زمین بازی بازارهای اقتصادی هر روز در حال بزرگتر شدن است. بازاری که گردش مالی قابل توجهی دارند اما برخلاف گردش مالی به علی رغم آنچه ادعا می شود نظارتی بر روند آنها وجود ندارد.
از جمله این بازارها می توان به بازار سیگار اشاره کرد ،بازاری که گفته می شود برآورد گردش مالی آن به حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان می رسد اما درصد جزیی از این رقم نصیب تولید کنندگان و فعالان داخلی این بازار می شود.
براساس گزارش‌های وزارت صنعت ،معدن و تجارت ؛درحال حاضر ۶۲ واحد تولیدی در حوزه دخانیات مشغول فعالیت هستند که از این تعداد، ۲۳ واحد در حوزه تولید سیگار و ۳۹ واحد دیگر نیز در حوزه تنباکو فعالیت می‌کنند. براساس آمار موجود،طی سال‌های اخیر ۱۷شرکت از ۱۸ شرکت بزرگ دخانی دنیا با روش های مختلف توانسته‌اند در داخل ایران کارخانه خود را راه‌اندازی کنند بسیاری . از جمله این شرکت ها می‌توان به شرکت‌های تابعه شرکت بریتانیایی- آمریکایی BAT، شرکت ژاپنی JTI و شرکت کره‌ای G&KT اشاره کرد.
میزان مصرف سرانه سیگار در کشور
براساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت صمت، طی سال ۱۳۹۸ در مجموع ۶۵ میلیارد و ۱۱۰ میلیون نخ سیگار در داخل کشور مصرف شده است که به‌طور میانگین با لحاظ ۸۳ میلیون نفر جمعیت در کشور ،سرانه مصرف سیگار به ازا هر ایرانی ۷۸۴ نخ سیگار می شود.
نکته جالب دراین میان نسبت میزان سیگار تولیدی در داخل و تعداد سیگار وارداتی است به این ترتیب که در سال گذشته از حدود ۶۵ میلیارد نخ سیگار مصرف شده در کشور، حدود ۵۵ میلیارد نخ آن در کشور تولید شده و ۱۰ میلیارد نخ آن نیز از طریق قاچاق وارد کشور شده است.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی دربررسی حجم بازار و گردش مالی دخانیات این نکته را مطرح می کنند این بازار ازجمله ۵ صنایع پرسود در دنیا بوده به طوریکه در بسیاری از کشورها از نظر سوددهی هم‌رده با صنعت فولاد و پتروشیمی برآورد می شود. با وجود چنین بازار سوددهی اما متاسفانه مانند بسیاری از بازارهای اقتصادی کشور که هیچ نظارتی برآن علی رغم دستور العمل ها و آیین نامه وجود ندارد، بدین معنا که این بازار در جرگه با این حجم گردش مالی هیچ گاه آن طور که باید نه تنها رصد نظارتی نشده بلکه روز به روز به واسطه سوددهی بالای آن ،سیل زیادی از دلالان را رهسپار این بازار کرده و بر تعداد آنها دراین بازار افزوده است. دلالانی که در مسیر عرضه عمده کالا تا فروش آن اعداد و ارقام های جالبی برای فروش آن در نظشر میگیرند که نه با شرایط بازار همخوانی دارد و نه بازار عمده فروشی و ....
همیشه پای دلالان در میان است
رشد قیمت سیگار در چنین شرایط اقتصادی کشور در حالی است که اگر دولت می توانست یک مالیات درست و درمان بر روی آن ببندد و تا حدودی دست دلالان را از این بازار کوتاه کند ،هم خود به درآمدی می رسد و هم مصرف کننده دراین میان می تواند نفسی با این کالای هرچند دود تازه کند.
طبق آمار و مستندات ثبت شده ؛ نه تنها این حوزه از نبود و بهتر بگوییم کمبود نظارت رنج می برد بلکه ساز و کار درستی برای مالیت گیری از آن تعریف نشده است به طوریکه کارشناسان رقم مالیات این حوزه در مقایسه باسایر بازارها را بسیار کمتر اعلام می کنند. این کارشناسان
با اشاره به رشد قیمتی قابل توجه سیگار در کشور از این مساله پرده بر می دارند که سیگار به مانند بسیاری از کالاهای مصرفی کشور مشمول تورم قابل توجه شده و در کنار آن حضور دلالان و واسطه گران هم کار را به جایی رسانده نه تنها مصرف کنند ه روز به روز با قیمت های این کالا نقره داغ می شود بلکه آن مالیاتی هم که باید عاید دولت و به منظور توسعه کشور هزینه شود ، عاید دلالان، قاچاقچیان و واسطه‌ها می شود. براساس آمار و مستندات موجود نبود نظارت و عدم توجه دولت به همچنین بازاری منجر به آن شده که دلالان و واسطه گران هر برنامه و فرآیندی را دلشان می خواهد و برایشان عایدی بیشتری دارد برای این بازار طراحی کنند و دست آخر مصرف کننده بماند و قیمت گذاری های دلبخوا این دلالان و اینکه چاره ای جز رقصیدن به ساز این افراد ندارد.
نویسنده: سید محمد پیشنماز زاده
