عملیات «چشمه صلح» سومین اقدام نظامی ترکیه علیه سوریه از سال ۲۰۱۶ و در امتداد عملیات «شاخه زیتون» علیه کردهای سوریه است. دولت ترکیه شاخه نظامی کردهای سوری را تروریست و خطری جدی برای امنیت ملی خود میداند. ازنظر دولت ترکیه شاخه نظامی کردهای سوریه تحت عنوان ارتش دموکراتیک سوریه (SDF) قرابت زیادی با حزب «پ.ک.ک» ترکیه دارد. دولت ترکیه سالهاست که با شبهنظامیان حزب «پ.ک.ک» که خواهان ایجاد خودمختاری برای کردها در مناطق شرق و جنوب شرق ترکیه هستند در جنگ است.
عدهای معتقد هستند که عملیات نظامی «چشمه» میتواند یکبار دیگر نقشه درگیری در مرز سوریه را تغییر دهد و ضربات جدی به گروههای نظامی کُرد در نزدیکی مرز با ترکیه وارد کند. از سوی دیگر این عملیات بار دیگر زمینه ظهور داعش در شمال و شمال شرق سوریه که تحت کنترل کردها هست را فراهم کند. چراکه بسیاری از عناصر تروریستی داعش در زندانهای شاخه نظامی کردها یعنی ارتش دموکراتیک هستند و آماده استفاده از هر فرصتی برای نجات خود و احیای دوباره وحشیگریهای خود در سوریه هستند. کردهای سوریه بارها هشدار دادهاند که اگر با حمله ترکیه اوضاع اردوگاهها از کنترلشان خارج شود توان دربند نگهداشتن تروریستهای داعش را نخواهند داشت. از سوی دیگر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا نیز که بهعنوان چراغ سبز به حمله ترکیه به کردها، نیروهای خود را از مناطق تحت کنترل کردها بیرون کشید نیز اعلام کرد که ترکیه باید مسئولیت زندانیان داعش را بپذیرد.
گذشته از تبعات این حمله، نکته مهم این است که ترکیه چه هدفی را در حمله به کردها دنبال میکند؟ به نظر میرسد ترکیه به دنبال دو هدف اصلی در سوریه است. هدف اول عقب راندن کردها از مرزهای ترکیه برای دفع خطرات بهزعم ترکها تروریستی است. البته شواهد نشان میدهد که درنهایت هدف ترکیه خلع سلاح کردهای سوریه است. چراکه دولت ترکیه از همکاری نزدیک ارتش دموکراتیک سوریه (SDF) بهعنوان شاخه نظامی کردهای سوریه و نیز حزب «پ.ک.ک» ترکیه بسیار واهمه دارد. همکاری که در زمان جنگ کردها با داعش به اوج خود رسید بهطوریکه حزب «پ.ک.ک» و ارتش دموکراتیک سوریه (SDF) باهم تبادل نیروی نظامی داشتند.
هدف دوم ترکیه از این عملیات و گسترش پهنه منطقه امن به عمق ۳۲ کیلومتر و مساحت ۴۶۰ کیلومتری در سوریه که شامل سه استان «حسکه»، «رقه» و «حلب» میشود، استقرار پناهندگان سوری در این منطقه امن است. ترکیه قصد دارد تا بیش از ۳ میلیون پناهنده سوری را که در ترکیه به سر میبرند را با وعدههایی چون شهرک سازی و تهیه مسکن در این منطقه اسکان اجباری دهد. چرا که بسیایر از پناهجویان ساکن شمال سوریه نیستند.این اقدام نیز با واکنش دولت سوریه مواجه است. دولت سوریه این اقدام ترکیه را اقدام برای تغییر بافت جمعیتی مناطق شمال وشمال شرق سوریه میداند. تحقق این اهداف وابسته به واکنش کردهای سوریه و نوع همکاری آنها با دولت سوریه دارد. ممکن است کردها برای افزایش توانایی خود در مقابله با ترکها به ارتش سوریه ونیز نیروهای روسی اجازه ورود به مناطق تحت کنترل خود را بدهند. روندی که اگر رخ بدهد علاوه درگیر کردن ترکها در باتلاق شمال سوریه، دستاورد بزرگی نیز برای دولت سوریه خواهد بود. چراکه یکی از دغدغههای دولت سوریه نوع تعامل با کردها برای بازپسگیری مناطق تحت کنترل آنها بود.
نویسنده: صمد محمدی