کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بويژه عربستان سعودی در حالي با افزایش عرضه و ارائه تخفیف‌های ویژه به مشتریان، شیب سقوط آزاد طلای سیاه را تندتر كرده اند كه ناظران سياسي معتقدند اين رويكرد سران آل‌سعود توطئه‌اي جديد عليه جمهوري اسلامي ايران است كه لزوم رفتار قاطع دولت و دستگاه ديپلماسي كشورمان را نسبت به اين رويكرد مي‌طلبد.
همزمان با راه‌اندازی دور جدید جنگ کاهش قیمت نفت توسط کشورهای عضو اوپک و ناکامی دیپلماسی انرژی وزارت نفت ایران و سایر کشورهای حامی قیمت‌های بالای نفت در اوپک، عربستان سعودی هم عرضه طلای سیاه خود به بازار جهانی را افزایش داده است.
در همين رابطه نيز رويترز نوشت عربستان سعودی با استفاده از"سلاح نفت" به دنبال تنبیه ایران و روسیه به خاطر حمایت از دولت بشار اسد در سوریه است.
در آگوست سال ۱۹۷۳، انور سادات رئیس‌جمهور وقت مصر سفری محرمانه به ریاض داشت تا با فیصل عبد‌العزیز دیدار کند. سادات در این سفر مقدمات جنگ با اسرائیل را فراهم مي‌کرد که بدون همراهی سلاح قدرتمند عربستان ممکن نبود.
در اکتبر ۱۹۷۳ و با شروع جنگ اعراب و اسرائیل تولیدکنندگان عربی برای مجازات آمریکا در حمایت از اسرائیل اقدام به توقف صادرات نفت کردند که منجر به صعود بی‌سابقه قیمت آن در بازارهای جهانی شد.
امروز عربستان یک بار دیگر از سلاح نفتی خود استفاده مي‌کند اما این بار برای کاهش قیمت. در حالی که طی چند ماه اخیر قیمت نفت به شدت سقوط کرده پادشاهی عربستان از کاهش تولید امتناع کرده و حتی مانع از کاهش عرضه نفت اوپک شد.
عربستان با این جنگ نفتی دو هدف را دنبال مي‌کند، اول مقابله با تولید نفت شل آمریکا که برای به صرفه بودن نیازمند قیمت بالای نفت است و دوم تنبیه دو رقیب؛ یعنی روسیه و ایران به دلیل حمایت از دولت بشار اسد در بحران سوریه. از زمان شروع بحران در سوریه در سال۲۰۱۱ قدرت‌های منطقه‌اي و جهانی یک سری جنگ‌های نیابتی در سوریه به راه انداخته اند. در حالی که عربستان و قطر بسیاری از شورشیان در سوریه را تجهیز کرده‌اند، ایران و روسیه از دولت دمشق حمایت به عمل آورده‌اند.
البته اين خبرگزاري معتقد است پادشاهی عربستان فکر مي‌کند قادر است خود را با افزایش تولید و یا استفاده از ذخایر ارزی از تاثیرات کاهش قیمت دور نگه دارد. با این حال ریاض وارد بازی خطرناکی شده است - نشانه‌هایی مبنی بر تغییر سیاست ایران و روسیه تحت فشار اقتصادی دیده نمی شود. بدتر از آن، سیاست عربستان ممکن است نتیجه عکس داشته باشد و ایران و روسیه را در مقابل نفود منطقه‌اي ریاض سرسخت‌تر کند. شاید عربستان در کوتاه‌مدت بتواند برنده جنگ نفتی باشد، اما اقدامات سعودی محرک حریقی گسترده است که شاید از کنترل همه خارج شود.
نماینده جمهوری اسلامی ایران در اوپک، راهبرد پیشنهادی عربستان برای ادامه تولید در سطح پیشین و تحمل کاهش قیمت‌ها برای بیرون راندن تولیدکنندگان شل اویل از بازار با توجه به هزینه‌های تولید بالاتر نفت نامتعارف در مقابل تولیدکنندگان اوپک را راهبردی پرمخاطره دانست و گفت: این موضع مي‌تواند به اوپک آسیب بزند و ممکن است با انگیزه‌های سیاسی و برای تحت فشار قراردادن ایران و بعضی دیگر از کشورها طراحی شده باشد.
