سریعاً اصل تفکیک قوا را به میان کشیده و می افزاید: مرزهای اختیارات قوا در نظام توسط قانون اساسی تبیین و تعیین شده است و حدود وظایف قوای سه گانه در آن مشخص است. همچنین توسط بخشهای حقوقی دولت بر فراقوه‌ای بودن احکام مورد اشاره در این مصوبه تاکید شده است.
چرایی مخالفت
دراین میان سوالات متعددی از سوی افکار عمومی در این زمینه مطرح می‌شود و مردم می پرسند چرا دولت با این طرح که زخمهای حاصل از برجام را بر تن این ملت التیام می بخشد مخالف است؟
در عین حال بسیاری از حامیان دولت این طرح را مصداق خروج از برجام می‌دانند. این درحالی است که این طرح دقیقا با اتکا به بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام طراحی شده و مبتنی بر همین توافق، اقدامات متقابل ایران را عینی‌تر کرده است. بارها شاهد بوده‌ایم که مقامات دولتی در سخنان خود در بد عهدی طرف مقابل تاکید کرده بودند که در نظر دارند که مواردی را که در این طرح آمده اجرایی کنند، اما معلوم نیست که چرا حالا زمانی که مجلس دولت را ملزم می کند تا تعهداتی را که خود قبلاٌ اعلام کرده اجرا کند ، سخن از فضا سازی رسانه‌ای و سیاسی به میان می‌آید. الیاس نادران نماینده مردم تهران در این باره گفت: این رفتارها و دوگانه‌سازی‌هایی که دولتی‌ها در آستانه انتخابات ریاست جمهوری شروع کردند و بحث تحریم و غیر تحریم را کلید می‌زنند، درست نیست و مسئله اصلی، عُرضه و بی‌عُرضگی است نه مسئله اینکه تحریم یا مذاکره را بپذیریم. وی افزود: مشخص است که کسی تحریم را نمی‌پذیرد. مسئله اینجاست که ذلیلانه تحریم ها برداشته شود یا عزت مدارانه، همه دعواهای ما سر این نقطه است.
از سوی دیگر سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز در این باره تاکید کرد: آقایان بفرمایند ما دچار دیکتاتوری مدرن شدیم، یعنی اینکه مجلس را تعطیل کنیم و همه موارد از جمله تقنین و اجرا را در اختیار آنها قرار دهیم، این کار یک نوع به توپ بستن مدرن پارلمان و نهاد تقنینی کشور است
علی خضریان نماینده تهران نیز گفت: بنابراین در طرح مذکور ضمن اصلاح پیام ضعف، باید ظرفیت شناسایی و جاسوسی که در کشور براساس پروتکل الحاقی وجود دارد اصلاح می‌شد، همچنین درصدهای غنی سازی متناسب با نیاز کشور در حوزه تولید رادیو دارو در راکتور اتمی تهران و تولید هزار مگا وات برق در نیروگاه اتمی بوشهر دیده شد.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس با بیان اینکه از اظهار نظر سخنگوی دولت درباره این طرح تعجب کرده است، گفت: تعجب می کنم چرا دولتمردان برخلاف قاعده و منطق روشنی که وجود دارد عمل می کنند و در امور قوه مقننه که وظایف خاص خود را دارد دخالت کرده و اعلام می‌کنند طرح را قبول نداریم، مگر وقتی مجلس می‌خواهد موضوعی را تصویب کند نیاز به عدم قبول یا قبول دولت دارد؟
از سوی دیگر نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در واکنش به اظهارت معاون اول رئیس جمهور گفت: جهانگیری باید متوجه باشد که مصوبات مجلس هیچ گونه ارتباطی به مسائل اجرایی ندارند چرا که قانونگذاری و نظارت بر عملکرد دولت، وظیفه مجلس است.
