بیش از یکسال از اجرای برجام می‌گذرد اما در این مدت مقامات امریکایی نه تنها به تعهدات خود عمل نکرده اند بلکه در تدوین بازی درگیری کنگره و کاخ سفید به تحریمهای جدید علیه کشورمان رای داده و سخنرانی‌هایی در باب تشدید این تحریمها در دنیا انجام دادند. بر همین اساس امریکایی‌ها در مناسبتهای مختلف و بهانه تراشی‌های عجیب تحریمهای تازه ای را علیه کشورمان نیز به تصویب رساندند این درحالی است که ایران به گفته بانکی مون به همه تعهدات درج شده در برجام ملتزم بوده است و بر عکس مقامات غربی بخصوص امریکایی‌ها به انحاء رسمی (عدم لغو تحریمها یا تصویب تحریمهای جدید) و غیر رسمی (تهدید بانک‌ها و فعالان اقتصادی غربی در خصوص همکاری با ایران) برجام را نقض نموده و از تبعات آن هراسی نداشته است.
در حقیقت آنچه رهبری معظم انقلاب با طرح شروط نه گانه اجرای برجام ابلاغ نمودند، آخرین تدبیر برای اصلاح برجام یا اجرای آن به نحوی بود که امکان نقض عهد غرب را سلب نماید که متاسفانه این تدبیر ایشان نیز همانند بسیاری از خطوط قرمز قبلی از سوی تیم مذاکره و اجراکننده برجام نقض شد و وضعیت کنونی را به وجود آورد.
اینک شاهد هستیم که اقدامات دستگاه قانونگذاری آمریکا در تصویب طرح‌های ضد ایرانی کنگره با روح توافق هسته ای ناسازگار است و تاکنون حدود ۵۲ قطعنامه و طرح ضد ایرانی در کنگره آمریکا مطرح شده که ۳ طرح در این میان به نتیجه رسیده است اگرچه کاخ سفید اعلام کرده که این تحریمها را وتو می کند اما اقدامات کنگره و سنای آمریکا در تصویب تحریم فشار روانی را بر کشورهای دنیا وارد می‌کند تا آنها از سرمایه گذاری در کشورمان اجتناب کنند.
قطعا این اقدامات خلاف توافق هسته ای است زیرا در برجام آمده که طرف‌های مقابل باید برای سرمایه گذاری در ایران مشوق‌هایی را ایجاد کنند که از هر عملی برخلاف این موضوع اجتناب کنند.
حتی به نظر می‌رسد طرف غربی یعنی کشورهای عضو ۱+۵ و آمریکا تلاش بسیار زیادی را دارند که موضوعات مهمی را که در متن توافق برجام قید شده به حاشیه ببرند و موضوعات متفرقه این توافق را پررنگ جلو دهند.
پرویز سروری قائم مقام جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه طرف غربی در برجام به دنبال این است که افکار مردم ایران را نسبت به موضوع برجام منحرف کند تاکید کرد: طرف غربی به خصوص آمریکا درصدد است برجام را به سمتی سوق دهد که مردم ایران یادشان برود که برجام قرار بود تحریم‌هایی را که متاثر از مسائل هسته‌ای بود به طورکامل از بین ببرد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر خلاف رویه برجام موضوعات کم‌اهمیتی همچون خرید هواپیما یا مواردی از این دست که جز مذاکرات ایران با کشورهای غربی در روند توافق برجام نبوده است دارای اهمیت شده روندی که بدون شک مقامات کشورمان باید نسبت به آن هوشیار باشند و اجازه ندهند کشورهای غربی در راستای سوءاستفاده از ایران وارد عمل شوند.
سروری تصریح کرد: غربی‌ها درصدد هستند تا مسائل فرعی توافق برجام را آنقدر کشش دهند تا مردم ایران را به دریافت حداقل شرایط برجام قانع کنند روندی که خلاف متن نوشته شده بین ایران و کشورهای غربی در توافق برجام است.
در این حال حاضر آنچه که به نظر می رسد این است که لازم است در مقابل این بد عهدی امریکا چاره جست و عملکرد تازه ای داشت چرا که بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران سیاسی بر این باورند که ادامه توافق برجام به شکل فعلی ایران را متضرر خواهد کرد.
حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به نگرانی‌ها در مقابل اقدامات امریکا در این باره گفت : دو نگرانی در مقابل بد عهدی‌های امریکا وجود دارد . نگرانی اول درباره عدم اجرای برجام در بخش‌های تحریم‌زدایانه است؛ با توجه به کارشکنی‌هایی که امریکا در راه بخشی از معاملات پولی و بانکی ایران انجام می‌دهند و همچنین اقداماتی که برای جلوگیری از خریداری برخی تجهیزات انجام شده این نگرانی را تشدید کرده است. وی افزود: به علاوه این مسائل و عهدشکنی‌هایی که از سوی طرف امریکایی انجام می‌شود اعتقاد دارم موانع ثانویه‌ای نیز به جز مسائل هسته‌ای در راه اجرای برجام وجود دارد که یکی از مهمترین آنها تحولات سیاسی در داخل امریکا یعنی انتخابات ریاست جمهوری است.
وی با اشاره به نگرانی دوم ایران در اجرای برجام گفت: نگرانی بعدی مربوط به آینده نیازهای هسته‌ای ایران است؛ طبق برجام تا ۱۵ سال آینده تمام نیازهای هسته‌ای ایران باید از طریق باشگاه کشورهای دارای فناوری هسته‌ای تامین شود و قابل پیش‌بینی است که امریکایی‌ها بعد از کارشکنی در زمینه برداشتن تحریمها در مرحله بعد در راه فروش سوخت‌های مورد نیاز ایران یعنی درجات غنی شده بالاتر از ۳.۶ درصد مانع‌تراشی خواهند کرد.
توقف اقدامات داوطلبانه
تغییر رفتار در مقابل امریکا یکی از اقداماتی است که دولتمردان می‌توانند در این زمینه اتخاذ کنند. چرا که اگر زمان بیشتری را برای اجرایی شدن برجام به طرف غربی اختصاص دهیم و طرف مقابل اقدامی انجام ندهد بدون شک بیشتر از شرایط فعلی متضرر خواهیم شد.
قائم مقام جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه غربی‌ها تا به امروز همه مطالبات خود از برجام را دریافت کرده‌اند در این باره گفت: متاسفانه علی‌رغم انجام تعهدات ایران در توافق برحام طرف مقابل تا به امروز به تعهدات خود در برجام پایبند نبوده و هیچ موردی را در چارچوب این توافق انجام نداده است.
پرویز سروری با اشاره به اینکه روند اجرای برجام تا به امروز تنها به گفت‌وگوی‌های بی‌حاصل ختم شده است تاکید کرد: غربی‌ها تا به این لحظه تنها فرمول‌های پیچده‌ای را که منجر به عدم اجرای برجام می‌شود از خود ارائه داده‌اند روندی که به نظر من ایران باید در جهت متوقف کردن آن هرچه سریعتر وارد عمل شود.
سروری خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران باید با قاطعیت اعلام کند که اگر در یک زمانبندی روشنی اقدامات مثمرثمری از طرف ۱+۵ برای اجرای برجام صورت نگیرد ایران زمینه‌های بازگشتش را به شرایط قبل از برجام فراهم می‌کند. وی تصریح کرد: در مقطع فعلی طولانی کردن روند اجرای برجام چیزی جز قفل شدن اقتصاد، کلید شدن روابط تجاری ایران با جهان و ایجاد تردید و دودلی در بین مسئولین ندارد به همین دلیل اگر زمان بیشتری را برای اجرایی شدن برجام به طرف غربی اختصاص دهیم و طرف مقابل اقدامی انجام ندهد بدون شک بیشتر از شرایط فعلی متضرر خواهیم شد.
مجلس برگشت پذیری را تصویب کرده است
در عین حال نباید فراموش کرد که در مسیر برجام و در قانونی که مجلس آن را تصویب کرده، قانون برگشت‌پذیری هم قرار داده شده و چنانچه طرف‌های مقابل به تعهدات خودشان عمل نکردند می‌توانیم از این مسیر برگردیم.
هاجر چنارانی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این باره گفت: چنانچه ظرف ۶ ماه آینده شاهد تکرار نقض عهدها از سوی طرف مقابل در برجام باشیم، ایران نیز در روند اجرای تعهداتش تغییر رفتار خواهد داد و تصمیمات لازم در این باره اتخاذ خواهد شد.