سران آل‌سعود كه سابقه‌اي ديرينه در دشمني با جمهوري اسلامي ايران دارند پس از ناكامي در مذاكرات هسته‌اي براي به شكست رساندن گفت‌وگوهاي هسته‌اي، اينبار در توطئه‌اي قابل تامل تمام توان خود را در به انزوا كشيدن ملت ايران به كار بردند.
سناريوي جديد ضد ايراني عربستان اينبار با مهره نفت آن هم افزايش صادرات بي‌رويه در حالي چينش شده كه كارشناسان بر اين عقيده‌اند كه واكنش جمهوري اسلامي ايران تنها به يك اعتراض و محكوم كردن اين رفتار نبايد خلاصه شود.
كارشناسان مي‌گويند دولت و بويژه دستگاه ديپلماسي كشورمان بايد به جاي مماشات و مدارا كردن با رفتارهاي خصمانه عربستان بر لزوم تصميم‌گيري جدي و قاطع حتي قطع روابط ديپلماتيك به صورت يك‌جانبه اقدام كنند.
در همين زمينه سياست روز در گفت‌وگو با كارشناسان به تبيين اين سناريوي جديد عربستان پرداخته‌اند كه به شرح ذيل است.
قطع روابط سياسي با رياض بايد در دستور كار دستگاه ديپلماسي قرار گيرد
حسن‌هاني‌زاده کارشناس سياست خارجي در‌خصوص رفتار غيرديپلماتيک عربستان با افزايش دو ميليون بشکه به صادرات خود كه به کاهش قيمت نفت نيز منجر شده گفت: در واقع عربستان سعودي در طول سه دهه گذشته و به طور مشخص پس از انقلاب اسلامي نقش کاملا تخريبي عليه جمهوري اسلامي ايران ايفا کرده است.
وي افزود: رژيم آل‌سعود توسط دو قبيله جاهل بين اداره مي‌شود که نگرش اين دو قبيله وهابي در يک دشمني آشکار با شيعيان قرار دارد.
اين کارشناس سياست خارجي تصريح كرد:از ابتداي جنگ تحميلي عراق عليه ايران نيز عربستان به همراه شوراي همکاري خليج‌فارس حمايت‌هاي مالي در حدود ۱۸۰ ميليارد دلار در اختيار صدام قرار داد.
وي در‌خصوص ديگر رفتارهاي خصمانه عربستان با ايران نيز گفت: زماني که ايران با ۱+۵ در وين پاي ميز مذاکرات بود عربستان با يک خط تلفن مستقيم با تل‌آويو سعي مي‌کرد از ظرفيت سياسي و لابي صهيونيست‌ها براي تخريب روند مذاکرات استفاده کند حتي با سفر به روسيه و فرانسه و گفت‌وگو با وزير خارجه آمريکا نيز از ديگر تلاش‌هاي ضدايراني وي براي به نتيجه نرسيدن مذاکرات بود كه با ناكامي روبرو شد.
هاني‌زاده در ادامه گفت: اخيرا هم عربستان براي ضربه‌زدن به اقتصاد جمهوري اسلامي و به نوعي به انزوا کشيدن ايران در عرصه منطقه با کاهش قيمت نفت و افزايش صادرات دو ميليون بيشتر به صادرات خود تلاش مي‌کند سياست‌هاي خصمانه خود را عليه ملت ايران پياده کند.
وي در‌خصوص واکنش مقامات کشورمان نسبت به اين رفتار مقامات عربستان گفت: متاسفانه جمهوري اسلامي ايران و وزارت خارجه کشورمان سياست مماشات را پيش گرفته اند و اين در حالي که ايران با واکنش قاطع‌تر مي‌تواند حتي با قطع روابط سياسي به صورت يکجانبه اعتراض خود را به رياض نشان دهد.
