بحران روابط عربستان و متحدانش با قطر از اختلاف عمیق بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس و ضعف تاثیرگذاری عربستان بر این کشورها پرده برداشت.
به گزارش تسنیم به نقل از روزنامه الاخبار، در جریان بحران روابط دیپلماتیک با قطر، عربستان در حفظ روابط خارجه با نزدیک ترین و مهم ترین کشورها به خود یا همان عرب های خلیج فارس ناکام ماند.
این وضعیت در حالی نمود یافته است که سیاست این کشورها در همکاری با یکدیگر و کار مشترک از جمله تلاش برای تشکیل «اتحادیه خلیجی» شبیه اتحادیه اروپا بود.
نکته قابل توجه اینکه اولین کسی که با طرح تشکیل اتحادیه خلیجی مخالفت کرد عمان بود؛ کشوری که به اختلاف فکری، تاریخی، مرزی و سیاسی با برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس و به عبارت بهتر عربستان و امارات متحده عربی معروف است.
نکته دیگر اینکه اولین کسی که طرح تشکیل این اتحادیه را مطررح کرد، ملک عبدالله بن عبدالعزیز بود به این معنی که اندکی پیش از فوت در سال ۲۰۱۵ این پیشنهاد را مطرح کرد.
به هر حال اکنون ادامه بحران روابط کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به نفع عربستان نیست، زیرا شدت گرفتن این بحران موجب فرسایش نقش و نفوذ آن در منطقه خلیج فارس و جزیرة العرب می شود و مدت زیادی طول نخواهد کشید که ریاض متوجه کاهش شدید قدرت رهبری بر شورای همکاری خلیج فارس خواهد شد، آن هم در شرایطی که متحدان منطقه ای خود به ویژه عراق و سوریه را از دست داده است.
همچنین سرکشی قطر و خروج آشکار آن از چتر سعودی به مثابه ضربه ای محکم است که ریاض قادر نخواهد بود نتایج حاصل از آن را تحمل کند.
در این شرایط ریاض به منظور آزمودن ادامه تاثیرگذاری بر اعضای شورای همکاری خلیج فارس پس از سرکشی قطر، کویت را برای کاهش سطح روابط دیپلماتییک با تهران تحت فشار قرار داد. این در حالی بود که قطر در روزهای اخیر لحن خود علیه چهار کشور تحریم کننده شامل عربستان، امارات، بحرین و مصر را شدت بخشید و نه تنها به خواسته های آنان پاسخ مثبت نداد، بلکه به سمت چالش طلبی و کنار گذاشتن ایفای نقش قربانی در بحران جاری حرکت کرده و تلاش کرد عکس درخواست های محور سعودی رفتار کند. از سوی دیگر افق محدود دیدگاه راهبردی عربستان و ارزیابی های اشتباه این کشور موجب شد دوحه در نزدیک کردن روابط با تهران گام های سریعی اتخاذ کند، آن هم درحالی که تهران حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای قطری گشود و در تلاش برای تامین نیازهای غذایی این کشور برآمد؛ هرچند تهران و دوحه در مورد برخی مسائل و پرونده های منطقه ای اختلاف نظر دارند.
به نظر می رسد گام هایی که دو کشور در مسیر روابط مشترک اتخاذ می کنند، بررسی شده بوده و هدف از آن تقویت اعتماد متقابل و توسعه همکاری ها در سطوح مختلف است و این در حالی است که یکی از مهم ترین درخواست های چهار کشورر تحریم کننده از قطر کاهش روابط دیپلماتیک با تهران است.
روابط کشورهای عرب خلیج فارس و ایران
روابط قطر و ایران نوپا نبوده و تنها مورد از روابط این چنینی بین ایران و کشورهای منطقه خلیج فارس به شمار نمی آید، بلکه روابط آن با قطر با وجود اخلالگری عربستان، قوی و مداوم است. در این میان می توان نقشه سیاسی روابط کشورهای عرب خلیج فارس با ایران را به شکل زیر ترسیم کرد:
سطح و زمینه های روابط ایران با کشورهای منطقه متفاوت بوده و در برخی موارد شامل تمام سطوح سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که روابط با کویت مثالی در این زمینه است.
روابط با قطر نیز شامل مسائل دفاعی و حتی راهبردی است که این نوع روابط از دیرباز بین ایران و عمان وجود داشته است و با امارات نیز روابط مبتنی بر منافع مشترک است و ارزش حجم سالانه روابط اقتصادی دو طرف بالغ بر میلیاردها دلار است.
با وجود مرزهای مشترک ایران با همه کشورهای حاشیه خلیج فارس، هیچ اختلاف مرزی بین ایران و این کشورها وجود ندارد و تنها امارات به دلیل اختلاف بر سر جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در این خصوص مستثنی است.
ایران و قطر یک میدان گازی مشترک دارند و تقسیم منابع آن در چارچوب توافقنامه های بین المللی بین دو طرف بدون هیچ گونه دخالت خارجی است.امارات، کویت، قطر، عمان میوه و سبزیجات تازه را به طور هر روزه از استان های جنوبی ایران وارد می کنند و انتقال این مواد ازطریق دریا کمتر از چهار ساعت طول می کشد.
به دلیل ناکامی عربستان در سوریه و عراق و نیز یمن روند تنش روابط و دشمنی بین تهران از یک سو و ریاض و منامه از سوی دیگر رو به افزایش است. در این شرایط محافل غربی بیم دارند، جنگ نیابتی بین ایران و عربستان به جنگ مستقیم تبدیل شود اما بحران هایی که گلوی عربستان را می فشارد به اضافه ضعف توان زمینی و دریایی و نیز ناتوانی نیروی هوایی این کشور همگی خط قرمزهایی هستند که عربستان را از هرگونه اقدام احمقانه در این زمینه باز می دارد.