نماینده مردم نیشابور در مجلس شورای اسلامی افزود : ایران هیچگاه نقض عهد نکرده و پا روی برجام نگذاشته اما متأسفانه ما تاکنون بارها شاهد نقض تعهدات برجام از سوی طرف ۱+۵ بوده و هستیم و هر روز به بهانه‌ای از انجام تعهدات خود سر باز می‌زنند.
تاسیس کارخانه سوخت هسته‌ای اولین اقدام برای مقابله به مثل
از سوی دیگر حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام گفت: تاسیس کارخانه سوخت هسته‌ای قدامی برای جلوگیری از کارشکنی‌های آمریکا در راستای اجرای برجام خواهد بود.
وی با اشاره به اظهارات رئیس مجلس شورای اسلامی مبنی بر لزوم ایجاد کارخانه سوخت هسته‌ای آن را در راستای نگرانی ایران از مانع تراشی در جهت دستیابی به سوخت‌های مورد نیاز تفسیر و اظهار داشت: این اقدام می‌تواند جایگاهی برای تولید سوخت‌های هسته‌ای مورد نیاز کشورمان در آینده مانند تولید اورانیوم ۲۰ درصد که دارای مصارف دارویی است و اورانیوم ۶۰ درصد که مورد نیاز زیردریایی و کشتی‌های بزرگ است، باشد.
عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه حتما در آینده با کارشکنی‌هایی در زمینه ارائه اورانیوم با غنای بالا از سوی کشورهای هسته‌ای و به ویژه امریکا روبرو خواهید شد گفت: معتقدم اگر سازمان انرژی اتمی طرح عملیاتی در زمینه تولید کارخانه سوخت هسته‌ای ارائه دهد حتما مجلس شورای اسلامی آمادگی تصویب بودجه آن را خواهد داشت. وی درباره راه‌های مقابله به مثل با بدعهدی‌های امریکا در راه اجرای برجام تصریح کرد: در عین حال اولین مقابله به مثل ایران باید در زمینه مقابله با تاراج اموال کشورمان باشد؛ دلایل محکم و قوانین الزام‌آور خوبی در این راستا مانند قانون الزام به احقاق حقوق ایرانیان و قربانیان جنگ شیمیایی، احقاق حقوق ایرانیان قربانیان تروریست و ایرانیان قربانی نقض حقوق بشر وجود دارد که متاسفانه اجرا نمی‌شود. وی با تاکید بر اینکه باید از این قوانین برای احقاق حقوق ملت ایران و مقابله با بدعهده‌های امریکا استفاده کرد افزود: ما می‌بینیم امریکایی‌ها در شرایط مشابه با کمترین دلایل موجود علیه ایران حکم می‌گیرند ولی ایران در مواردی که علیه اشخاص و نهادهای امریکایی دلایل محکمی دارد اقامه دعوی جدیدی نمی‌کند.
فلاحت پیشه تصریح کرد: ایران نیز باید بر اساس منافع ملی خود برجام را تفسیر کرده و در مواردی که احساس می‌کند می‌شود تفسیری را به نفع منافع ملی انجام داد آن را عملیاتی کند.
عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه برجام قابل تفسیر است خاطرنشان کرد: قرار نیست فقط امریکایی‌ها برجام را تفسیر کنند و ایران نیز می‌تواند برجام را براساس منافع ملی خود تفسیر کند.
اجماع برای از سرگیری غنی‌سازی در کشور
از سوی دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه اجرای برجام به بن‌بست رسیده گفت: دورنمای برجام دورنمای مبهم و تاریکی است و فضا در کشور به سمتی می‌رود تا اجماع لازم برای از سر گیری غنی‌سازی با سرعت بیشتر در کشور انجام شود.
جواد کریمی‌قدوسی نماینده مردم مشهد با اشاره به نقض عهد‌های مکرر برجام از سوی ۱+۵ اظهار داشت: آنچه قابل توجه است این است که تقریبا بحث اجرای برجام به بن‌بست رسیده چرا که از یک سو جمهوری اسلامی ایران به تمامی تعهدات خود عمل کرده اما در طرف مقابل هیچ اقدامی در جهت اجرای تعهدات برجام صورت نگرفته است.
