بطوریکه مهم‌ترین عنصری که امکان بازسازی و بقا به جامعه ایران می‌دهد و آن را هر ساله از نو احیا می‌کند و روابط اجتماعی مردم را بیش از هر اقدامی تعدیل و تصحیح می‌کند، برگزاری اجتماعات مذهبی در محرم است.

در فضای هیئات مذهبی شاهدیم که مردم بدون در نظر گرفتن اختلافات رایج و خارج از روابط خویشاوندی، با همدیگر بصورت کاملاً دوستانه تعامل می‌کنند و یک جامعه مدنی واقعی را تشکیل می‌دهند.

لذا در کنار زنده کردن شعائر دینی، کارکرد اصلی محرم از منظر اجتماعی، احیای مجدد جامعه ایران است.

قدرت و قوت حضور مردم در آیین عزاداری امام حسین(ع) فارغ از همه شکاف‌ها و صف‌بندی‌هایی که دارند، آن قدر در حفظ و احیای جامعه ایران زیاد است که هیچ پدیده اجتماعی دیگری یارای مقایسه با آن را طی صدها سال گذشته نداشته است.

از این رو، در کنار سایر عناصر انسجام دهنده و وحدت‌بخش اجتماعی، عمده‌ترین عنصر وحدت‌بخش در جامعه ایران دین‌داری است و مشخصا کارکرد عزاداری ماه محرم در حفظ و ارتقای این عنصر بیش از حد برجسته و مهم می‌باشد. و بدون اغراق می‌توان از آن به عنوان قلب تپنده زیست جهان دینی یاد کرد.

علی خضریان