در ادامه یک طرفه به قاضی نرفتن درباره عملکـــرد سازمـــان محیطزیست با دکتر کهرم همکلام شدیم، کسی که مشاور معاون رئیسجمهور، یعنی مشاور خانم ابتکار است، او هم از ابتکار حمایت میکند و هم از روحانی انتقاد و وقتی میشنود رئیسجمهور ریزگردهای خوزستان را عذاب الهی خوانده است، باورش نمیشود و با کمی مکث میگوید: مگر عالیترین مقام اجرایی باید اینگونه صحبت کند. از هماهنگی کابینه تدبیر و امید همین بس که این کارشناس برخلاف نظر کلانتری مشاور اسحاق جهانگیری و وزیر نیرو معتقد است که انتقال آب خوزستان به تشدید ریزگردها کمک کرده است. بخوانید گفت و گوی ما با دکتر کهرم کسی که در اول مهر ۱۳۹۲ طی حکمی از سوی دکتر معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیطزیست، به سمت مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در امور محیط طبیعی این سازمان منصوب شد. البته وی هماکنون به عنوان همکار پـــژوهشی در پــژوهشگــاه مهنــدسی بحرانهای طبیعی مشغول تدریس و انجام پروژههای تحقیقاتی نیز هست.
یک راست سر اصل مطلب میرویم؛ چرا حال هوای خوزستان خوب نیست؟
اول از همه باید بگویم که خوزستان بدشانسی آورده که در موقعیت جغرافیایی بدی قرار دارد، خوزستان در محلی قرار گرفته که ریزگردهای داخلی و خارجی آن نقطه را برای عزیمت هدف قرار داده است و این بدشانسی است.
علت وجود ریزگرد در این استان چیست؟
عمدهترین علت ریزگرد تالاب هورالعظیم است که نصف بیشتر آن در عراق است یادم است زمانی که به تالاب میرفتم برای پرنده شناسی چقدر تالاب پر برکت بود و مردمی که در تالاب زندگی میکردند تمام احتیاج خود را از تالاب برآورده میکردند اما صدام باعث شد تالاب خشک شود.
صدام؟! از آن زمان مدت مدیدی گذشته و یادم است در اوایل کار خانم ابتکار وی در این تالاب قایق سوار شدند که برایشان حادثه پیش آمد؟ چطور میگویید تالاب را صدام خشک کرده؟
ببینید هورالعظیم تالاب بزرگی است در زمان جنگ برای اینکه نیروهای ایرانی از این منطقه عملیات ایذایی از درون تالاب بر علیه نیروهای بعثی نداشته باشند صدام بلدوزر آورد و تالاب را با دیوارسازی خشک کرد. اما بخشی از آن که هنوز باقی مانده بود به دلیل خشکی و گرمایش زمین از بین رفته و دیگر آب ندارد.
یعنی انتقال آب و زدن سد و مواردی از این دست در خشکی تالاب بیتاثیر بوده است؟
انتقال آب استان کارون را با مشکل مواجه کرده است اما مشکلی برای هورالعظیم به وجود نیاورده. اینکه میگویند انتقال آب باعث تشدید ریزگردها شده کاملا درست است، برای این موضوع وزارت نیرو مسئول است، چرا رئیسجمهور از بیشتر استانها دست بر نمیدارد و به فکر تامین آب منطقه خودش است روسای جمهور باید بدانند ابتدا ایرانی هستند و سپس متعلق به استان خودشان. همانطور که احمدینژاد گفت آب دریای مازندران را به سمنان میبریم و ما مخالفت کردیم خب آقای روحانی هم به این ماجرا دامن زد و گفت آب خلیجفارس را به سمت کرمان و یزد میبریم که با شکست مواجه شده است. حرف مردم خوزستان درباره انتقال آب استان حرف درستی است اما سدسازی هم یکی دیگر از دلایل خشکسالی رودها و تشدید ریزگردها است.
اما شما مشاور معاون رئیسجمهور هستید، میتوانید حرفتان را به گوش رئیسجمهور رسانده و مانع این طرحهایی شوید که مشکلزا است؟
من رفیقی داشتیم رفت پزشکی خواند و بعد متخصص شد، اما پدرش برای درمان چشمش به مطب پزشک عمومی میرفت و حرف پسر متخصص خود را گوش نمیداد؛ این هم از همان مصداقها است.
