ساختمان ۱۵ طبقه‌ای که صبح پنجشنبه فرو ریخت هنوز در تیتر یک اخبار جای دارد، غم فقدان رشیدمردان میدان مردانگی به قدری جانکاه است که نمی‌توان به راحتی التیام یابد. اما درست در همین لحظاتی که همه تصاویر به غم و ماتم حادثه‌دیدگان و شهیدان پلاسکو باز می‌گردد، در اعماق خاک گسل‌هایی وجود دارد که به عقیده کارشناسان دوره تکانهای شدیدشان چندین سال است که طی شده و شمارش معکوس برای تکان شدید تهران شروع شده است.
اما موضوع از جایی دردناک‌تر می‌شود که گفت‌و‌گوهای مسئولان مربوطه را می‌خوانی که همه در یک چیز مشترک هستند و آن نداشتن امکانات کافی و البته خانه‌های امن در کشور است. وقتی عضو شورای شهر از ۳هزار ساختمان مانند پلاسکو یاد می‌کند، وقتی سخن از ۱۲۰ ساختمان امن می‌شود از حادثه‌هایی که بالقوه ممکن است برای پایتخت رخ دهد نگران می‌شویم. نگرانی‌ای که باعث می‌شود در همین لحظه که همه با دیدن ویرانه‌های پلاسکو اعصابشان خرد شده است و با بیم و امید اخبار را دنبال می‌کنند هشدار دهیم که شاید به دلیل وجود نمونه عینی هشدارها را جدی بگیرند. این گزارش را می‌توان به تمام ایران بست داد و هرکس در محدوده جغرافیای خود ابتدا یاد چک کردن ایمنی ساختمان خودش بیفتد.
پایتختی که تنها «۱۲۰ ساختمان ایمن» دارد
واقعیت تلخ است اما نمی‌توان نگفت. از نخستین ساعات پس از حادثه آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو در روز پنجشنبه، شهرداری تهران اسنادی را مربوط به اخطاریه ایمنی به مالکان پلاسکو در سال ۹۲ و ۹۳ منتشر کرد. این اخطاریه به بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری استناد کند و بر تکلیف شهرداری برای اقدام لازم در جهت رفع خطر و جلوگیری از بروز حوادث احتمالی در ساختمان پلاسکو دلالت دارد.در این زمینه محسن پیرهادی عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با سیما می‌گوید: «به مقامات پلاسکو ۷ بار اخطار داده بودیم و به ۴۰ درصد واحد‌های تجاری منطقه اخطار آتش‌نشانی داده شده بود».
وی می‌گوید که تنها دو ساختمان تهران، یعنی هایپراستار در بلوار فردوس (راست) و ساختمانی دیگر در خیابان پاسداران، از رتبه یک ایمنی برخوردارند.
معصومه آباد، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران، هم می‌گوید: سازمان آتش‌نشانی رونوشتی از اخطار به ساختمان‌های ناایمن را به دادستانی فرستاده که برابر شاخص‌های ساختمان‌های غیرایمن با آنان برخورد کند، اما جدیداً قوه قضاییه در نامه‌ای به آتش‌نشانی عنوان کرده که نامه‌هایش ضمانت اجرایی ندارد و تنها کار قوه قضاییه را اضافه می‌کند.
مهدی چمران رئیس شورای تهران نیز در همین باره به سیما می‌گوید قوه قضاییه باید اقدام می‌کرد اما برخورد با صدها واحد در این ساختمان تبعات دیگری در پی خواهد داشت.
علی صابری، حقوقدان عضو شورای شهر تهران، درباره ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها که مقام‌های شهرداری معتقدند براساس آن نمایندگان مدیریت شهری نمی‌توانند ساختمان‌ها را پلمب کنند یا دستور قضایی برای آن بگیرند، می‌گوید: «اولاً ماده ۵۵ این پتانسیل را دارد، ثانیاً اگر این پتانسیل را نداشته باشد، چه کسی باید پیشنهاد اصلاح آن را بدهد؟ چرا باید بگذاریم تا یک حادثه پیش بیاید و بعد به فکر اصلاح قانون باشیم».
محسن پیرهادی، دیگر عضو شورای شهر تهران، هم می‌گوید «برای ساختمان‌های قبل از سال ۱۳۵۵ نیاز به پایان کار ندارد و مجلس باید در این مورد قانون وضع کند».
براساس مطالعات سازمان آتش‌نشانی که طرح رتبه‌بندی ساختمان‌های تهران را براساس درجه ایمنی و میزان مقاومت آنها در برابر حوادث طبیعی انجام داده در حال حاضر تنها ۱۲۰ ساختمان امن در پایتخت وجود دارد.
از این تعداد ساختمان فقط دو ساختمان حائز درجه ۱ شده‌اند و بقیه به لحاظ میزان ایمنی در درجه‌های دو و سه قرار دارند، و هیچ‌کدام از این ساختمان نیز درجه ممتاز نگرفته‌اند. اغلب ساختمان‌های ناامن که از ۱۰۰ نمره کیفی، کمتر از ۵۰ نمره را دریافت کرده‌اند، شامل برج‌های مسکونی، ساختمان‌های بیش از چهار طبقه، می‌شوند که برخلاف ساختمان‌های کوتاه مرتبه، از حساسیت بالایی در مواجهه با حوادث طبیعی برخوردارند، اما امکانات اولیه مقابله با حوادث در این ساختمان‌ها به چشم نمی‌خورد.
