احزاب و گروههاي سیاسی در تـأثیرگذاري بـر قـدرت و ایفـاي نقـش در عرصـۀ سیاسی اجتماعی در نظامهاي مردمسالار داراي جایگاه مهمی هستند. وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ پاياني بر اختناق سياسي و سرآغازي بـر حـضور گسترده احزاب در عرصۀ سیاسی ایران بود. اين گروهها در آن زمان فعاليت گسترده خود را آغاز كردند و کارکردهاي مختلف و متفاوتی را از خود بر جاي گذاشتند. نقش احـزاب در نظـارت بـر قدرت، تأمین و تجمیع منافع ملی، کسب قدرت و مبارزه سیاسـی بـراي افـزایش و حفـظ قدرت از جمله زمینههاي فعالیـت احـزاب اسـت کـه در قـانون اساسـی و قـوانین جمهوري اسلامی ایران به آنها پرداخته شده است.
اينك با نزديك شدن به زمان انتخابات شاهد شكلگيري احزاب جديد در جريانهاي سياسي هستيم. این امـر، نـشاندهنـده اهمیـت انتخابات از دید احزاب و همچنین نقش مؤثر و کارایی احزاب در مسئله انتخابات است.
در اين زمينه کنعانیمقدم، کواکبیان و بادامچیان در مناظرهای با موضوع شکلگیری احزاب جدید در جریانهای سیاسی اصولگرا و اصلاحطلب حضور یافته و به بیان عقاید خود پرداختند.
به گزارش راديو گفتوگو در این "مناظره" سیاسی حسین کنعانیمقدم، با بیان این که در شاخصه توسعه سیاسی کشور فقط به تعدد احزاب و فعالیت آنها توجه شده است، گفت: در موضوع احزاب به جای این که بیشتر به دنبال کیفیت باشیم به دنبال کمیت و تعدد احزاب رفتهایم. این فعال سیاسی اصولگرا ضمن مخالفت با تشکیل احزاب جدید در کشور، ادامه داد: در ابتدا باید تکلیف احزاب موجود مشخص شود و بعد به سراغ ایجاد احزاب جدید رفت. وی با اعتقاد بر این که احزاب در کشور به دنبال حل مشکلات نیستند بلکه ميخواهند تابلویی برای کسب قدرت داشته باشند، تصریح کرد: برخی احزاب چراغ خاموش هستند و فعالیتی از آنها مشاهده نميشود و تعدادی احزابی که همیشه فعال هستند، اندک است.
کنعانی مقدم اضافه کرد: کشور نیاز به حزب جدید ندارد بلکه باید با استفاده از احزاب موجود به دنبال تشکیل جبهه باشیم.
کنعانیمقدم: نظام مردم را پای صندوقهاي رای ميآورد
وی در بخش دیگری از صحبتهاي خود با تأکید بر این که توسعه سیاسی و مشارکت مردم در عرصه سیاست منحصر به حزب نیست، ادامه داد: این نظام است که مردم را پای صندوقهاي رأی ميآورد نه احزاب؛ گرچه آنها ميتوانند در ایجاد این زمینه موثر باشند.
این فعال سیاسی اصولگرا با اشاره به الزامات قانون اساسی، افزود: براساس قانون اساسی ما دارای نظام ولایی هستیم و در این نظام، حزب باید حزبالله باشد. بنابراین احزابی در این تعریف قرار ميگیرند، که معتقد، ملتزم و همراه با قانون اساسی باشند. وي با بیان اینکه نظام ما نظامی حزبی، پارلمانی و ریاستی است و همه اینها در چارچوب نظام ولایی جای دارد، ادامه داد: بعضا در مورد مسائل حزبی در کشور شیپور را از دهانه باز آن ميزنیم. احزاب در کشور ما دولت و پارلمان ساخته هستند و وقتی دولتی سر کار ميآید در درون یا بیرون خود حزب درست ميکند. از طرف دیگر اغلب روزنامههاي نیز کارکرد حزبی دارند.
کواکبیان: رقابت در انتخابات از سوی احزاب شکل ميگیرد
در ادامه این مناظره سیاسی، مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردمسالاری، با بیان اینکه بدون فعالیت احزاب سخن از وجود مردمسالاری امر درستی نیست، ادامه داد: بهتر است به جای شکلگیری احزاب جدید از مجموعه احزاب موجود چهار الی پنج حزب قوی در کشور ایجاد شود.
وی به اهمیت اصلاح نگاهها به احزاب اشاره کرد و افزود: اگر نگاه به احزاب صرفاً به عنوان وسیلهاي برای گرم کردن تنور انتخابات باشد، آنها نميتوانند کارکرد واقعی خود را ایفا کنند.
