اگر بخواهیم سیر برنامهسازی در سازمان صداوسیما و اشتباهات و گافهای مجریان و برنامهسازان را مورد واکاوی قرار دهیم، قطعا به موارد بسیار زیادی ميرسیم.
اما اگر بخواهیم موارد جریانساز و مهم را بررسی کنیم؛ اولین ماجرا به زمانی بر میگردد که یک شنونده رادیویی الگوی خود به عنوان یک زن مسلمان ایرانی را اوشین ميداند!
به نقل روزنامه کیهان درخصوص این مسئله؛ هشتم بهمنماه سال۶۷ و به مناسبت تولد حضرت زهرا(سلامالله علیها) و روز زن، رادیوی جمهوری اسلامی ایران در برنامهای به نام سلام، صبح به خیر در گزارشی از مخاطبینش میپرسد: به نظر شما الگوی امروز زنان ایرانی چه کسی است؟ اکثر مخاطبین، حضرت فاطمه را الگوی خود معرفی مینمایند اما یکی از مصاحبهشوندگان در کمال تعجب میگوید: «الگوی مناسب زنان ایرانی اوشین است!» اوشین نام شخصیت اصلی داستان سریالی ژاپنی به نام سالهای دور از خانه بود که آن روزها از سیما پخش میشد. حضرت روحالله(ره) فردای آن روز در واکنش به این ماجرای موهن، طی پیامی رسمی و علنی به شدت محمد هاشمی (رئیس وقت صداوسيما) را مورد عتاب قرار میدهند و ميفرمایند: «با کمال تاسف و تأثر روز گذشته (روز شنبه ۸ بهمن) از صدای جمهوری اسلامی مطلبی در مورد الگوی زن پخش گردیده است که انسان شرم دارد بازگو نماید. فردی که این مطلب را پخش کرده است تعزیر و اخراج میگردد و دستاندرکاران آن تعزیر خواهند شد. در صورتی که ثابت شود قصد توهین درکار بوده است، بلاشک فرد توهینکننده محکوم به اعدام است. اگر بار دیگر از این گونه قضایا تکرار گردد، موجب تنبیه و توبیخ و مجازات شدید و جدی مسئولین بالای صداوسيما خواهد شد. البته در تمامی زمینهها قوه قضاییه اقدام مینماید.» (صحیفه نور ، جلد ۲۱: ص ۷۶)
بعدها ۴ تن از دستاندرکاران آن برنامه از جمله مدیر گروه معارف، سردبیر برنامههای ویژه عقیدتی و سیاسی، مسئول نظارت بر برنامه به ۴ سال حبس تعزیری و ۴۰ ضربه شلاق محکوم شدند.
همین موضوع باعث شد تا صداوسیما از مدیران گرفته تا بدنه حواسشان را حسابی جمع کنند تا منجر به گافهاي این چنینی نشود. البته یک نکته مهم دیگر نیز در این میان کم بودن وسایل ارتباط جمعی در سالهای ریاست محمد هاشمی و علی لاریجانی است.
تقریبا ميتوان گفت در دوران لاریجانی اتفاق خاصی که منجر به عذرخواهی شود، نیفتاد و تنها دو برنامه «چراغ» و «هویت» بود که با موضوع شبیخون فرهنگی ساخته شد اما با اعتراض جریان روشنفکری مواجه شد که در نهایت منجر به دفاع تمام و کمال لاریجانی از این ۲ برنامه شد.
اما دوران ضرغامی هم به سبب بسط وسایل ارتباط جمعی و همچنین پوستاندازی تلویزیون در برنامهسازی با شکل و شمایل متفاوتی از اظهارنظرها مواجه شد.
در طول دوران ۱۰ سال ریاست ضرغامی فراز و نشیبهای بسیاری بر برنامهسازان گذشت. از جمله مواردی که ميتوان به توبیخ تلویزیون اشاره کرد، مصاحبه فرزاد حسنی با سردار رادان در برنامه کولهپشتی است. این برنامه سال ۸۶ روی آنتن رفت و منجر شد تا از فردا شب این گفتوگو امیرحسین مدرس جای فرزاد حسنی را در این برنامه بگیرد. هیچ اعلام نظر رسمی هم از هیچکدام از بخشهاي تلویزیون مبنی بر ممنوعالتصویری فرزاد حسنی نشد.
