طی روزهای اخیر درگیری و تقابل نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان شدت گرفته و طرفین به جنگی تمام عیار رسیده‌اند. هر چند که سابقه دو کشور نشان می‌دهد که این درگیریها مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید و طرفین در نهایت به وضعیت گذشته باز می گردند اما یک سوال مطرح است و آن اینکه چرا طی نزدیک به سه دهه همچنان این بحران ادامه دارد و طرفین نتوانسته‌اند به یک راهکار منطقی دست یابند؟ آنچه محور منازعات میان دو کشور است منطقه قره باغ است. منطقه‌ای که اصالتا برای جمهوری آذربایجان بوده اما در دل ارمنستان قرار داده و این امر زمینه ساز منازعات شده است. اصرار هر کدام از این کشورها بر حفظ برتری در این منطقه از دلایل عدم تحقق روند صلح میان آنها شده است. نکته قابل توجه دیگر نوع رفتارهای بیرونی در قبال این کشورهاست. گروه مینسک(امریکا،روسیه،فرانسه) سه دهه است که نتوانسته اند و یا نخواسته اند این مشکل را حل کنند و ناکارآمدی خود را نشان داده اند چنانکه بسیاری تاکید دارند که دیگر ضرورتی بر تداوم محوریت این گروه در مدیریت بحران نیست. نکته دیگر را در تحرکات برخی کشورها مثل ترکیه می‌توان یافت چنانکه اخباری دلالت بر این دارد که با هدایت برخی سرویسهای اطلاعاتی خارجی و باهدف ناامن سازی این منطقه طرح انتقال جنگجویان تروریست خارجی از جمله جبهه النصره و پ ک ک به این منطقه در حال پیگیری است که هدف اصلی آن با توجه به کاهش درگیری در سوریه،انتقال میدان درگیریها به این منطقه است. بسیاری تاکید دارند که ترکیه با ایجاد فضای ناامنی در آن منطقه به دنبال رسیدن به آنچه امنیت درونی می‌نامد است. نکته مهم دیگر آنکه رژیم صهیونیستی با ایجاد یک رقابت کاذب و هدفمند میان اذربایجان و ارمنستان برای افزایش تقرب هردو طرف منازعه به این رژیم جعلی و فروش تسلیحات، بالاترین نقش را در ایجاد این درگیری و دامن زدن به ان با هدف بی ثبات سازی در جوار مرز ایران را دارد. این روند از اثار اولیه برقراری روابط دیپلماتیک این دو کشور با این رژیم است. رژیم صهیونیستی که طی ماه‌های اخیر برای جلب رضایت ارمنستان، اطلاعات نظامی و امنیتی باکو را به آنها داده است سعی داد تا از این مناقشه برای کسب منافع امنیتی و نیز فروش تسلیحات بهره گیرد. بسیاری از ناظران سیاسی بر این عقیده‌اند که رژیم صهیونیستی از کانون‌های اصلی بحران در این منطقه است که در چارچوب سناریوی نفوذ در قفقاز این رفتار را صورت می‌دهد. در همین حال در چارچوب حل این بحران بسیاری بر این عقیده‌اند که لازم است در یک ترکیب ۳+۳(ایران،روسیه،ترکیه به عنوان سه همسایه قفقاز با سه کشور قفقاز اذربایجان،ارمنستان،گرجستان) سازوکار میانجیگری برای برقراری فوری اتش بس و مذاکرات ایجاد و به صورت فعال پیگیری شود تا زمینه ساز برقراری امنیت پایدار و سراسری در این منطقه گردد.
نویسنده: فرامرز اصغری