محمد حسن آصفری اظهار کرد: جهانگیری اعلام کند کدام بخش از مصوبه مجلس در خصوص اقدام راهبردی در مقابله با تحریمها دخالت در امور اجرایی است و قطعا اطلاعات کافی ندارد که چنین اظهار نظرهایی را به زبان آورده است. نائب رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: موضوع پروتکل الحاقی و برجام ارتباطی به مسائل اجرایی ندارد، بلکه سیاست‌های نظام محسوب می‌شوند و البته مجلس شورای اسلامی هم طبق اصول قانون اساسی حق دارد که در تمام معاهدات، پروتکل‌ها و پیمان‌ها ورود کند.
وی خاطرنشان کرد: موضع جهانگیری و دیگر اعضای دولت در خصوص طرح اقدام راهبردی در مقابله با تحریمها جنبه سیاسی دارد؛ بنابراین دولتمردان به جای اینکه بگویند برجام چه منفعتی برای ملت ایران داشته، پا را فراتر گذاشته و در امورات دیگر قوا دخالت می‌کنند.
اقتصاد بهانه‌ای دیگر
در عین حال شاهد هستیم که یکی از دلایل مخالفت دولت افزایش فشار اقتصادی بیشتر بر مردم در اثر اجرای این طرح است. اما به نظر می‌رسد که مخالفان طرح مجلس برای مقابله با تحریمها می‌دانند که بازگرداندن مدار تصمیم سازی کشور از انفعال به اقتدار و تغییر محاسبات ۱+۴، برای کاهش فشار اقتصادی بر مردم باشد، از این رو بیش از همیشه به بی کفایتی متهم شده و در عین حال نگران هستند کاهش فشار اقتصادی حاصل از این طرح بر مردم و نتایج آن به نام مجلس تمام شود. از آنجایی که اکثریت مجلس از گروههای سیاسی رقیب هستند این موضوع بیش از هر زمان دیگری آنها را رنج می دهد .
در این باره عضو هیات رئیسه فراکسیون انقلاب اسلامی با بیان اینکه طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها کاملا کارشناسی و با هدف صیانت از منافع ملی تصویب شد، گفت: اتهاماتی که از بیرون به مجلس می زنند نابه جا است. معصومه پاشایی بهرام افزود: جامعه مدتهاست که نسبت به برجام سکوت اختیار کرده، مردم با مشکلات اقتصادی و معیشتی فراوان دست و پنجه نرم می‌کنند لذا ورود فوری مجلس به طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها شوکی ایجاد کرد و بر همین مبنا دولت در برابر مجلس موضع گیری کرد.
نایب رئیس مجلس نیز در این باره گفت: شاهد سیاسی کاری و لجبازی دولت با مجلس هستیم، دولت حاضر نیست موفقیتی به نام مجلس ثبت شود اما مجلس نگاه سیاسی یا قبیله ای به موضوعات ندارد. اگر هم این طرح مجلس اجرا شود و موفقیت هایی در سطح بین الملل در زمینه کاهش تحریم ها کسب شود، نمی تواند برای دولت خوشآیند باشد، زیرا عملکرد چندین ساله دولت بر باد می رود. سیدامیرحسین قاضی زاده‌هاشمی افزود: باز هم بر اساس تجربه این چند ماهه این مطلب را عرض می کنم که دولت حاضر نیست موفقیتی به نام مجلس ثبت شود. مثلا مجلس طرح معیشتی مطرح می‌شود و نماینده دولت به شدت با آن مخالفت می‌کند بعد می‌بینیم رئیس جمهور محترم در ستادی که مجوز قانونی و عملکرد آن جای سوال دارد، اختصاص یارانه نقدی به مردم را تصویب می‌کند
نایب رئیس مجلس افزود: این طرح قدرت ایران را برای فشار به آمریکا و کشورهای غربی جهت کاهش یا لغو تحریم ها در مذاکرات هسته ای بالا برده و به واسطه آن دست ایران با طرف هاى مذاکره کننده هسته اى بازتر می شود و می تواند برای لغو تحریم ها قدرت رایزنی های بیشتری داشته باشد.
