نقد داریم، دلخوری ممکن است پیش آمده باشد، حتی رودرروی هم مقابل چشمان مردم انتقاد میکنیم چون مردم را محرم میدانیم و پنهانکاری با مردم انقلابی را همانطور که رهبری تاکید داشتند نمیپذیریم؛ اما وقتی صحبت از منافع ملی باشد، وقتی قرار میشود یک غریبه از این نقدهای معمولی و صحبت در بین مردم سوءاستفاده کند همه کنار یکدیگر ایستاده و فریاد میزنیم
#من_یک_سپاهی_ام. اصلا چه معنی میدهد که در اختلافات داخلی که گاهی در صحن علنی جامعه و مقابل چشمان مردم اتفاق میافتد غریبه وارد شود و بخواهد ماهی خودش را از آب بگیرد؟ چه معنی دارد که کسی فکر کند این اختلافات میتواند زمینهای شود برای جنگ داخلی؟! اینها خیالاتی خام است و نمیتواند سندیتی داشته باشد. همانطور که اکنون در جامعه مشاهده میکنیم.
سپاه هم مانند بسیاری دیگر از دستگاههای کشور دارای نقصهایی است و انتقادهایی هم بر آن وارد است، حتی فرماندهان آن هم معصوم نیستند و خطاهایی ممکن است داشته باشند که خواستار اصلاح آنها شویم اما دلیلی نمیبینیم که مسایل درون نظامی را در خارج از مرزها حل کنیم!
بر همین اساس است که وقتی کاتسا مصوب شده و قرار میشود سپاه پاسداران در لیست تحریم امریکایی قرار بگیرد و آن را تروریست بنامند همه گرد هم آمده و از این نیرو دفاع میکنند. اصلا سپاه چیست و چرا باید امریکاییها از آن بترسند؟!
فلسفه سپاه
شاید به این فکر کنید که چرا با وجودی که نیرویی به نام ارتش وجود دارد باید سپاه هم تشکیل شود، ابتدا باید گفت که دفاع از كيان انقلاب اسلامي و حفاظت داخلي شهرها از تهديدات دشمنان از وظايف اصلي سپاه است اما حفاظت از مرزها از وظايف اصلي ارتش است. علاوه بر اينكه براي بالا بردن ضريب امنيتي كشور به طور معمول كشورها در صورت توانايي از چندين سازمان در عرض هم ديگر استفاده میكنند تا احتمال تباني و خيانت به حداقل برسد از اينرو سپاه پاسداران جزء نيروهاي مطرح در قانون میباشد. براساس اصل يكصد و پنجاهم قانون اساسي «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه در نخستين روزهاي پيروزي اين انقلاب تشكيل شده براي ادامه نقش خود در نگهباني از انقلاب و دستاوردهاي آن پا برجا میماند. حدود وظايف و قلمرو مسئوليت اين سپاه در رابطه با وظايف و قلمرو مسئوليت نيروهاي مسلح ديگر با تاكيد بر همكاري و هماهنگي برادرانه ميان آنها بوسيله قانون تعيين میشود».
در ماده اول اساسنامه سپاه پاسداران (مصوب ۱۵/۶/۱۳۶۱) اینطور ذکر شده است: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نهادي است تحت فرماندهي عالي مقام رهبري كه هدف آن نگهباني از انقلاب اسلامي ايران و دستاوردهاي آن و كوشش مستمر در راه تحقق آرمانهاي الهي و گسترش حاكميت قانون خدا طبق قوانين جمهوري اسلامي ايران و تقويت كامل بنيه دفاعي جمهوري اسلامي از طريق همكاري با ساير نيروهاي مسلح و آموزش و سازماندهي نيروهاي مردمي میباشد».
بنا براين در زمينه ضرورت تشكيل سپاه به دو نكته میتوانيم اشاره بكنيم: اول اینکه ديدگاه حضرت امام(ره) در مورد بسترسازي براي حضور مردم در عرصههای مختلف و تشكيل نهادهاي انقلابي و مردمي و دوم توجه به این نکته که حفظ انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن از دیگر ضرورتهای تشکیل تشکلی با نام سپاه شده است.
