نشست سران شورای همکاری خلیج فارس به میزبانی عربستان در حالی برگزار شد که از محورهای آن را اعلام پایان اختلافات سه ساله میان عربستان و امارات با قطر تشکیل می‌داد. در ادامه این روند نیز مرزهای زمینی و هوایی قطر با این کشورها بازکشایی شد و طرفین بر احیا و توسعه روابط تاکید کردند. نکته مهم آنکه پس از این رویکرد، در اقدامی تامل برانگیز امارات بر احیای روابط با ترکیه تاکید کرد. انور قرقاش وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجی بعد از آشتی کشور با قطر، از روابط با ترکیه دفاع کرد و گفت که آنکارا و ابوظبی روابط تجاری خوبی دارند. این رویکرد در حالی صورت می‌گیرد که روابط امارات و ترکیه به شدت تیره بوده و آنها نه تنها در مناسبات دو جانبه در حوزه منطقه‌ای و حتی در مدیترانه و آفریقا نیز تقابلی گسترده داشته‌اند.
در کنار آنچه در طی روزهای اخیر روی داده است یک نکته مهم مشاهده می‌شود و آن پیامدهای سنگین این وضعیت برای مصر است. طی سالهای اخیر مصر به دلیل حمایت‌های قطر و ترکیه از جریان اخوان المسلمین و نیز تحرکاتی که این کشورها در حوزه فلسطین داشته‌اند و نیز تهدید منافع مصر در حوزه آفریقا از جمله در مدیترانه و لیبی، به تقابل با این کشورها وارد شده و حتی در این راه با سعودی به تحریم قطر مشارکت کرد. مصر همچنین مشارکت‌هایی با تحرکات سعودی علیه یمن داشته است و هر چند که اختلاف دیدگاه‌هایی با سعودی و امارات در قبال سوریه داشته اما در نشست‌های اتحادیه عرب با خواسته‌های آنها مخالفت نداشته است.
با توجه به رفتارهای مصر در قبال سعودی و امارات میتوان دریافت که رفتار اخیر این کشورها عملا خیانت و از پشت خنجر زدن به مصر است که در عرصه داخلی و منطقه‌ای چالشهایی برای این کشور رقم خواهد زد. تقارن رفتار سعودی و امارات با تغییرات در ساختار سیاسی آمریکا جای تامل دارد. سران آمریکا چه ترامپ و چه بایدن بر لزوم ادامه سازش با رژیم صهیونیستی تاکید دارند لذا رویکرد سعودی و امارات به قطر و ترکیه را در این چارچوب میتوان ارزیابی کرد که هدف نهایی آن نیز ایجاد ائتلاف عبری، عربی و ترکیه‌ای بر اساس طرح چتر امنیتی آمریکا در منطقه است که بایدن در دوران معاونتش برای اوباما آن را آغاز کرده بود. به عبارتی آشتی‌های صورت گرفته تحت فشار آمریکا برای ایجاد ساختار امنیتی، اقتصادی جدید در منطقه صورت می‌گیرد که البته دامنه آن به تحرکات در آفریقا و مدیترانه نیز گسترش خواهد یافت. به هر تقدیر آنچه در فرآیند این وضعیت مشخص می‌گردد آن است که سعودی و امارات در چارچوب منافع شخصی و نیز خواست آمریکا، مصر را قربانی کرده‌اند و مزد سالها همراهی قاهره با سیاست‌هایشان را با خنجر از پشت زدن پرداختند کرد که خود سندی بر غیر قابل اعتماد بودن ساختارهای حاکم بر این کشورها و عدم استقلال آنان در برابر خواسته‌های آمریکاست.
نویسنده: علی تتماج
