مذاکرات فشرده هستهاي بالاخره پايان يافت. تمديد هفتماهه مذاکرات نشان از پيچيدگي اين فرآيند دارد. تيرماه آينده نتيجه مذاکرات مشخص ميشود. در بازهاي ۳ تا چهار ماه توافق سياسي و سالانه ۷۰۰ ميليون دلار بهاي آزادسازي پولهاي بلوکه شده حاصل اين مذاکرات فشرده بوده است. اما به ياد داشتهباشيم كه مذاكرات پايان راه نيست و براي روزهاي بعد از مذاكرات در هر شرايطي بایدبرنامه داشته باشيم. تاريخ و بخصوص تاريخ صدر اسلام نمونههايي از مذاكرات و موافقتنامههاي توأم با پيروزي و شكست متعددي را در دل خود دارد. مذاكرات وين شباهتهاي بسياري با ماجراي صلح حديبيه دارد. مروري بر شرايط مسلمانان پيش و پس از انعقاد صلحنامه حديبيه درسهاي زيادي براي ما دارد. صلح حديبيه چگونه اتفاق افتاد؟ مسلمانان پس از سالها تحمل شكنجه، تحقير و تحريم از مكه به مدينه مهاجرت كرده و با تلاش فراوان حكومتي نوپا را تاسيس ميكنند. اين حكومت دشمنان بسياري دارد.رهبري پيامبر(ص)، آموزش و تبعيت نخبگان و همراهي عموم مسلمين اين حكومت نوپا را حفظ كرد و پيش برد. در تمام دوران دشمنان اسلام از زواياي مختلف جنگ تبليغاتي، اقتصادي و نظامي را به مسلمين تحميل كردند. در برخي از اين جنگها مسلمين پيروز بودند و در برخي نيز شكست خوردند. پس از جنگ احزاب در سال پنجم هجري قدرت مسلمانان بر همگان مشخص شد. اتحاد و بسيج عمومي مشركان و يهوديان در اين نبرد نمايانگر عزم جدي آنان براي نابودي اسلام بود. از همين رو رسول اعظم (ص) درباره اين جنگ فرمود: همه اسلام روياروي همه شرك قرار گرفت. مرور اين جنگ نشان از تاكتيكهاي سنگين جنگ رواني، تحريم اقتصادي، محاصره همهجانبه كفار عليه مسلمين دارد. در نهايت اين جنگ با شكست ائتلاف كفار و يهوديان و كشته شدن برخي از سران نامي جبهه دشمن با پيروزي مسلمين پايان يافت. پس از اين پيروزي مسلمانان بيش از گذشته احساس قدرت كردند. يكسال بعد در اوج اقتدار، مسلمانان با هدف انجام عمره مفرده عازم مكه ميشوند. پيامبر اكرم (ص) به مسلمانان دستور داد به جز شمشير هيچ سلاحي به همراه نداشته باشند. در ميان راه در منطقهاي به نام عسفان پيامبر اكرم(ص) خبردار ميشوند كه مشركان مكه از حركت مسلمانان باخبر شده و هم قسم شدهاند مانع ورود آنان به مكه شوند. پس از آن حضرت رسول(ص) براي پرهيز از رويارويي و خونريزي در حرم امن الهي راه خود را به سمت منطقه حديبيه منحرف كردند. در طول زمان استقرار پيامبر در حديبيه حملاتي مقطعي به مسلمانان انجام ميشود كه همگي به شكست كفار ميانجامد. چندين مرتبه مذاكرات براي ورود مسلمانان به مكه انجام ميشود كه همگي بينتيجه است. در نهايت قريش نمايندهاي به سوي مسلمانان ميفرستد تا پيمان صلحي بين طرفين منعقد شود. به موجب اين پيمان، مسلمانان در آن سال بدون زيارت كعبه به مدينه بازميگردند و سال بعد براي انجام عمره مفرده به مكه ميروند تا بدين صورت مشركين مكه از شماتت ساير اعراب دور بمانند. پس از توافق دوطرف در مورد آزادي اسرا، حق ورود محدود مسلمانان به مكه آن هم سالي يكبار و بدون هرگونه سلاح، بازگرداندن فراريها پيمان صلحي ميان پيامبر(ص) و نماينده قريش به امضا ميرسد. زياده خواهي قريش به همين جا ختم نميشود و جايگزيني عبارت «باسمك اللهم» به جاي «باسم الله الرحمن الرحيم» و نيز «محمد بن عبدالله» به جاي «محمد رسول الله» از ديگر اقدامات مشركين در امضاي اين توافقنامه است. انعطاف استراتژيك پيامبر اعظم(ص) موجب انتقاد و خشم برخي صحابه شد. به گواهي تاريخ حتي برخي از صحابه خاص رسول اعظم(ص) كه عمق استراتژيك آنحضرت را نداشتند اين صلحنامه را باعث حقارت مسلمانان دانسته و حتي برخي بر رسالت آنحضرت نيز شك كردند. به گواهي تاريخ مسلمانان ده روز و بنابر برخي اقوال بيست روز در حديبيه اقامت كردند. پس از نوشتن و امضاي صلحنامه و شهادت جمعي از افراد مورد وثوق طرفين پيامبر اعظم(ص) به همراهانش فرمان داد كه به نشانه حج، شتران خود را قرباني كنند و سرهايشان را بتراشند. برخي از اصحاب به دليل ناخرسندي از بجا نياوردن حج و چون صلح را نوعي شكست ميدانستند از فرمان پيامبر(ص) سرپيچي