یعنی سخنتان را گوش نمیکنند؟
نه تنها من بلکه کلا سخن متخصصان را گوش نمیکنند، دولت امثال ما را فرستاده خارج درس خوانیدم و برخی از ما آدم حسابی درآمدیم اما از این فرصت که ما برای کمک به وطن برگشتیم استفاده نمیکند.
آقای روحانی در جلسهای در خوزستان عنوان کردند ریزگردهای خوزستان عذاب الهی است، آیا این موضوع را به عنوان یک کارشناس قبول دارید؟
مطمئنید آقای روحانی گفتند؟
بله میتوانید ببینید؟
چرا پس از این عذابها در اروپا و امریکا نازل نمیشود آنها که از مردم ما... ما ندیدم چیزی سر آقای اوباما بیاید و او با حقوق ماهی ۹۰۰ هزار دلار بازنشسته شده و مشکلی هم ندارد.
جدای از این بحثها آیا این موضوع را قبول دارید؟
به نظرم این بحثها فرافکنی است. برای آنکه پاسخگویی صورت نگیرد. برای اینکه بگویند تقصیر ما نیست اگر امروز خوزستان ریزگرد دارد. اینها گفته میشود که بگویند ما وظیفهمان را انجام دادیم و شماها گناه کردید واز ما ناامید نشوید.
وگرنه رئیسجمهور به عنوان عالیترین مقام اجرایی کشور نباید این صحبتها را بیان کنند و مشکلات را به گردن گناه مردم و عذاب الهی و امثالهم بیندازند.
این هورالعظیم بغل گوشمان شده منشا ریزگرد، تالاب هامون خشک میشود و همین ریزگرد به زابل میرسد، جاده میسازید و ریزگرد بلند میشود سد بیمطالعه زده میشود و بستر رودخانه خشک میشود و امثالهم اما مشکل اصلی ریزگردها باید گفت که ۸۵ درصد آن در خارج از مرزهاست.
یعنی برای جلوگیری از این موضوع نمیشد کاری کرد؟
برای جلوگیری از آنها اگر ما جنگل داشته باشیم در مسیر حرکت ریزگردها با توجه به این نکته که هر هکتار جنگل هفت و نیم تن ریزگرد را نابود میکند میتوان جلوی آن را گرفت اما وقتی جنگلزدایی کردهایم نمیشود.
نمیشود راهحلی مثل ریگ پاشی را امتحان کرد؟
ریگ بپاشیم چند تا کامیون؟! یک کامیون ۴۰ تن بار دارد از میلیونها هکتار صحبت میکنیم ریگ وزنش زیاد است و نمیشود این حجم بار را حمل کرد و بنزین سوزاند. کانون بحرانها حدود ۸۵ درصد خارج از ایران است عراق، سوریه، عربستان، شمال افریقا و ترکیه است. مشکل ریزگرد تنها ۱۵ درصد در خود ایران است برای این پانزده درصد باید چند میلیون کامیون ریگ ببریم به هورالعظیم؟!
آقای کردوانی گفتند میشود این کار را انجام داد و هزینه زیاد ندارد ضمن آنکه میشود حداقل پایلوت امتحان کرد؟
ایشان را خدا عمرش دهد در حرف آسان است اما در اجرا کاری نشد است.وقتی این کار را باور نداریم چطور اجرایی کنیم. هرکس باور دارد ریگ چاره درد است خودش انجام دهد. این حرف پروفسور مانند فروش نمک دریای ارومیه بیشتر در کاغذ عملیاتی است. ضمن آنکه می گویم این کار عملی نیست باید دانست ۸۵ درصد کانونهای ریزگردها در خارج از ایران است و خانه از پایبست ویران است چون داعش وجود دارد و کسی در عراق و سوریه که دچار بحران جنگ هستند به بحران ریزگرد فکر نمیکنند و اگر این موضوع را مطرح کنید از آنها کتک میخورید که مردم دارند میمیرند ریزگرد دیگر چیست؟!
با همه این تفاسیر چرا حداقل کاری که میتوانستید برای آرامش مردم منطقه انجام دهید را پیش نگرفتید؟ چرا خانم ابتکار در بحران ریزگردها سفری به خوزستان نداشته و هر وقت هوا خوب بود به این استان سفر کرده؟
این حرف من دفاع از ابتکار نیست او هم انسانی است با همه کاستیها اما مثلا وقتی در بحران قبلی وزیر بهداشت رفت چه شد؟! همان موقع هم گفتم او خودش را نخود هر آش میکند. خانم ابتکار هم فکر کردند دیدند کاری از دستشان بر نمیآید و نخواستند صد میلیون هزینه شام و ناهار و تشریفات بشود سفر نکردند.
