چین این روزها میزبان نشستی است که در آن سران و مقامات ارشد کشورهای آفریقایی حضور دارند. سومین اجلاس همکاری چین و آفریقا طی روزهای سوم و چهارم سپتامبر در پکن برگزار میشود. در هممین چارچوب در آستانه برگزاری «اجلاس همکاری آفریقا و چین»، سران کشورهای آفریقایی وارد چین شده و مورد استقبال «شی جینپینگ» رئیسجمهور چین قرار گرفتند. در اجلاس پیشین که سال ۲۰۱۵ در «ژوهانسبورگ» برگزار شده بود، مبلغ ۶۰ میلیارد دلار برای حمایت از توسعه زیرساختها در آفریقا اختصاص داده شد.
حال این سوال مطرح میشود که طرفین از برگزاری این نشست چه اهدافی را دنبال میکنند و چه تاثیری بر ساختار روابط بینالملل خواهد داشت؟ مهمترین مسئلهای که در این نشست مطرح است اهداف اقتصادی طرفین است بگونهایب که از یکسو پکن تلاش دارد با بهرهگیری از ظرفیتهای ۵۲ کشور آفریقایی بعد جدیدی از دیپلماسی اقتصادی را در صحنه جهانی اجرایی سازد.
منابع بکر و دست نخورده آفریقا در کنار بازار یک میلیارد نفری آفریقا مولفهای مهم برای اهداف اقتصادی چین ارزیابی میشود. از سوی دیگر قاره آفریقا که در بحران و چالشهای شدید اقتصادی به سر میبرد تلاش دارد تا از ظرفیتهای پکن برای بهبود شرایط اقتصادی خود بهره گیرد. نکته مهم آنکه پکن سابقه استعماری در این قاره ندارد لذا پذیرش این کشور از سوی ملتها و دولتهای آفریقایی به مراتب بیشتر از گرایش آنها به آمریکا و کشورهای اروپایی است. در همین حال کشورهای آفریقایی با وارد ساختن یک قدرت جدید برآنند تا از آن به عنوان مولفهای برای بالا بردن قدرت چانهزنی خود در برابر کشورهای غربی و حتی روسیه بهره گیرند که حقله تکمیلی آن نیز گرایش آفریقا به هند به عنوان قدرتی نوظهور است.
در باب اهداف پکن برخی مطالبات بینالمللی نیز قابل توجه است. روند تحولات آفریقا نشان میدهد که این قاره از محورهای رقابتهای شدید جهانی شده است هر چند در حوزه انرژی همچنان خاورمیانه در اولویت است اما به دلیل بحرانهای شدید امنیتی قدرت مانور کشورها برای تامین منافع در خاورمیانه با موانعی همراه است لذا رویکرد به مولفههای جایگزین در دستور کار همگان است. قاره آفریقا به عنوان قارهای ثروتمند از منابع و ذخایر نقش قابل ملاحظهای در این عرصه یافته است چنانکه اخیرا ترزا می نخستوزیر انگلیس، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان از این قاره دیدار داشته و اتحادیه اروپا نیز بر لزوم حمایت از آفریقا تاکید کرده است.
بر این اساس بخشی از عملکرد چین را باید در قالب رقابت با سایر کشورها دانست که مانند شمشیر دو لبهای است که هم میتواند موجب رونق آفریقا و هم ویرانی این قاره زیر چرخهای رقابتی کشورهای فرامنطقهای را به همراه داشته باشد. در نهایت پکن تلاش دارد تا از ظرفیتهای ۵۲ کشور آفریقایی در نهادهای جهانی برای بالابردن قدرت چانهزنی خود بهره گیرد که در عرصه اقتصادی و سیاسی میتواند دستاوردهای قابل توجهی برای این کشور به همراه داشته باشد.
نویسنده: علی تتماج