حامیان طرح چه می‌گویند
در این میان بسیاری از کارشناسان و حامیان این طرح بر این باورند که این طرح انفعال و بی انگیزگی را در دولت از بین برده و پالسهای متعددی را به طرفهای دیگر برجام برای اجرای آن ارسال می کند
از جمله مهدی شریفیان نماینده مردم تهران در این باره گفت: دولت باید بداند مجلس تامین منافع ملی را فدای رهایی از هیچ فشاری نخواهد کرد و این موضوع را با قاطعیت در تصویب طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و در ادامه با پیگیری برای اجرای کامل آن به وضوح نشان می دهد. وی افزود: آنچه در مجلس به تصویب رسید تنها به منزله شروع سلسله اقداماتی است که می توانست زودتر از این تاریخ هم آغاز شود و خسارات ناشی از تعلل در مقابله با تحریم های ظالمانه آمریکا علیه مردم ایران را کاهش دهد. این نماینده مردم در مجلس یازدهم یادآور شد: هرچند فرصت یک ماهه پیش بینی شده در این قانون که قبلا تصویب شده بود شکل عملیاتی تری داشته و تاثیر بیشتری می توانست داشته باشد اما با دو ماه فرصتی که امروز برای برای شروع اجرای این مصوبه مجلس در نظر گرفته شد نیز عملا می توان آخرین آزمون را برای کسانی که هنوزبه این برجام امید واهی بسته اند برگزار کرد تا از این طریق حجت بر همه تمام شود که آیا طرف های برجام اراده ای برای حفظ آن دارند یا خیر؟
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی در امور راهبردی اظهار داشت: با تصویب طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها، این اقدام مجلس در در خدمت لغو تحریم ها قرار می گیرد و این ابزار برای دولت و نظام تولید شد تا بتواند از آن استفاده کند. محمدی با انتقاد از طرح تئوری خویشتن داری توسط برخی از سیاستمداران داخلی خاطرنشان کرد: اساسا مطرح کردن چنین موضوعی یک فریب راهبردی است، اولا به این دلیل که شرایط و وضع تحریم و فشار از شرایط کنونی سخت تر نخواهد شد و دلیلی بر خویشتن داری وجود ندارد، همین طور ما نمی توانیم امیدی به سرکار آمدن افرادی داشته باشیم که خود مبتکر توافق بدون عمل بودند. تیمی که در حال ورود به کاخ سفید هستند همان کسانی هستند که در دوره آقای اوباما پایه گذار بسیاری از تحریم ها بوده و تئوری توافق بدون پایبندی و عمل را مطرح کردند پس این نظریه که خویشتن داری کنیم تا پس از ترامپ افرادی وارد کاخ سفید شوند که مقبولیت و عقلانیت بیشتری داشته باشند قابل اتکا نیست.
در نهایت
در نهایت شنیده شدن صداهای مختلف از کشور می تواند بیانگر عدم اتحاد داخلی باشد که به منافع ملی آسیب می رساند. مدتها برای تحرکات دیپلماتیک و رایزنی دراین باره زمان وجود داشت و مردم هم علیرغم فشارها وارده پشت سر دولتمردان ایستادند اما گفتگوها دیپلماتیک راه به جایی نبرد که اکنون نگران این مسئله باشیم .
از سوی دیگر معنای آشکار این مخالفت در وهله اول این است که دولت روحانی مطمئن است طرف مقابل به تعهداتش عمل نخواهد کرد و روحانی می خواهد در جاده یک طرفه تعهدات برجامی باقی بماند. روحانی در دوره اصلاحات و زمانی که مسئول تیم مذاکره کننده ایرانی بود چند باری از عملکرد دولت خاتمی و مجلس ششم برای خالی کردن دست مذاکره کننده ها گله کرد و حالا معلوم نیست چرا هم اکنون با این گزاره مخالفت می کند نمایندگان در سخنان خود به دولت هشدار داده اند که مجلس تامین منافع ملی را فدای رهایی از هیچ فشاری نخواهد کرد و این طرح و تصویب آن قطعه نخستین دومینوی اقدامات مجلس برای تامین منافع ملت در رفع تحریم ها است.
این طرح نشان خواهد داد که مردم ایران از از حقوق خود، سر سوزنی کوتاه نخواهند آمد و هر قوه، مسئول و سازمان و دستگاهی، به اندازه گستره کار و فعالیت خود باید پاسخگو ی این درخواست مردم باشند.