وي با اشاره به اينکه عربستان به لحاظ هويتي و سياسي از دشمني بالايي حتي نسبت به سران رژيم صهيونيستي عليه ايران برخوردار است خاطرنشان كرد: بنابراين ايران بايد پاسخ‌هاي قاطع‌تري به اين رفتار غيرديپلماتيک عربستان بدهد.
عربستان به انزوا كشيدن ايران را در سر دارد
حسين رويوران ديگر کارشناس مسائل سياست خارجي نيز در اين خصوص گفت: سقف اوپک ۳۰ ميليون بشکه در روز است که در اجلاس اخير نيم ميليون بيشتر از اين مقدار بر صادرات خود افزوده‌اند.
وي گفت: خوب اين سوال مطرح است که کدام کشورها بيشترين ضرر را متحمل مي‌شوند که پاسخ واضح است جمهوري اسلامي ايران که با توجه به شرايط کنوني تحريم نمي‌تواند سهم خودش را پر کند، بيشترين آسيب را از اين وضعيت مي‌بيند ليبي و نيجريه هم به دليل ناآرامي‌هاي داخلي همين شرايط را دارند.
اين کارشناس سياست خارجي تصريح کرد: خوب به طور حتم سهم اين کشورها را کشوري نظير عربستان با افزايش صادرات خود آن هم به دليل يک سناريوي از پيش تعيين شده كه توطئه‌اي بيش نيست پر مي‌کند.
رويوران همچنين گفت: البته اين مسئله تنها منوط به عربستان نمي‌شود بلکه آمريکا نيز صادرات نفتي خود را افزايش داده که اين يک سناريويي است براي تخريب و به انزوا کشيدن کشورهاي منطقه از جمله جمهوري اسلامي ايران.
وي گفت: اين رفتار عربستان نه تنها ايران بلکه ديگر کشورهاي صادرکننده نفت را نيز متضرر مي‌کند.
وي در پايان خاطرنشان کرد: به هر ترتيب در بازاري که مبتني بر عرضه و تقاضا است مقامات كشورمان فراتر از اظهارنظر و محکوميت واکنش ديگري را نمي‌توان پيش برند چرا که حتي روابط ايران با عربستان نيز روابط مثبتي نيست.
آتش لج بازی عربستان دربازار نفت
حسین امیری‌خامکانی سخنگوی کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با خانه ملت، با اشاره به کاهش شدید قیمت نفت تحلیلی ارائه کرد و گفت: عربستان و آمریکا با این کار مي‌خواهند فشارهای خود به کاهش درآمدهای روسیه و ایران افزایش دهند.
نماینده مردم زرند و کوهبنان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه روسیه هم تحت فشار تحریم‌ها قرار دارد، گفت: عربستان کاهش تولید نفت خود را منوط به کاهش تولید در روسیه کرده است.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس اقدام عربستان را ناشی از یک لج بازی سیاسی دانست و گفت: تحلیل عربستان این است که کاهش قیمت نفت در کوتاه‌مدت به نفع است از این بابت که نفت غیر‌متعارف و نوظهور آمریکا که به یک میلیون بشکه در روز رسیده است غیر‌اقتصادی مي‌شود.
وی با بیان اینکه این تحلیل درست نیست که اجازه دهیم قیمت نفت کاهش یابد، گفت: شاید نیاز به برگزاری جلسه فوق‌العاده در راستای کاهش تولید نفت باشد.
امیری‌خامکانی با بیان اینکه مسایل سیاسی بر مسایل اقتصادی دربازار نفت مي‌چربد، گفت: با توجه به اینکه فصل سرد به اروپا رسیده است و تقاضای نفت رو به افزایش است اگر عربستان همکاری مي‌کرد قیمت نفت افزایش مي‌یافت.
این نماینده مردم در مجلس با بیان اینکه کاهش قیمت نفت شاید یک نعمت و یا فرصت برای اقتصاد کشور باشد، گفت: ما در دو سال گذشته کم‌کم عادت کردیم که با درآمد کم نفتی کشور را اداره نکنیم از این رو شاید دربرنامه ششم پیشنهاد کنیم دولت سقف استفاده از نفت را در همین حد یک سال و نیم گذشته نگه دارد.
هدي دهقان بذرافشان