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي عواملي همچون بحرانهای منطقهای و تحركات و تهديداتي كه آمريكا براي مقابله با انقلاب انجام میداد و فروپاشي بخش عمدهای از بدنه اصلي ارتش، باعث شد كه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به فرمان حضرت امام(ره) تشكيل شود. براساس تصور بنيانگذاران، سپاه پاسداران در ابتدا بيشتر رسالت فرهنگي، سياسي و امنيتي براي خود قائل بود و به همين دليل سازماندهي آن محدود به درون شهرها میشد و تشكيلات نظامي گستردهای نداشت.
آن زمان یکی از نقشهای عمده سپاهیان برخورد با بقاياي رژيم شاه بود که در روزهاي اول پس از پيروزي انقلاب با کسانی صورت میگرفت که به دنبال ايجاد اخلال در امنيت كشور بودند، همچنين حفاظت از مراكز حساسي كه به دست نيروهاي انقلاب بود، توسط سپاه انجام گرفت. بعدها انهدام گروهك فرقان، انجام عملیات پنجه عقاب و مقابله با کودتا، انهدام سازمان منافقين در داخل كشور، برقراري امنيت در شمال غرب كشور در كنار ارتش نیز از اقداماتی بود که صورت میگرفت.
سپاه همچنین بعد از اولين فرمان تاريخي حضرت امام(ره) در ۲۷ مرداد ۱۳۵۸ مبني بر حركت دولت، ارتش و ژاندارمري براي خاتمه غائله پاوه بود كه سپاه توانست نقش بسيار مؤثري را ايفا نمايد و بعد از آن به مرور با حضور گسترده سپاه در كردستان و استقرار در نقاط حساس و شهرهاي مهم كردستان مثل سردشت و مهاباد و سنندج و تقويت و افزايش آمادگي دفاعي خود در اين شهرها توانست بحران را كنترل و محدود كند و به مرور امنيت را به كردستان برگرداند. اما نقش سپاه تنها به این عوامل خلاصه نشد.
اقدامات سپاه بعد از جنگ
اقدامات سپاه در حوزه فرهنگی هم میتواند مورد توجه واقع شود؛ از آنجايي كه اصل ۱۵۰ قانون اساسي جمهوري اسلامي، مسئوليت نگهباني و پاسداري از انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن رابه عنوان مأموريت سپاه تعريف كرده است، هرگونه تهديدي كه عليه انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن انجام بگيرد، مقابله با آن جزو مأموريتهاي سپاه میباشد. يكي از اين تهديدات، تهديدات فرهنگي است كه از همان روزهاي اول انقلاب مطرح بوده است. از اینرو مقابله با فعاليتهاي فرهنگي گروههاي منحرف كه براي كمرنگ كردن ارزشهاي انقلابي و اسلامي در ذهن جوانان و جذب آنها انجام میگرفت. در کنار آن برابر اصل ۱۴۷ قانون اساسي نظام جمهوري اسلامي نيروهاي مسلح موظفند كه با حفظ آمادگي رزمي خود در برنامههای اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي دولت جمهوري اسلامي مشاركت كنند، كه در همين دوران اول انقلاب و دوران جنگ تلاشهاي گستردهای را سپاه از ابتدا انجام میداد تا بتواند در كنار برقراري امنيت و پدافند داخلي در امر توسعه هم تلاشهايي را داشته باشد. ولي گستردگي فعاليتهاي سازندگي سپاه بعد از جنگ بود كه با تشكيل قرارگاه سازندگي تلاشهاي گستردهای را در زمينه راهسازي خطوط انتقال آب و گاز و اسكلهسازي، ساختمانسازي، صنعت، كشاورزي و سدسازي، حملونقل دريايي و فعاليتهاي ديگري كه احساس نياز میشد را انجام داده است.
تاثیر فرامنطقهای سپاه
اما امروزه سپاه پاسداران نقش بسزایی در امنیت و کمک به مردم منطقه یافته و به جز نقشی که در جمهوری اسلامی ایران یافته و نقش بسزایی در کنترل آشوبهای منطقهای دارد. از زمان ظهور گروهک تروریستی داعش هم نقش بسزایی در نابودی این گروه و رهایی مردم از دست این افراد داشته که باعث شده که این نیروها محبوبیتی فرامنطقهای داشته باشد. شاید همین محبوبیت فرامنطقهای و قدرت نرمی که سپاه برای نفوذ در دل مردم منطقه و به تبع آن جهان پیدا کرده باعث خشم امریکا و تلاش برای کنترل و نابودی آن شده است، تلاشی که قطعا با پشتوانه عظیم و مردمی سپاه راه به جایی نخواهد برد.