در این سالها هم اگر گافی روی آنتن تلویزیون یا رادیو روی ميداد، صداوسیما ترجیح ميداد بدون خبری کردن آن، به کار خود ادامه دهد. مانند ماجرای مبینا نصیری که در ۱۰ مهرماه سال ۹۲ روی داد.
خانم مجری در حال خواندن پیامکها بود که از خواندن یک کلمه صرف نظر کرد اما مجری (علی مرادی) کوتاه نیامد و اصرار کرد که او از خواندن چه کلمهای صرف نظر کرده و در نهایت نصیری روی آنتن زنده خطاب به مجری گفت: «شما جیگر دوست دارید؟!»
همین موضوع منجر به کنار گذاشتن مبینا نصیری شد و او به تازگی با اجرای سیمای خانواده به آنتن تلویزیون برگشته است.
اما در دوران ریاست محمد سرافراز و مدیریت علیاصغر پورمحمدی؛ توبیخهاي تلویزیون سر و شکل دیگری به خود گرفته است. آغازگر این ماجرا نیز برنامه پرمخاطب «ماه عسل» با اجرای «احسان علیخانی» بود.
علیخانی در «ماه عسل» امسال دست به انتخاب چند ميهمان کرد که برای او دردسر ساز شد. اولی جوانی بود که به خاطر رسیدن به عشقش خود را از بالکن طبقه دوم خانهشان به پایین پرت کرده بود و دومی خانمی بود که تحت عنوان پُزر به برنامه آمد.
حضور این زن که به گفته خود به عروسهاي جوان یاد ميداد که چگونه برای عکاسی ژست بگیرند و البته عکسهاي فراوانی از وی به عنوان مدلینگ در فضای مجازی موجود بود، پورمحمدی را دست به جیب کرد تا اولین کارت قرمز در دوران معاونت سیمایی خود را بیرون بکشد.
علیاصغر پورمحمدی معاون سیمای جمهوری اسلامی در نامهای ضمن تذکر به مدیر شبکه سه، خواستار توبیخ عوامل انتخاب ميهمانان نامناسب در برنامه ماه عسل شد.
در نامه او خطاب به میرحسینی مدیر شبکه سه سیما آمده بود: «برنامه ماه عسل از برنامههای معنوی، تاثیرگذار و پرمخاطب رسانه ملی در ماه مبارک رمضان محسوب میشود که دستاندرکاران آن توانستهاند با تلاش چندساله اوقات خوبی را برای مردم عزیز ایران بخصوص روزهداران مومن فراهم کنند. اما امسال علیرغم جدیت جنابعالی و گروه برنامهساز برای افزایش کیفیت و محتوای این برنامه و توجه ویژه به انتخاب بهتر سوژهها و میهمانان مناسب که نسبت به سالهای گذشته از جذابیت و تاثیر بیشتری برخوردارند، متاسفانه دو برنامه و دو انتخاب غلط در ماه عسل امسال از شیرینی و شهد این زحمات کاسته است و موضوعات و مفاهیمی مطرح شده است که نه در ماه عسل که در هیچیک از برنامههای دیگر سیما نیز جایی ندارند.
از آنجا که تکرار اینگونه اشتباهات قابل اغماض نیست، با تذکر به جنابعالی، لازم است ضمن توبیخ عوامل آن انتخاب غلط، با نظارت موثر بر تصحیح، ارتقا و ادامه مسیر خوشسابقه این برنامه اهتمام کنید.»
اما کارت دوم هم از قضا به یک مجری دیگر تلویزیون رسید. «علی ضیاء» که در جمعی خصوصی هنگام تماشای مسابقه میان دو تیم پیروزی و استقلال و پس از به ثمر رسیدن گل مساوی پیروزی در دقایق آخر بازی خطاب به مظلومی شعر نامناسبی خوانده بود، کارت قرمز دوم را از آن خود کرد.