وی افزود: پس از اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران و گذشت حدود ۶ ماه از آغاز برجام هیچگونه اثری مبنی بر اینکه ظرف مدت کوتاهی طرف مقابل تعهداتش را اجرا کند دیده نمی‌شود و آنچه که مشاهده می‌شود این است که براساس یک راهبردی که از قبل از برجام در حین برجام و پس از اجرای برجام بوده نظام سلطه و آمریکا به دنبال تشدید درگیری‌های خود با نظام جمهوری اسلامی ایران هستند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار داشت: آمریکایی‌ها مذاکره را برای فرصتی به منظور عقب راندن جمهوری اسلامی از مواضع خود می‌خواستند نه اینکه بخواهند با انجام مذاکرات مشکلی را حل کنند.
کریمی‌قدوسی خاطرنشان کرد: دورنمای برجام دورنمای مبهم و تاریکی است در صورتی ما می‌توانیم این فضا را تغییر دهیم که طرف مقابل اراده ما را برای بازگشت به نقطه آغاز قوی ببیند.
وی افزود: براساس مصوبه مجلس سازمان انرژی اتمی موظف است که حداکثر رأس ۲ ماه طرح جامع غنی‌سازی هسته‌ای را در مقیاس وسیع هم به آژانس و هم به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد و نمایندگان نیز در قانونگذاری که داشتند بازگشت به نقطه اولیه جزیی از روح قانونی بوده است که اجازه داده تا دولت برجام را اجرا کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پایان گفت: فضا به سمتی می‌رود تا اجماعی بین مجلس و دولت و نخبگان صورت گیرد تا این تصمیم اتخاذ شود که آنچه را که ملت می‌خواهند یعنی بازگشت به دوران غنی‌سازی صنعتی انجام دهیم که البته این بار با سرعتی بیشتر و با کم و کیف متمایز از گذشته این کار انجام خواهد شد.
از سوی دیگر احمد امیر آبادی فراهانی عضو هیات رئیسه مجلس با اشاره به بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام گفت: توقف اقدامات داوطلبانه ایران در برجام مانند اجرای پروتکل الحاقی بهترین راه برای مقابله با بدعهدی‌های آمریکا است.
نماینده مردم قم در مجلس با اشاره به بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام راه‌های مقابله با آن اظهار داشت: یکی از اولین اقداماتی که ما می‌توانیم در مقابل بدعهدی‌های آمریکا انجام دهیم به مساله اجرای داوطلبانه برخی تعهدات ایران در برجام مربوط می‌شود.
این عضو هیأت رئیسه مجلس ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران هم اکنون در حال اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است و ما می‌توانیم در اولین اقدام اجرای داوطلبانه این پروتکل را ایجاد کنیم و در ادامه نیز برخی بازرسی‌های فراتر از برجام نیز قطع شود.
وی با تاکید بر اینکه ایران تمام تعهدات خود را در برجام انجام داده است تصریح کرد: اما در مقابل طرف غربی و به ویژه آمریکا تعهدات خود را در زمینه رفع تعهدات مختلف و مسائل دیگر اجرا نمی‌کند. امیرآبادی‌فراهانی با اشاره به موضع مجلس در زمینه بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام گفت: موضع مجلس دفاع از حق ملت ایران است و حتی اگر دولت نیز در مقابل این بدعهدی‌ها سکوت کند مجلس وظیفه خود در حمایت از حقوق مردم را انجام خواهد داد. وی با تأکید بر توقف تعهدات داوطلبانه ایران در مقابل بدعهدی آمریکا در اجرای برجام اظهار داشت: در کنار این مساله ایران تعهداتی پیرامون محدودیت در ذخیره‌سازی منابع اورانیوم و آب سنگین داده است که در ساده‌‌ترین حالت می‌توانیم این محدودیت‌ها را کنار بگذاریم و دولت نیز باید در این زمینه اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهد. نماینده قم در مجلس با تاکید بر اینکه طرف‌های غربی به ویژه آمریکا ثابت کردند که راه عهدشکنی در مسیر برجام را در پیش گرفتند گفت: مهمترین دلیل رفتن ما به پای میز مذاکره رفع تحریمهای ظالمانه بود.
امیرآبادی لزوم تدارک اقدامات متقابل علیه آمریکا و نقض برجام از سوی این کشور را یادآور شد و تصریح کرد: سازمان انرژی اتمی باید اقدامات پیشگیرانه خود را آغاز کرده و برخی مقدمات مقابله به مثل با بدعهدی‌های طرف غربی را آماده کند و به طرف‌های غربی نیز اعلام کند که اگر در زمان مقرر به تعهداتشان عمل نکنند، ایران اقدامات خود را اجرایی خواهد کرد.