قبول کنید این توجیه پذیرفتی نیست، وقتی پلاسکو میریزد رئیسجمهور به استاندار ماموریت پیگیری فوری میدهد و استاندار سفرش را نیمهکاره رها میکند، همه در صحنه همان موقعی که آتش هست حاضر میشوند ولی دو هفته خوزستان درگیر ریزگرد است و کسی نمیگوید حالت چطوراست؟ آیا مردم این شهر حق ندارند فکر کنند دولت برای تهرانیها ارزش بیشتری قائل است؟
خوزستانیها اگر این فکر را کنند کم لطفی کردند. کسی نگفت خون تهرانیها از خوزستانیها رنگینتر است. نباید استانی فکر کرد باید ملی فکر کنیم. به صراحت میگویم و با پشتوانه میگویم هرکس میگوید مشکل ریزگردها یک شبه حل میشود اشتباه میکند و این موضوع قابل حل نیست. نه یک ماه و نه یک سال. راهحل قطعی کمتر از ده سال به دست نمیآید و چند بار گفته شده و مردم خندیدند. ۸ هزار هکتار مالچ پاشی و درختکاری زمانبر است.
قبول ابتدای حضور در محیطزیست گفتید ده سال زمان میبرد الان سه سال و نیم آن ده سال طی شده آیا اوضاع سی درصد بهبود یافته؟
شما بگویید.
آمارها میگویند نه
از آن طرف، آقای قالیباف میگوید موضوع را بدهید دست من درست کنم این اشتباه است آقای قالیباف اگر میتوانی راه حل را به ما بگو خودمان حل کنیم چرا میخواهی خودت را مطرح کنی.
ما با آقای قالیباف کار نداریم...
من دارم.
مگر کردوانی که راهحل داد انجام دادید؟
آن موضوع متفاوت است. عدهای میگویند ابتکار استعفا دهد من میگویم مردم خوزستان نباید احساسسی صحبت کنند. کانونها باید کور بشود تعداد سدها را باید کمتر کنیم و دیدیم دولت تدبیر سد نزده است. عوض کردن فرد ابتکار احساساتی است.
مردم خوزستان سه سال و نیم تحمل کردند؟
باید احساسی تصمیم نگریند ابتکار فرد است.
چه باید کرد؟
روشنگری.
قبول دارید محیطزیست با مردم صادق نبود مخصوصا در جشن زنده شدن زاینده رود و...؟
نه وقتی کشورهای همسایه حق آبه نمیدهند ما چه کنیم.
خب کنوانسیون بینالمللی برای چیست؟
شما مترقی حرف میزنید اما همسایههای ما سوئیس که نیستند ما با افغانستان و عراق همسایهایم.
اگر بخواهیم از بحث جمعبندیای داشته باشیم، با توجه به بدشانسی خوزستان، وجود داعش، نداشتن کشورهای مترقی در همسایگی و... برای مردم خوزستان چه کار میتوانیم همین الان انجام دهیم؟
مالچ بپاشیم و جنگلکاری کنیم تا کانون ریزگردهای داخلی را از بین ببریم.
مالچ که مشکلات محیطزیستی زیادی دارد و موقتی است؟
ببین دخترم انواع و اقسام مالچ داریم با ضررهای کمتر، مالچ نفتی خودش چند سال بعد به ریزگرد تبدیل میشود اما هزینه خرید این مالچهای گران را نداریم چون به جاهایی که نباید پول تزریق میشود.
پس چطور خانم ابتکار قول ده ساله برای برطرف شدن ریزگردها را میدهد؟
ببینید اگر تا ده سال دیگر جنگلکاری شود میتوان نتیجه گرفت.
ضمن اینکه آب برای جنگلکاری نداریم جنگل آیا میتواند مانع ریزگردهایی شود که از شمال افریقا میآیند مگر در این مسیر یک جنگل نیست؟
اصلا شما بگویید چه کنیم.
من نمیدانم شما کارشناس هستید؟
باید برای مردم توضیح داد که والله این ریزگردها مربوط به این دوره نیست و به این زودیها برطرف نمیشود تا مردم احساساتی صحبت نکنند.
مائده شیرپور