این فعال سیاسی اصلاحطلب با بیان اینکه احزاب باید بتوانند در ایجاد پارلمان و یا دولت ایفای نقش کنند، افزود: اگر مشکلات اساسی در ارتباط با فعالیت احزاب را حل نکنیم صدها حزب جدید نیز که ایجاد شوند کاری پیش نميبرند.
کواکبیان با اشاره به این که وقتی سخن از مردمسالاری دینی ميکنیم در آن جمهوریت و مردمسالاری نهفته است، ادامه داد: در قانون اساسی به موضوع مردمسالاری دینی اشاره شده و برای تحقق مردمسالاری نیز وجود احزاب لازم است.
وی با تأکید بر اهمیت وجود احزابی فراگیر، سراسری و منسجم که بتوانند قالب واقعی به مردمسالاری بدهند در بخش دیگری از صحبتهاي خود، اظهار کرد: مقام معظم رهبری با یک پیام باعث ميشوند که خیل عظیمی از مردم به پای صندوقهاي رأی بیایند. لازمه انتخابات رقابت است و این رقابت را احزاب ایجاد ميکنند. اگر احزاب نباشند انتخابات وجود خواهد داشت ولی رقابتی در آن نیست. وی در واکنش به صحبتهاي کنعانیمقدم مبنی بر این که مطبوعات در کشور ما کارکرد حزبی دارند، گفت: این به خاطر این است که احزاب در کشور کارکرد واقعی خود را ندارند و مطبوعات مجبور ميشوند که جور آنها را بکشند. گرچه برخی از مطبوعات نیز به طور کلی تریبون و پایگاه یک حزب سیاسی هستند.
بادامچیان: حاکمیت مطلق احزاب مورد قبول نیست
در ادامه این برنامه اسدالله بادامچیان نایب رئیس شورای مرکزی حزب موتلفه، با اشاره به این که جمهوری اسلامی ایران نگاه مثبتی به حزب و تحزب دارد، افزود: امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری نیز به حزب توجه داشتهاند. بادامچیان در ادامه سخنان خود با بیان این که حزب یک امر عقلایی، علمی و فقهی اسلامی است، ادامه داد: اما ما حاکمیت مطلق حزب را نميتوانیم، قبول کنیم.
وی با اشاره به کارکرد احزاب در کشور، افزود: در یک نظام آزاد در چارچوب عقل، علم، فقه و قانون ایجاد احزاب جدید که دارای دیدگاههاي مختلفی باشند امر مفیدی است و به طور کلی معتقدم تکثر احزاب ارزش محور، خدا محور و الهی محور مورد قبول است؛ به شرطی که با هم دعوا و درگیری نداشته باشند. ولی اگر احزاب جدید صرفاً برای کسب قدرت ایجاد شوند، این موضوع مورد قبول نیست.
این فعال سیاسی اصولگرا با تأکید بر این که علیرغم فعالیت احزاب این مردم هستند که انتخاب نهایی را انجام ميدهند، تصریح کرد: به طور طبیعی احزاب جدید در هر جامعهاي ایجاد ميشوند و کسی نميتواند جلوی آن را بگیرد.
بادامچیان با بیان اینکه نسل جوان که در عرصه سیاست وارد شده دارای نشاط است و باید از این نشاط استفاده کرد، در این زمینه تصریح کرد: آنها ميگویند ما ميخواهیم با استفاده از مکانیزمهاي حزبی حرف خودمان را بزنیم و ما نیز از نظر عقلی و دینی نميتوانیم به آنها بگوییم که شما جمع نشوید و حرف نزنید.
این فعال سیاسی گفت: مهم این است که احزاب جدیدی که تشکیل ميشوند استقلال کشور را به خطر نيندازند، در چارچوب قانون عمل کنند و توطئهگر نباشند.
وی با تاکید بر این که در کشور ما حاکمیت احزاب وجود ندارد، ادامه داد: احزاب در ایجاد رقابتهاي انتخاباتی موثر هستند ولی همان طور که اشاره کردم، نباید همه چیز را در قالب احزاب خلاصه کرد. این فعال سیاسی اصولگرا با تقسیمبندی جریان اصلاحات ادامه داد: یک گروه از آنها همچنان در حال و هوای فتنه هستند و قطعا راه به جایی نميبرند و مردم آنها را نخواهند پذیرفت. البته در جریان اصلاحات، افرادی نیز هستند که در درون نظام قرار دارند و در این چارچوب حرکت ميکنند. وی در پایان افزود: این که احزاب بخواهند به جای مردم تصمیم بگیرند امر غلطی است.