تحلیلگر روابط بین الملل و کارشناس مسائل ایران و آمریکا معتقد است، واقع مطلب این است که آمریکا اساساً وارد برجام نشده است که الان بخواهد از آن خارج شود. برجام منهای آمریکا یعنی تقریباً هیچ.!
آمریکا می‌خواهد هزینه خروج از برجام را به گردن ایران بیندازد تا ضمن استفاده از منافع آن، هزینه‌های بعدی را ایران بپردازد نه دولت ترامپ.
دکتر روح الله قادری کنگاوری در گفت‌و گو با سیاست روز دلیل این همه دو گانگی رفتار دونالد ترامپ برای تصمیم گیری در قبال برجام را اینطور ارزیابی کرد و گفت: این دوگانگی بازتاب اختلافات جدی در میان حلقه‌های معرفتی و سیاست‌گذار رئیس جمهوری آمریکا و نیز لابی سایر جریان‌های سیاسی و گروه‌های ذی نفوذ متعدد و متنوعی است که هرکدام منافع خود را در ماندن یا خروج از برجام می‌بینند.
تحلیلگر روابط بین الملل و کارشناس مسائل ایران و آمریکا افزود: در شرایط فعلی به نظر می‌رسد هنوز کاخ سفید به جمع بندی نهایی در خصوص منافع و هزینه‌های خروج از برجام نرسیده است؛ بخصوص اختلاف نظر در میان مقامات نظامی و سیاسی این کشور کاملا جدی و مشهود است؛ در این میان فشار رژیم صهیونیستی و نفوذ دولت سعودی از یک طرف و چانه زنی مقامات اتحادیه اروپا به همراه رایزنی مقامات چین و روسیه، کاخ سفید را عملا بر سر دوراهی قرار داده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا به واقع آمریکا به دنبال خروج از برجام است یا از این طریق تلاش دارد تا با فشار بیشتر امتیازات مورد نظر از برجام را بگیرد؟ تصریح کرد: به نظر می‌رسد اراده سیاسی شخص ترامپ برای خروج از برجام به دلیل رشوه‌های کلان سیاسی و اقتصادی مخالفین برجام واقعیتی انکارناپذیر است. اما، چیزی که کاخ سفید را هنوز به تصمیم قطعی و نهایی نرسانده است ابهام در نوع و سطح واکنش ایران است. این واکنش می‌تواند نتایج غیرقابل کنترلی بر رژیم عدم اشاعه در سطح منطقه داشته باشد. لذا به نظر می‌رسد آمریکا بیشتر دنبال کشاندن انفعالی ایران به میز مذاکره برای اصلاح برجام و از این طریق حل سایر مسائل فی‌مابین بخصوص مساله موشکی و نفوذ ایران در منطقه است.
قادری کنگاوری درباره سیاست تیم مذاکره کننده کشورمان در قبال هر نوع تصمیم گیری آمریکا نیز اظهار داشت: در شرایط کنونی جمهوری اسلامی ایران باید تعادل عصبی خود را حفظ نموده و ضمن تهدید کلامی خروج از ان. پی . تی به دلیل به مخاطره افتادن منافع عالیه کشور طبق ماده ۱۰، منتظر اقدام عملی طرف آمریکایی باشد که در آن صورت واکنش مناسب و متناسب اتخاذ خواهد شد. در این صورت افکار عمومی دنیا حتماً از ایران پشتیبانی و حمایت خواهد کرد. وی گفت: آمریکا می‌خواهد هزینه خروج از برجام را به گردن ایران بیندازد تا ضمن استفاده از منافع آن، هزینه‌های بعدی را ایران بپردازد نه دولت ترامپ.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا آمریکا به دنبال خروج یکطرفه تهران از برجام است؟ بیان داشت: حقیقت مطلب این است که برجام منهای آمریکا کاغذ پاره‌ای بیش نیست و این به دلیل وابستگی عمیق اقتصادی و امنیتی اروپا به آمریکا و وابستگی چین و روسیه به اقتصاد آمریکاست. لذا در شرایط فعلی بهترین سناریو برای آمریکا همین است که ایران خود از برجام خارج شود.