«علیاصغر پورمحمدی» در اينباره گفت: علی ضیاء تا اطلاع ثانوی ممنوعالتصویر شده و اجازه اجرای برنامه در صداوسیما ندارد.
وی ادامه داد: حضور در یک ميهمانی واقع در یک رستوران، توهین به تیم استقلال و توهین به مربی تیم استقلال دلایلی است که منجر به ممنوعالتصویری علی ضیاء شده است.
معاون سیما درباره مدت زمان این ممنوعالتصویری گفت: زمان در نظر گرفته شده مشخص نیست. پرونده ایشان در کمیته انضباطی مجریان صداوسیما مطرح شده تا بررسی شود و پس از بررسی موضوع مشخص میشود که تا کی ممنوعالتصویر خواهد بود.
وی همچنین درباره برنامه «امشب» که قرار بود سری جدید آن نیز با اجرای علی ضیاء روی شبکه یک سیما برود، توضیح داد: سری جدید به روال سابق خود میتواند به روی آنتن برود ولی قطعاً مجری آن فرد دیگری خواهد بود.
پورمحمدی در پایان گفت: ممنوع بودن حضور علی ضیاء شامل تلویزیون، رادیو و حتی مراکز استانها است.
اما کارت قرمز سوم به گروه سه نفره «فتیله» رسید. این گروه پس از ۲۴ سال برنامهسازی موفق برای تلویزیون درپی اشتباهی سهوی منجر به آزرده خاطر شدن هموطنان آذری زبانمان شدند.
اقدامی که علاوه بر عذرخواهی رسمی محمد سرافراز رئیس رسانه ملی، ۲ برکناری و توبیخ به همراه داشت. این بار پورمحمدی به استودیوی خبر ساعت ۱۴ شبکه یک سیما آمد تا از آذریزبانان عذرخواهی کند.
پورمحمدی در سخنانی گفت: برنامهسازان تلویزیون حق توهین به هیچکدام از اقوام و مردم ایران را ندارند. به ویژه اقوام که جز میراث فرهنگی ما هستند و خدمات ارزندهای برای کشورمان داشتهاند و جز هویت ملی ایرانیان محسوب ميشوند.
وی ادامه داد: این برنامه (فتیلهایها) تعطیل شد و چند نفر متخلفان هم توبیخ شدند.
قائممقام پخش و کسانی که در جریان پخش بودهاند، توبیخ و از کار برکنار شدهاند و احتمال اخراج آنها از سازمان صداوسیما هم وجود دارد.
پورمحمدی تصریح کرد: مدیر گروه کودک شبکه دو نیز توبیخ شده و پرونده وی در کمیته تخلفات عنوان و احتمال برکناری ایشان نیز مطرح شده است.
معاون سیما در پاسخ به این سوال که چه تمهیداتی برای تشدید نظارتها بر برنامههاي سیما اندیشیده اید؟ پاسخ داد: به دستور دکتر سرافراز، بسیاری از برنامههاي سیما که قبلا زنده بودند، به خاطر همین مسائل تولیدی شدهاند.
وی افزود: آيیننامه پخش و تولید در حال بازنگری است و با کمیته تخلفات هم جلساتی داشتهایم که با متخلفین برخورد جدیتری داشته باشند.
وی در پایان سخنان خود ضمن عذرخواهی از مردم ایران به خاطر اتفاق روی داده در برنامه فتیلهایها، گفت: از مردم ایران معذرت خواهی ميکنم. خصوصا از آذریزبانها، زنجانیها، همدانیها و کسانی که با زبان ترکی صحبت ميکنند و برنامههاي ما را ميبینند.
بنابر اين گزارش، باید دید با توجه به رویکرد جدید رسانه ملی در مواجهه با گافهاي اینچنینی، برنامهسازان تا چه اندازه حواسشان را جمع ميکنند و آیا در آینده نیز با حوادث اینچنینی روی آنتن تلویزیون خواهیم بود یا نه.(فارس)