كردند. اما پس از آنكه رسول رحمت اقدام به بجاآوردن اين اعمال كرد آنان نيز تبعيت كردند. پس از آن مسلمانان با انبوهي از سوالات و احساس شك و يأس به مدينه بازگشتند. بنابر اسناد تاريخي سوره مباركه فتح در راه بازگشت از حديبيه بر پيامبر (ص) نازل شد كه در آن وعده فتحي مبين و اعلام رضايت خداوند از بيعت كنندگان ذكر شده است. برخي مفسران اين وعده را راجع به فتح خيبر (قلعه مستحكم يهوديان) و برخي ديگر فتح مكه ميدانند. پس از آن فتح خيبر، نقض صلحنامه توسط قريش و ورود مسلمانان به مكه عمق نگاه استراتژيك رسول اعظم(ص) را در انعقاد اين صلحنامه نشان داد. از صلح حديبيه تا فتح مبين درسهاي بزرگي در اين ماجرا نهفته است. عوامل متعددي موجب پيروزي مسلمانان پس از صلح حديبيه شد كه در ادامه برخي از آنها را مرور ميكنيم. ۱. اشتباه استراتژيك دشمن در نقض پيماننامه صلح باعث شد مسلمانان از لحاظ منطق و استدلال نيز همچون قدرت نظامي از دست برتر در شبه جزيره عربستان برخوردار شوند و قبايل بيطرف منطقه به سمت مسلمانان گرايش يابند. ۲. وحدت مسلمانان حول محور پيامبر اعظم(ص) به عنوان رهبر جامعه باعث شد جنگ رواني دشمن در القا ترس و ايجاد تفرقه در جامعه اسلامي ناكام بماند. ۳. همگامي نخبگان سياسي در تبيين رفتار استراتژيك پيامبر اعظم(ص) و شرايط موجود موجب برطرف شدن حس ترس و نااميدي و شك در جامعه مسلمانان شد. ۴. مسلمانان پس از بازگشت از حديبيه همچون گذشته دشمني خود را با مشركان و كفار حفظ كردند و اين تصور كه با اين صلح همه مشكلات حل ميشود را نداشتند. ۵. آرمانهايي همچون تحقق اسلام در تمام شبه جزيره و فتح مكه هرگز از ذهن عمومي مسلمانان پاك نشد. ۶. ايمان مسلمانان به راهي كه رفتهاند و اقداماتي كه انجام داده بودند بيش از گذشته بود و از اين طريق جنگ رواني و تبليغاتي دشمن مبني بر غلط بودن استراتژي مبارزه با كفر و پايان عمر سياسي حكومت نبوي خنثي و ناكام شد. مذاكرات وين و جامعه ايران مذاكرات وين و شرايط ما بيشباهت به شرايط مسلمانان در سال ششم هجري نيست. ملت مسلمان ايران پس از سالها مبارزه با تهاجمهاي نظامي، اقتصادي و فرهنگي غرب در مرحلهاي تازه وارد مذاكراتي با سران دشمني باخود شدهاست. دشمن هرچه از ميز مذاكره نتواند بدست آورد پس از آن از طريق جنگ رواني و تبليغاتي آنرا دنبال ميكند. از فرداي پايان مذاكرات رسانههاي دشمن شروع به تبليغ ميكنند كه جمهوري اسلامي ايران تسليم شد و يا سياستهاي سيساله نظام شكست خورد؛ و از اين طريق ضمن دستوپا كردن توجيه براي رفتار غيرمسئولانه خود تلاش ميكنند در جامعه ايران تفرقه و نااميدي و شك را ترويج كنند. اين رسانه ها با تفرقه در ميان گروههاي انقلاب و متهم كردن يكديگر به تسليم و ترس تلاش ميكنند اقدامات شجاعانه و مقتدرانه نظام و تيم مذاكرهكننده هستهاي را كوچك و تحقير كنند؛ با ايجاد شك به اركان نظام سعي ميكنند بدنه اجتماعي نظام را سست كنند؛ با ايجاد يأس سعي ميكنند چرخ پيشرفت اقتصادي و اقتدار نظام را از كار بياندازند. برنامه ما براي روز بعد از مذاكرات اما ما براي روز بعد از پايان مذاكرات برنامه داريم و آنرا اجرا خواهيم كرد: ۱. ما ميدانيم كه دير يا زود دشمنان ما قطعاً توافقات حاصله را نقض خواهند كرد و بر بيآبرويي خود و غيرقابل اعتماد بودن خودشان مهر تاييد دوبارهاي خواهندزد. ۲. اکنون بيش از گذشته بر محور وحدت خود يعني اصل ولايت فقيه و احكام اسلام گرد خواهيم آمد چرا كه قرآن به ما وعده فتح مبين دادهاست. ۳. بايد با جديت بيشتري براي پيشرفت اقتصادي، سياسي و اقتدار نظام تلاش ميكنيم چون ميدانيم تنها راه موفقيت تكيه بر توان داخلي خودمان است. مذاکرات اين روزها نشان داد که راه علاج اقتصاد کشور تمرکز بر اقتصاد مقاومتي است. ۴. متحدتر از گذشته براي اعتلاي كشور تلاش كنيم. ۵. از فرداي بعد از مذاكرات هستهاي براي فتح بزرگ روزشماري ميكنيم و به دشمنان خود ميگوييم همانطور كه پس از فتح مكه رسول اعظم(ص) با مسلمانان در جوار کعبه نماز را بپا داشتند، به زودي ما نيز همراه مولايمان در مسجدالاقصي همگي به نماز خواهيم ايستاد. دکترعلی مروی