وی تصریح کرد: همین الان هم به دلیل اینکه آمریکا به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل نکرده است و نیز تصویب تحریم‌های جدید مثل قانون کاتسا، ریسک سرمایه گذاری در ایران تفاوت چشمگیری با وضعیت پیشابرجام نداشته است و بانک‌های بزرگ ریسک همکاری با ایران را نمی‌پذیرند.
قادری کنگاوری در ادامه افزود: واقع مطلب این است که آمریکا اساساً وارد برجام نشده است تا الان بخواهد از آن خارج شود. برجام منهای آمریکا یعنی تقریباً هیچ.!
وی در این باره که آیا احتمال حمله نظامی به ایران وجود دارد، بیان داشت: بر اساس منطق هزینه - فایده حاکم بر نظام سرمایه داری، هیچ جنگی در چارچوب تغییر رژیم نه تنها بین آمریکا و ایران در نخواهد گرفت، بلکه آمریکایی‌ها اجازه ماجراجویی به محورعبری –عربی را هم نخواهند داد، مگر در صورت جنگ ناخواسته و تصادفی ناشی از اشتباه محاسباتی در حوزه خلیج فارس.
قادری کنگاوری گفت: امروزه دوست و دشمن به خوبی می‌دانند که ایران سال‌هاست از مرز بازدارندگی نظامی عبور کرده است. لذا حمله نظامی به ایران در حد و مرز تهدید و لفاظی و نه اقدام باقی خواهد ماند و همه اینها برای ترساندن شرکای اقتصادی ایران از سرمایه گذاری در ایران و بلکه فرار سرمایه از ایران است. متأسفانه تهدید انگاری ایران سال‌هاست جزو لاینفک اقتصاد سیاسی آمریکا به واسطه لابی‌گری و رشوه‌های کلان سیاسی و مالی دولت سعودی و رژیم صهیونیستی شده است.
تحلیلگر روابط بین الملل و کارشناس مسائل ایران و آمریکا در پاسخ به این پرسش که نقش ضد ایرانی جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ را چگونه ارزیابی می‌کنید، اظهارداشت: به نظر می‌رسد جان بولتون شش تهدید امنیتی را در دستور کار جدی خود علیه جمهوری اسلامی ایران قرار داده است: ۱-افزایش تهدیدات نظامی علیه ایران.۲- کاهش بهره برداری اقتصادی ایران از برجام.۳-تحریم موشکی ایران.۴-حمایت افقی و عمودی از سازمان منافقین.۵-ایجاد شکاف میان نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.۶-حمایت از اغتشاشات داخلی.
به باور قادری کنگاوری؛ در شرایط کنونی نیز در صورت هرگونه توافق دوجانبه میان آمریکا و کره شمالی در چارچوب خلع سلاح و نزدیکی به آمریکا، این وضعیت اصلا به نفع ایران نخواهد بود و حتی ممکن است در مقابل برداشته شدن تحریم‌ها ایران وجه المصالحه قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: کاری که امروز مسئولان سیاسی و امنیتی ما باید انجام دهند در شش محور زیر دیده می‌شود ۱- رصد دقیق و مستمر مذاکرات پنهان و آشکار کره شمالی و آمریکا.۲-جلوگیری از اقدامات خرابکارانه در داخل.۳- وارد نشدن به لفاظی‌های تحریک برانگیز.۴- مقابله هوشمندانه با نفوذ بیگانگان و عوامل آنها در دستگاه‌های امنیتی کشور.۵- فعال کردن دیپلماسی پنهان امنیتی با بخش معتدل حلقه‌های معرفتی و تصمیم ساز کاخ سفید در امور امنیتی.۶-استفاده از توان و ظرفیت چانه‌زنی اتحادیه اروپا در مجامع بین المللی علیه مواضع ضد ایرانی و ضد برجامی دولت ترامپ.