همین چند سال پیش بود که نام سردار سلیمانی به عنوان سردار نخست مبارزه با داعش در رسانههای اروپایی و امریکایی نقش بست و به عکس و تیتر یک این نشریات راه یافت. بر این اساس هژمونی امنیتی امریکا در منطقه شکسته شده و اینطور برای مردم منطقه محرز شده است که بدون امریکا امنیت منطقه تامین است. همین باعث شده که امریکاییها در صدد نابودی و حذف سپاه باشند و طرح کاتسا را به تصویب برسانند.
سپاه پاسداران در کلام امام خمینی(ره)
امام خمینی(ره) در بخشی از سخنان خود در حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فرمود: «من از سپاه راضی هستم و به هیچوجه نظرم از شما برنمیگردد. اگر سپاه نبود، کشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی میدارم. چشم من به شماست. شما هیچ سابقهای جز سابقه اسلامی ندارید». ایشان همچنین درباره نقش سپاه در پشتیبانی از جمهوری اسلامی فرمود: «سپاه پاسداران که رُکنی بزرگ درپیروزی انقلاب اسلامی است، با اقتدا به مولای خود سید مظلومان علیه الصلوة والسلام نجاتبخش ملت ایران و اسلام عزیز از شبهای تاریک و ظلمانی ستمشاهی بود و در پاسداری از انقلاب و هدفهای آن، عاملی مؤثر و رُکنی رکین بوده و هست».
سپاه پاسداران در کلام رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتاللّه خامنهای نیز درباره جایگاه سپاه در نظام جمهوری اسلامی ایران میفرماید: «سپاه در تاریخ شناخته شده خود ما، یک پدیده کمنظیر و شاید بینظیر است؛ یعنی سپاه، موجودی است که ولادت و رشد و نمای آن در صحنه انقلاب، آن هم در عرصه دشوارترین آزمونهای انقلاب بود». ایشان در جای دیگری میفرماید: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سایه روحیه انقلابی و معنویتی که از سرچشمه جوشان دل منوّر و روح مصفای آن امام عارفان و قُدوه صالحان، پیوسته میجوشید و بیش از همه، جوانان رزمنده و خالص سپاه و بسیج را سیراب میکرد، توانست نقش تعیینکنندهای در دفع حمله ایادی استکبار به جمهوری اسلامی، ایفا... و حفظ و استمرار نظام را تضمین کند».
وجود نيروهای مختلف نظامي و انتظامي در كشور به دليل تقسيم حوزههای عملياتي و فعاليتهای گوناگوني كه هر يك از اين نيروها برعهده دارند سبب شده تا ضمن پرهيز از موازيكاري، دستاوردهای درخشاني را در حوزههای گوناگون خصوصا تامين امنيت كشور، مقابله با تهديدات داخلي و خارجي و خنثيسازي توطئههای دشمنان داشته باشند.
الگویی دیگر در جاده انقلاب
هر چند که سپاه در همه بخشهای داخلی و خارجی و سازندگی دچار مشکلاتی قابل نقد است و تاکنون نقدهایی هم صورت گرفته اما این موضوع باعث عدم اتحاد مردم نشده و به جز مسئولان که با سخنان خود ثابت کردند پای سپاه ماندهاند مردم نیز با تغییر پروفایلهای خود به #من_یک_سپاهی_ام به سهم خود در حمایت از سپاه سهیم بودند. و تلاش میکنند که نشان دهند همه انتنقادهای داخلی و نقدهای درون خانوادگی ربطی به بیرون و دخالت بیگانگان ندارد. همین موضوع باعث شده است که برای بار چندم در جاده انقلاب الگویی برای هماهنگی و حفظ وحدت در مقابل دشمنان خارجی به وجود آید. الگویی که پیشتر بارها و بارها آن را در مسیر انقلاب مشاهده کردیم آنجا که به شخص یا نهادهای انقلابی کشور تهمت زده و با وارد کردن هجمه و مخلوط ساختن شایعه قصد گسست مردمی که بزرگترین پایگاه انقلاب است را داشتند که همه اینها به یاری خداوند و هوشیاری مردم و مسئولان محقق نشد.
نویسنده: مائده شیرپور