یکم: در شش شماره گذشته به تبیین علل و آثار تعدادی از مشکلات زندگی مردم شامل آلودگی هوا، رشوخواری، کودکان کار، فساد اداری، فقر و فرار مغزها پرداختیم. اکنون این مشکلات را در برنامههای توسعه اول تا ششم پیگیری میکنیم.
دوم: واژه «آلودگی هوا»، هشت بار در برنامههای توسعه پنج ساله اول تا ششم آمده است که همواره به تلاش برای کاهش آلودگی هوا اشاره دارد.
سوم: واژه «کودکان»، هشت بار در برنامههای توسعه پنج ساله اول تا ششم آمده است که در دو مورد به آسیبهای اجتماعی کودکان و نه کودکان کار اشاره دارد.
چهارم: واژه «فقر»، بیست و دو بار در برنامههای توسعه پنج ساله اول تا ششم آمده است همواره به ضرورت فقرزدایی در جامعه اشاره دارد.
پنجم: واژه «رشوهخواری»، «فساد اداری» و «فرار مغزها» در هیچیک از برنامههای توسعه پنج ساله قید نشده است.
ششم: بر طبق برنامههای توسعه اول تا ششم، همواره آلودگی هوا، رشوخواری، کودکان کار، فساد اداری، فقر و فرار مغزها بطور مستقیم یا غیرمستقیم در دستور کار دولتها قرار داشته است. تداوم این مشکلات در زندگی مردم در حال حاضر نشانه ناکافی بودن یا ناکارآمدی برنامههای حل این مشکلات در زندگی مردم است.
هفتم: تداوم مشکلات در جامعه با وجود برنامههای توسعه در کشور به اقدامات انجام شده جنبه شعارگونه داده است. گویی بنا نیست این مشکلات از زندگی مردم رفع شود یا اراده و توانایی لازم در مسئولان برای حل مشکلات وجود ندارد.
هشتم: داشتن چندهزار صفحه برنامه برای حل مشکلات آلودگی هوا، رشوخواری، کودکان کار، فساد اداری، فقر و فرار مغزها کافی نیست و سردادن شعارهای داغ و انقلابی ولی بیثمر تاکنون نتوانسته است بر مشکلات فایق آید.
نهم: هزینههای مالی و اجتماعی اجرای برنامه نافرجام و شعاردادن پیرامون حل مشکلات خود مشکلی دیگر است که باید برای آنها جداگانه گریست.
دهم: ای کاش برنامهها و شعارهای ناکارآمد قبل از اجرا به جای تلقیهای من عندی، روشهای سلیقهای، نظرسنجیهای با جامعه آماری عمه و خاله و مادربزرگ و ...، مورد ارزیابی و راستیآزمایی قرار بگیرند. ای کاش بتوانیم بازیهای زبانی و زبانبازی برنامهای و شعارگونه را از زبان حقیقی برنامهسازیهای توسعه بازشناسیم!
یازدهم: تقسیم کار ملی در برنامهریزی پیرامون مبارزه با آسیبهای اجتماعی و حل مشکلات زندگی مردم، خود به شدت نیازمند آسیبشناسی است. بررسیهای گذشتهنگر موید این حقیقت است که گفتمان سازندگی، اصلاحات سیاسی، عدالت و مهرورزی و اعتدال برای حل مشکلات زندگی مردم برنامه مشخص و کارآمدی ندارند!
دوازدهم: تقسیم کار ملی در برنامهریزی پیرامون در حل مشکلات زندگی مردم، خود دارای مشکلات متعددی است که حل مشکلات زندگی مردم را همچون کلافی سردرگم با مشکل مواجه ساخته است. بند دوازدهم این نوشتار پر از مشکل و مشکلات است. در این راهنامه به دنبال تبیین و رفع این مشکلاتیم!
راهیاب حل مشکلات باشید
نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه - رییس مرکز مطالعات راه بردی سیاست روز