قاچاق کالا و ارز از جمله آفتهای مهم اقتصادی کشورند که سالیان دراز آثار منفی خود را بر اقتصاد ایران بر جای گذارده است. مشکلات بسیاری از جامعه مانند اشتغال و بیکاری، تورم و گرانی و ... به قاچاق کالا و ارز ارتباط دارد. بررسی گذشتهنگر این پدیده شوم میتواند به بهینهسازی برنامههای اجرایی امروز و برنامه-ریزیها برای آینده کشور کمک نماید. تبیین جنبههای اجتماعی و فرهنگی در کنار جنبههای اقتصادی در قاچاق کالا و ارز بسیار مهم است و میتواند به حل این معضل در جامعه کمک نماید.
راهکارهای مبارزه با قاچاق کالا و ارز
شرایط حاکم بر محیط اقتصادی و نیز شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی، ویژگی نهادها و محدودیتهای رسمی موجود، مجموعه عواملی است که بستر تصمیمگیری آحاد جامعه را، در انتخاب فعالیت اقتصادی غیر قانونی قاچاق کالا، شکل میدهد. راهکارهایی به شرح زیر برای مبارزه عملی با قاچاق کالا و ارز ارائه میگردد:
طرح مالیات بر ارزش افزوده
این طرح در جلوگیری از مفاسد اقتصادی و قاچاق کالا کارساز است. ما در واقع نیاز به یک سیستم مالیاتی قوی و کارآمد و همچنین ممیزان مالیاتی درستکار که بتوانند به وصول مالیات از مردم بپردازند داریم.
اعمال هدفمند، برنامهریزی شده و محدود نرخ حقوق و عوارض گمرکی
این موضوع اگر در کوتاهمدت و جهت حمایت از صنایع و تولیدات داخلی و به صورت هدفمند، برنامه-ریزی شده و محدود اعمال گردد میتواند کیفیت تولیدات داخلی و قدرت رقابت آنها را در مقابل کالاهای مشابه خارجی افزایش دهد.
بازنگری در سیاست ایجاد بازارچههای مرزی
این بازنگری به عنوان مفری برای قاچاق کالاهای تجاری و تجدید نظر در سیاست ایجاد اشتغال و درآمد مناطق مرزی بسیار مهم است. توجه به عمران و توسعه مناطق مرزی و جبران عقبماندگی آنها و برقراری امنیت لازم برای فعالیتهای اقتصادی سالم مرز نشینان و تلاش در راستای اصلاح قوانین مرزی و افزایش فعالیتهای اشتغالزایی حائز اهمیت است.
آزادسازی واردات کالاها در چارچوب بازار بورس و ارز واریزنامهای
رفع موانع بروکراسی فراروی توسعه اقتصادی و جذب سرمایههای داخلی و خارجی
توجه به افزایش رفاه مصرفکنندگان
ساماندهی فعالیت شرکتهای خارجی
کالاهای خارجی حتی در صورتی که کالاهای این شرکت ها به صورت قانونی نیز وارد شده باشد باید خدمات پس از فروش داشته باشد تا قبل از ورود کالاها از مناطق آزاد اگر مشکلی در استفاده و تامین قطعات یدکی وجود داشت، مصرفکننده جایی را برای مراجعه و رفع مشکل داشته باشد. در حال حاضر با توجه به
اصلاح سیستم اعطای یارانهها
شناسنامهدار کردن کالاهای وارداتی
ایجاد سیستم ارزیابی جهت سنجش کار دستگاهها
این شیوه راهکار مناسبی در برخورد با تخلفاتی همچون قاچاق کالا و ارز و نیز بهرهوری بالای دستگاهها و رضایتمندی مردم می باشد. سیستم ارزیابی با شاخصهای مختلف و به تناسب سازمانها، آنها را مورد ارزیابی قرار میدهد که این اقدام در پیشگیری از وقوع جرم نیز اثر ساز است.
افزایش ریسک قاچاق با هدف کاهش صرفه قاچاق
نمایندگیهای کالاهایی که به ایران وارد میشوند باید موظف باشند کالاهایی را که به صورت رسمی وارد میشوند از کالاهای قاچاق تفکیک کنند. بدین صورت که با ارائه ضمانتنامه فارسی برای کالاهای مصرفی بادوام و نصب هالوگرام برای کالاهای مصرفی کمدوام و اعلام عمومی این موضوع آنها را مشخص کنند.
عوامل اجتماعی، فرهنگی قاچاق کالا و ارز
امنیت اجتماعی به عنوان یکی از مقدماتیترین مفاهیم آرامش مطرح است و در مقابل آن ناامنی مزاحم علیه رشد اجتماعی است که خواه این ناامنی به صورت قاچاق بروز میکند.
پیامدهای اجتماعی، فرهنگی قاچاق کالا و ارز
گسترش فرهنگ تجملگرایی
کاهش امنیت عمومی
راهکارهای اجتماعی، فرهنگی قاچاق کالا و ارز
مشارکت مردم مهمترین نیاز برای موفقیت طرحهای مبارزه با قاچاق کالا است. برخی کالاها ارزان و فاقد هر گونه شناسه بهداشتی است و قاچاق بودن آن به راحتی قابل تشخیص است و مردم با نخریدن این کالاها میتوانند در مبارزه با پدیده قاچاق نقش مؤثری ایفا کنند.
ارتقاء فرهنگ مصرف جامعه
بسیاری از کالاهایی که به صورت قاچاق وارد کشور میشود کالاهای مصرفی بوده و عمدتا جزو کالاهای اساسی و مورد نیاز مصرفکننده نبوده بلکه قاچاقچیان سودجو با تبلیغات و ایجاد نیاز کاذب در مصرفکننده به مصرف این کالاها در داخل کشور دامن میزنند. ضمن اینکه این کالاها اکثرا از کیفیت پایین و عدم استاندارهای لازم به دلیل عدم نظارت مراجع قانونی برخوردار هستند. لذا بایستی برای ارتقاء مصرف کالاهای تولید داخل فرهنگ سازی نمود.
از طرفی تولیدکنندگان باید یر اساس نیازها و نوع کیفیت مورد نظر مصرفکننده اقدام به تولید کالا کنند. امروزه استکبار جهانی بر مصرفگرایی که یک امر تهاجمی است تبلیغ میکند و ضرورت دارد تا به فرهنگ-سازی رسانهها استفاده از کالای داخلی ترویج شود. تشویق و ترغیب استفاده از کالاهای تولید داخل، تبلیغ مطلوب تلاشهای تولیدکنندگان، معرفی و شناسایی آنها به مردم بویژه توسط رسانه ملی، استفاده از کارشناسان، مسئولان و مدیران برای بیان مزایای استفاده از تولیدات داخلی و مضرات استفاده از کالاهای خارجی در رسانهها به خصوص صدا و سیما از جمله راهکارهای مبارزه با قاچاق کالا میباشد.
انجام پیشگیریهای لازم جهت انسداد مرزها و معابر غیررسمی و محورهای ورود و خروج کالا ی قاچاق
توسعه روابط دیپلماتیک و تشکیل کمیتههای مشترک با کشورهای همجوار برای مقابله با قاچاق
تبیین راهکارهایی جهت رسیدگی فوری به پروندههای قاچاق کالا و ارز، تبیین قوانین و مقررات، تبیین راهکارهایی در صدور آراء از سوی مراجع نظارتی
نویسنده: شهرزاد نصیری