حالا همه این سخنان تلخ را بگذار کنار خطرات بالقوه‌ای که در پایتخت وجود دارد. از زلزله تا آتش‌سوزی و... هیچ‌کدام آنقدر دور نیست که نخواهیم نگرانش باشیم و هیچ‌کس نمی‌داند چه زمانی زنگ خطر دیگری برای فاجعه‌ای عظیم به صدا در می‌آید.
گسل‌های تهران
همه این خبرها را بگذارید کنارآماری که از گسل‌های پایتخت منتشر شده است.
گسل مشا - فشم به طول ۴۰۰ کیلومتر: گسل فشاری مشا، گسل بزرگی است که شامل زیرشاخه‌هاي فراوانی نیز مي‌شود زلزله ۱۸۳۰م به منطقه شرقی فعالیت این گسل نسبت داده مي‌شود علاوه براین زلزله بزرگی هم که در سال ۹۵۸م با بزرگای گشتاوری ۷/۷ در ۵۰ کیلومتری تهران رخ داده است. پهنه گسلی مشا در دره مشا بیش از ۱۰ متر عرض داشته و به شدت بریده، خرده و پودر شده است.
گسل شمال تهران به طول ۷۵ کیلومتر:این گسل بین شاخه غربی گسل مشا و شهر قرار دارد اگر گسل شمال تهران فعال شود میزان خسارت به مراتب خیلی حادتر از زلزله‌ای است که در سال ۱۹۶۸ م رخ داده است گسل شمال تهران از این لحاظ مي‌تواند یک چشمه لرزه زا، باشد گسل شمال تهران در فاصله بین کوه‌های شمال تهران و شهر و در روی پهنه‌هاي جنوبی کوه‌های شمال تهران به طول ۷۵ کیلومتر قرار گرفته است
گسل جنوب ری به طول ۲۰ کیلومتر: این گسل در جنوب تهران به طول ۲۰ کیلومتر قرار گرفته است تمامی این گسل مي‌تواند به عنوان یک چشمه لرزه زا برای تهران باشد گسل جنوب ری در قسمت جنوبی خود دچار انشعابی است که در شمال آن قرار دارد و گسل شمال ری نامیده مي‌شود و فاصله بین این دو گسل فقط ۳ تا ۵ کیلومتر است، به نظر مي‌رسد ریشه این دو گسل یکی باشد و آنها نشانه‌هاي سطحی یک گسل باشند.
گسل شمال ری: در حوالی عظیم آباد در کناره جنوبی بزرگراه ری بهشت زهرا قرار دارد و دیواره‌اي به ارتفاع ۲ متر را به‌وجود آورده است امتداد آن شرقی غربی بوده و طولی حدود ۱۶/۵ کیلومتر دارد.
گسل معکوس آهار: این گسل قسمتی از گسل معروف مشا - فشم را تشکیل داده است که باطولی در حدود ۴۰۰ کیلومتر از جنوب غربی شاهرود در شرق تا آبیک در غرب ادامه دارد و شیبی در حدود ۳۵ تا ۷۰ درجه به سمت شمال دارد قسمتی از این گسل در ناحیه آهار که یکی از سه شاخه فرعی آن است گسل آهار نامیده مي‌شود.
گسل معکوس امامزاده داوود: راستای شمال غرب جنوب غرب دارد و از حوالی امامزاده داوود عبور مي‌کند این گسل معکوس دارای شیبی معادل ۸۰ درجه به سمت شمال شرق است در حوالی ولنجک این گسل به گسل شمال تهران مي‌پیوندد.
راندگی پورکان وردیج: از حوالی پورکان در مسیر جاده کرج چالوس تا وردیج و سپس شمال کن و فرحزاد ادامه مي‌یابد ودارای راستای شمال غرب جنوب شرق است.
گسل کهریزک: از شمال سلطان آباد در غرب تا کهریزک و سپس شمال شمس آباد در شرق امتداد یافته و راستایش شرقی غربی و طولش بیش از ۴۰ کیلومتر است این گسل دیواره‌اي به ارتفاع ۱- ۱۰ متر در آبرفت‌هاي جنوب تهران ایجاد کرده است.
راندگی نیاوران: با راستای شمال شرقی جنوب غربی وبا طولی حدود ۱۳ کیلومتر از سعادت آباد تا نیاوران و شمال اقدسیه امتداد مي‌یابد.
گسل محمودیه: گسلی با سازوکار کششی با راستای شرقی غربی است.
گسل شبان کوثر: در شمال تهرانپارس با طول ۳ کیلومتر و راستای شرقی غربی واقع است.
گسل شرق: گسل شرق نیز که توانایی قوی‌ترین زلزله را دارا است از شرق به تهران وارد شده و با گذر از اراضی سرخه‌حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد می‌یابد.
گسل ملاصدرا: گسل ملاصدرا نیز که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب امتداد یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادت آباد و شهرک غرب را ناایمن ساخته است احداث برج میلاد نیز دقیقا در مجاورت این گسل صورت مي‌گیرد.
با مرور اخبار و آمار ساختمان‌های ایمن و البته ۱۳ گسل‌هایی که بالقوه توان ایجاد فاجعه در پایتخت را دارند تنها یک نکته باقی می‌ماند و آن اینکه تهران نیازمند کمک فوری است و تنها پلاسکو نمونه عینی یکی ازهزاران حوادثی است که می‌تواند رخ دهد. امیدواریم قبل از اینکه شاهد فجایعی به دردناکی اتفاق رخ داده در پلاسکو باشیم کسی به داد بافت فرسوده و البته ایمنی ساختمان‌های تجاری بیفتند.
سوشیانت آسمانی
