داستان واردات اسباب بازیها همان داستان تکراری است که تا پیش از این برای سایر محصولات نیز روایت شده است، داستانی تلخ و درام که جز ورشکستگی و توقف تولید داخل حاصل دیگری را در برنداشته است. داستان اسباب بازیها از آنجا شروع شد که گمرک چین اعلام کرد:" صادرات اسباب بازی و وسایل ورزشی چین به ایران در سال ۲۰۱۶ با افزایش حدود ۱۴ برابری نسبت به سال قبل از آن به ۱۴۱ میلیون دلار رسیده است."
این سازمان با انتشار گزارشی از صادرات اسباب بازی به ایران منتشر کرده و در آن آورده است بالغ بر ۱۰ میلیون دلار اسباب بازی و وسایل ورزشی در سال ۲۰۱۵به ایران صادر کرده که این رقم در سال ۲۰۱۶ به ۱۴۱ میلیون دلار افزایش یافته است.
همچنین دراین گزارش آمده است؛ صادرات اسباب بازی و وسایل ورزشی چین به ایران در سه ماهه نخست سال جاری میلادی نیز ۴۱ میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۳ برابری داشته است.
طبق آمار چین بزرگترین تولید کننده اسباببازی در جهان از نقطه نظر کمی است و شرکتهای اسباببازی چینی سال گذشته میلادی در مجموع حدود ۱۳ میلیارد دلار اسباببازی تولید کردند که بخش بزرگ آن روانه بازارهای اروپا و امریکایشمالی شد.البته به گفته فعالان این عرصه، با این وجود وقتی پای اعداد و ارقام در بین باشد ایالاتمتحده در جایگاه بزرگترین تولیدکننده اسباببازی دنیا قرار دارد.
به اعتقاد کارشناسان در شرایط کنونی چین، به تنهایی ۹۴.۶ درصد از کل واردات اسباببازی اروپا را در انحصار خود گرفته است اما این مساله در ایران کاملا برعکس است چرا تولید کنندگان این صنعت در ایران، نه تنها با مشکلات زیادی روبرو هستند بلکه در جرگه صنایع ناشناخته نیز به شمار میروند زیرا بسیاری از مصرفکنندگان نمیدانند که ایران تولید داخلی نیز دارد.
این اتفاق در حالی رخ داده که گفته میشود که آمارهای داخلی داستان به مراتب تلختری را روایت میکنند و مدعی هستند تولیدات داخل تنها ۱۰ درصد از نیاز داخل را پاسخگو است ومابقی آن توسط واردات تامین میشود به سخن دیگر۹۰درصد بازار ایران را اسباب بازیهای خارجی پر کرده است اما آنچه مسلم است اگر این تولید کنندگان امروز تنها توان تامین ۱۰ درصد از نیاز داخل را دارند به این باز میگردد که نه تنها شرایط مهیا نبوده بلکه حتی حمایتهای لازم هم صورت نگرفته است.
طبق همین آمار و مستندات بالاترین رقم واردات اسباب بازی مربوط به سال ۹۰ بوده که رقمی نزدیک به ۴۸ میلیون دلار بوده برای واردات آنها ارز هزینه شده است و پس از آن هرچند در سال ۹۰ تا حدودی کاهش یافته است اما هیچ گاه متوقف نشده است و اگر برخی نهادها ادعای روند نزولی واردات آن را دارند به این موضوع باز میگردد که حجم اعظم این محصولات به شکل غیر رسمی و به شکل قاچاق وارد شده است.
به گفته دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی میزان درآمدزایی صنعت اسباب بازی پس از تجارت اسلحه، مواد مخدر و لوازم آرایش قرار دارد و بر پایه آمارهای منتشر شده در سه تا چهار سال گذشته، سهم سرانه مصرف اسباب بازی در آمریکا ۳۵۰ دلار، اروپا ۲۵۰ دلار و چین ۶.۳ دهم دلار بوده و در این میان سهم سرانه مصرف اسباب بازی در ایران نیز پنج دلار بوده و این در شرایطی که سرانه مصرف جهانی این کالا ۳۴ دلار است.
وی با اشاره به این حجم واردات اسباب بازی از چین اعلام میکند که درآمد حاصل از تولید اسباب بازی در چین چند برابر درآمد نفتی ایران است و کاهش قابل توجه آن در سالهای ۹۱ و ۹۲ به منظور تقویت توان تولید داخلی بوده است.
دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی براین باور است که در صورتی که دروازههای واردات تنگتر شود و حمایتهای لازم صورت گیرد تولید کنندگان با توجه به نیاز داخل اقدام به تولید میکنند و با این وجود اگر تنها ۲۵ درصد سهم بازار از آن اسباب بازیهای داخلی شود آن گاه میتوان به جای واردات با استفاده از ظرفیت شرکتهای دانش بنیان به سوی صادرات اسباب بازیهای خوب و مناسب به کشورهای همسایه ( ترکیه ، آسیای میانه) و فرانسه حرکت کرد.
تحلیلگران این حوزه در واکاوی مشکلات و موانع پیش روی تولید اسباب بازی در داخل عدم حمایت را مدنظر قرار داده و میگویند: در کنار این مساله نبود برنامه وهمچنین یک صنف مرتبط و نیز تولید بدون طراحی و زیرساختهای آکادمیک منجر به آن شده تا این شرکتهای داخلی با وجود ظرفیت و پتانسیلی که دارند نتوانند آن طور که باید سهمی از این بازار کسب کنند.
به گفته این افراد در حال حاضر با احتساب شرکتهای ثبت نشده تولید کنندگان اسباب بازی داخلی در حدود ۱۵۰ شرکت وجود دارند که متاسفانه صنف مستقلی برای آنها وجود ندارد و در کنار آن هیچ برنامه مدونی به منظور صادرات این محصولات وجود ندارد و همه این موارد دست به دست هم داده تا این صنعت نتواند حرفی برای گفتن داشته باشد.
این کارشناسان در ارزیابی سایر مشکلات موجود به ضعف در دانش و مهارت فنی تولیدکنندگان، نبود مدیریت مناسب و برنامهریزی و ساختار مناسب و حاشیه سود پایین و... اشاره کرده و معتقد است تا زمانی که شرایط برای حمایت ازاین صنعت مهیا نشود نمیتوان انتظار داشت که سهم بیشتری از بازار توسط تولید کنندگان داخلی کسب شود.