آمریکا اعلام کرد مکانیسم ماشه را عملاً فعال کرده و حالا تحریم های قطعنامه ای شورای امنیت سر جای خود خواهد بود. از طرفی اروپا و دیگر کشورها نیز با آن مخالفت کرده اند، از این پس در مناسبات بین المللی شاهد چه نوع تحولاتی خواهیم بود؟
آمریکا این بار هم همانند تصمیمات گذشتهاش سعی دارد با فشار آوردن بر روی کشورهای اروپایی عضو برجام، تحریمهای ایران را دوباره بازگرداند.
البته فرانسه، آلمان و بریتانیا (تروئیکای اروپایی) تاکید کردند که آمریکا به دنبال خروج از برجام در ۸ مه سال ۲۰۱۸ دیگر مشارکت کننده در آن نیست و اعلامیه ادعایی تحت پاراگراف ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) که آمریکا آن را برای اعضای شورای امنیت فرستاده، فاقد اثر قانونی است. همچنین هیچ اقدامی که نشان از نقض برجام از سوی ایران باشد، وجود ندارد. ایران طبق ماده ۲۶ و۳۶ برجام در حال استفاده از حق قانونی خود است. یعنی ایران با توجه به عدم تعهد آمریکا و اروپا نسبت به برجام، حق دارد نسبت به مفاد توافق هسته ای بی توجه باشد.
اروپا در یک دو راهی قرار گرفته است، زیرا از طرفی خواهان تداوم برجام است، از طرفی هم به خاطر تهدیدهای آمریکا مبنی بر اعمال سری دوم تحریمها، تعهدات برجامی اش را به جای نمیآورد.
بنابراین این مشابه مساله ای است که کشورهای اروپایی در فروش نفت ایران تجربه می کنند. به نظر می رسد این بار ایران هم در فروش سلاح دچار مشکل شود و در صورت برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی ایران، کشورهای فرانسه، روسیه، آلمان به یک بازار بزرگ اسلحه دست خواهند یافت. ایران در ۳۰ ساله اخیر توانسته تمام نیازهای دفاعی و تسلیحاتی اش را از منابع ملی کشورش تامین کند، برای همین اعمال کردن یا نکردن تحریمهای تسلیحاتی برای تهران اهمیتی ندارد.
اما حضور ایران در بازار بین المللی فروش اسلحه موجب میشود که کشورهایی مانند فرانسه، آلمان حتی روسیه، در آمد خوبی از این بستر بدست آورند. در نتیجه تلاشهای تحریمی آمریکا، اقدامی در راستای تداوم هژمونی خود در جامعه جهانی است.
ضمن اینکه اجرای تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران جایگاه مهمی در تجارت جهانی نخواهد داشت. ایران می تواند بدون تجارت اسلحه هم فعالیت نظامی و دفاعی خود را انجام دهد. جنگ با عراق تجربهای شد تا ایران یاد بگیرد چگونه بدون وابستگی به کشورهای دیگر به حیات خود ادامه دهد. ایالات متحده گمان میکند کشورهای جهان به آن وابسته هستند، برای همین سیاستش با جاه طلبی همراه است.
اروپا ظاهراً با اقدامات آمریکا در مقام حرف مخالف است ولی در واقعیت تحریمهای آمریکا و بین المللی علیه ایران را اعمال کرده و از آمریکا پیروی میکند. آیا درست است که ایران از حمایت لفظی راضی باشد و هیچ اقدامی در جهت منافع برجامی خود نکند؟
البته که انتظار نمیرود ایران اقدامی که باب میل اعضای برجام باشد، انجام دهد. وقتی خود اروپا تعهدات برجامی اش را به جای نمیآورد این منطقی نیست که از تهران بخواهد، نسبت به برجام متعهد باشد. زیرا برجام توافق دو طرفه است. خوش نیت نبودن اروپا و آمریکا در توافق برجام، ایران را مجبور میکند که به قوانین توافق هستهای بی توجه باشد. مثلاً تهران توجهی به موضوع پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی در پولشویی ندارد. همچنین زمزمههایی در خصوص خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای به گوش می رسد.
به طور خلاصه، اروپا هم از برجام تبعیت نمیکند و هم تلاش میکند امتیازات بیشتری از ایران بگیرد.از آنجا که تهران از این موضوع آگاه است، احساس تکلیف نمیکند و در جهت تغییر وضعیت موجود در خصوص فعالیت موشکی اش و یا اف.ای.تی.اف، گام برنمیدارد.
ایران مدتهاست شیوه مقاومت در برابر خواست آمریکا را در پیش گرفته و از این بابت هم امتیازاتی در جهت منافع ملی به دست آورده، اما از طرفی هزینههایی هم متحمل شده است. به نظر شما ایران چه اقدامات و تصمیماتی باید در این مورد اتخاذ کند؟
بسیاری از کشورهای جهان به خصوص برخی کشورهای عضو دائمی سازمان ملل مانند روسیه و چین در مورد تحریمها و مساله هستهای در کنار ایران صف گرفته اند و این موضوع مقاومت ایران در مقابل تحریم های آمریکا را آسان تر میکند. در واقع، تحریم ها علیه ایران، که ایالات متحده آمریکا آن را تحریم ثانویه توصیف میکند، اکنون به موضوعی مربوط به همه کشورهای جهان تبدیل شده است.
اکنون کشورهای ضد آمریکایی از جغرافیای اروپا، غرب و آسیای شرقی تا اوراسیا، شروع به تشکیل جبهه های جدید کردهاند. این جبهه ها برای مقاومت در برابر آمریکا فرصتهای جدیدی برای ایران فراهم میکند.
تاکنون مقامات تهران، با روسیه، چین و در سال های اخیر با ترکیه همکاری دیپلماسی و اقتصادی را گسترش داده اند. این همکاری موجب از بین رفتن هژمونی آمریکایی شده است.
به نظر شما ایران چه اقداماتی میتواند برای خنثی کردن این فعالیتهای آمریکا انجام دهد؟
ایران سعی کرد با توسعه ساز و کار اینستکس با اروپا در مورد موضوع تحریمهای نفتی، برروشهایی که در واقع تحریم های ایالات متحده را بیاثر میکند، غلبه کند.اما این سیستم کار نکرد.
ایران برای خرید دارو، ساز و کار اینستکس را با اروپا راه اندازی کرد اما به نتیجه ای نرسید. برای همین اقدامی مشابه اینستکس برای دور زدن تحریم تسلیحاتی نیز سخت به نظر میرسد. همچنین ایران در تجارت سلاح نیزهمانند تجارت نفت نیاز به مبادله پایاپای و کشور سوم دارد. این امر در تجارت نفتی برای ایران سخت بود ودر تجارت اسلحه سخت تر هم می شود. اول از همه، تجارت اسلحه بیشتر از توافق نامههای دو کشور ناشی میشود.
به طور خلاصه مسیرهایی که بتواند تحریمهای آمریکا را بی اثر کند، وجود دارد. از سوی دیگر، گام های ایران در جهت دیپلماسی و افکار عمومی همیشه امتیازهایی برای ایران فراهم خواهد کرد. ضمن اینکه ایران نیازی به تجارت سلاح ندارد و این تحریمها همانند تحریمهای نفتی ایران نمیتواند تاثیر گذار باشد.
«مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا بامداد یکشنبه مدعی شد که تمام تحریمهای سازمان ملل متحد علیه ایران از جمله تحریمهای تسلیحاتی از سرگرفته شده است.