اینکه منافع ایران در برجام از دست رفته یا باقی مانده است، محل اختلاف دولت و برخی نقادان توافق هستهای و حتی برخی مسئولین است، دولت همچنان اعتقاد دارد برجام برای ایران دستاورد داشته، منتقدین میگویند نداشته است.
هر یک از طرفین، براساس منطق و استدلال خود سخن میگویند و ادعای خود را مطرح میکنند اما آنچه که در جامعه احساس میشود، بیتأثیری توافق هستهای بر اقتصاد به ویژه در زمینه معیشت مردم است، سقف مطالباتی که دولت محترم از دستاوردهای برجام در جامعه مطرح میکرد، اکنون بسیار کوتاه شده و به پیروزی اخلاقی ایران در برجام رسیده است، یا این که توافق هستهای سایه جنگ را از سر ایران برداشت و از این دست مطالب، اما جمهوری اسلامی ایران اخلاقمداری خود را بارها و در صحنههای گوناگون به جهان نشان داده است و اکنون هم با مبارزهای که علیه تروریستهای تکفیری وهابی آغاز کرده، اخلاق و انسانیت را به افکار عمومی جهان مخابره کرده است، سایه جنگ نیز بدون آن که مذاکرات و توافق هستهای در آن دخیل باشد، به خاطر وجود نیروهای مسلح مردمی از سر ایران برچیده شده است. اما برجام کارکرد خود را برای آمریکا دارد، در واقع همان چیزی که آمریکاییها از توافق هستهای انتظار و توقع داشتند برآورده شده است.
آمریکا برجام را ابزاری علیه ایران قرار داده و در واقع مصداق این ضربالمثل گشته که «به مرگ بگیریم تا به تب راضی شود» شده است.
ترامپ، با برجام از آن جهت مخالفت میکند تا با آن ایران را هر چه بیشتر تهدید کند و از پس این تهدید، دیگر خواستههای آمریکا را به دست آورد. اتحادیه اروپا در این میان نقش مصلح را بازی میکند، یعنی هم پنیر را میخورد و هم گردو را تا طبیعت و مزاج برجام همچنان به روال خواسته غرب ادامه داشته باشد.
نقشی که اروپا در برجام داشته و دارد، اکنون باید بروز یابد، اگر اتحادیه اروپا با اقدامات آمریکا علیه ایران و توافق هستهای مخالف است، صراحتاً و عملاً باید وارد میدان شده و واکنش نشان دهد نه اینکه بیانیه صادر کند و همه طرفهای توافق هستهای را تشویق به اجرای آن کند. در این میان آیا ایران است که برجام را نقض کرده یا آمریکا؟ حتی اروپا هم خود به نوعی ناقض برجام و در این راه شریک آمریکا است، زمانی که شرکت خودروسازی فرانسوی اعلام میکند در صورت اعمال تحریمهای جدید علیه ایران فعالیتمان را تعلیق میکنیم، همراهی با ایران است یا آمریکا؟!
آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم بدون تردید با آمریکا همراه است، در بررسی رفتار مدیرکل آژانس همین بس که تا پیش از آن که آمریکا موضوع بازدید از مراکز نظامی ایران را مطرح نکرده بود، یوکیو آمانو سخنی در اینباره بر زبان نرانده بود، اما از زمانی که آمریکا بازدید از مراکز نظامی ایران را جزوی از توافق هستهای اعلام کرده، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم با سیاستهای آمریکا همراهی میکند. نیازی به ۱۰ ترامپ یا بیشتر و کمتر از آن نیست که بخواهد یا بتواند منافع ایران را در برجام از بین ببرد، برجام هماکنون هم برای ایران منافعی را به بار نیاورده است.
سهگانه آمریکا، اروپا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در حال تدوین سناریویی است تا جمهوری اسلامی ایران را ناقض برجام معرفی کند، آمریکا از برجام بیرون نخواهد رفت بلکه هزینه نقض آن را به گردن ایران خواهد انداخت و در این میان اروپا و آژانس هم با او همراهی خواهند کرد.
مسئولان با مردم روراست و صادق باشند و برجام را آنچه که در واقعیت است به مردم معرفی کنند، ضرر برداشتهای مثبت مطلق از برجام، بسیار خطرناکتر و شدیدتر از برداشتهای مطلق منفی از آن است.
آقای رئیسجمهور روز گذشته درباره برجام و دستاوردهای آن سخن گفت، آقای روحانی در اینباره گفت؛ «ما در مذاکرات هستهای و در توافق برجام به موارد و منافع غیرقابل بازگشت رسیدیم که هیچکس نمیتواند آنها را بازگرداند، نه آقای ترامپ نه ۱۰ ترامپ دیگر، اینها غیرقابل بازگشت هستند.»
آن موارد و منافع غیرقابل بازگشت کدام است؟ خوب بود آقای رئیسجمهور برای مردمی که در انتظار وعدههای برجامی دولت، همچنان هستند، اشاره میکرد و از آنها نام میبرد. تا آنجا که حافظه ما و مردم یاری میدهد برجام قرار بود گشایشهای اقتصادی و معیشتی داشته باشد و همه تحریمهای اقتصادی علیه ایران برچیده شود و در عوض ایران هم امتیازات هستهای به طرف مقابل بدهد.
نویسنده: سیاوش کاویانی