وی گفت: عمیقاً معتقدم استقلال در سیاست خارجی هیچ منافاتی با چندجانبه گرایی و وابستگی متقابل اقتصادی ندارد. در عرصه سیاست خارجی تعادل بین بازدارندگی نظامی و وابستگی متقابل اقتصادی جز با توازن راهبردی در نگاه سیاسیون به شرق و غرب حاصل نخواهد شد. این تصور باطلی است که گمان شود با تخریب روابط سیاسی و اقتصادی ایران با غرب، دروازه‌های شرق همچنان به روی ایران گشوده خواهد ماند. چرا که نگاه شرق به ایران هم تابعی از نگاه غرب به ایران است.
قادری کنگاوری بیان داشت: البته تجربه عراق و لیبی به خوبی نشان داد منافع قدرت‌های بزرگ در داخل کشور از سوی سایر قدرت‌های رقیب و حریف به راحتی قابل جابه جایی و خرید و فروش است. لذا اتکا وابتناء امنیت ملی باید بر قدرت سخت یعنی بازدارندگی متعارف نظامی و قدرت نرم یعنی سرمایه اجتماعی باشد. عصر ما، عصر گفتمان و کُشتمان توأمان است. یک ضرب المثل انگلیسی وجود دارد که می‌گوید «اگر شما در جعبه ابزارتان فقط چکش داشته باشید، همه چیز را مثل میخ می‌بینید» این واقعیت قدرت لخت وعریان آمریکا است.
شاید تعبیر تلخ و گزنده‌ای باشد اما غرب سال‌هاست پروژه «تهی سازی ظرفیت راهبردی» ایران را دنبال می‌کند. تکرار سناریوی درگیرسازی شوروی در بحران‌های منطقه‌ای و بین المللی مثل ویتنام و افغانستان برای تضعیف بنیه اقتصادی و گسترش نارضایتی داخلی.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی به نظر می‌رسد جز با دیپلماسی پنهان نمی‌توان با طرف آمریکایی وارد هرگونه مذاکره جدی و راهبردی شد. در این مذاکرات دیگر نه دیپلمات‌ها که نیروهای امنیتی که زبان و ادبیات تهدید را به خوبی می‌فهمند باید بازیگردان صحنه باشند. دو پایه اصلی امنیت ملی آمریکا در سند راهبرد امنیت ملی ایالات متحده آمریکا ۲۰۱۷ «امنیت نظامی» و«امنیت اقتصادی» است و این دو اصل مهم راه را برای هرنوع همکاری امنیتی و اقتصادی با سایر نیروهای امنیتی و بازار فراهم نموده است.
قادری کنگاوری گفت: دوران ترامپ دوران لبخند دیپلماتیک به آمریکا نیست بلکه دوران نشان دادن قاطعیت امنیتی در کنار تهدید زدایی از چهره سیاست خارجی ایران است. ایران باید جهت گیری آمریکا ستیزی خود را برخلاف صهیونیسم ستیزی که معطوف به بقاء این رژیم تصنعی و جعلی اشغالگر است، صرفاً بر رفتار ظالمانه آمریکا بخصوص در حوزه سیاست خارجی متمرکز نماید. طبعاً ایدئولوژیک زدایی از رویکرد آمریکاستیزی می‌تواند بخش مهمی از افکار عمومی آمریکا بخصوص چپ‌ها، رنگین پوستان و روشنفکران مستقل را با ما همراه و همگام نماید. نکته آخر اینکه نظام تصمیم گیری و آلیاژ قدرت در آمریکا به ما می‌فهماند که راه مهار کاخ سفید از کنگره می‌گذرد. امروزه تهدیدزدایی از قدرت و رفتار ایران در ساختار تقنینی آمریکا یک ضروررت ملی است.
نویسنده: هدی دهقان بذرافشان
