سالانه بین ۱۰۰ الی ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی در ایران پرداخت می شود که حدود ۷۰ درصد این یارانه ها مربوط به گاز و برق می باشد. چنانچه مصرف بی رویه گاز و برق در کشور کنترل نشود علاوه بر یارانه سنگین ذکر شده سالانه بیش از سه میلیارد دلار خسارت مستقیم ناشی از قطع گاز و برق به صنایع و تولید کنندگان و توزیع کنندگان وارد می شود. قطع گاز واحدهای بزرگ صنعتی از جمله شرکتهای پتروشیمی، فولاد، مس و سایر صنایع در زمستان بیش از ۱.۵ میلیارد دلار عدم النفع وخسارت به این شرکتها وارد خواهد نمود. قطع برق در ماه های گرم سال نیز خسارتهای سنگینی به واحدهای صنعتی و صنفی وارد می نماید که خسارت آن بیش از ۲ میلیارد دلار است.
دولت عملا در سال ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی به ملت پرداخت می کند و این یارانه انرژی جز و فشار و هزینه و از دست دادن فرصت ها و مصیبت های مختلف و حتی نارضایتی اجتماعی ناشی از قطع موردی گاز و برق هیچ نتیجه و تمره مثبتی به دنبال ندارد. و اما ملت؟ به حدود ۲۵ میلیون خانوار ایرانی ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می شود که با دلار ۲۸ هزار تومان می شود حدود ۳ هزار هزار میلیارد تومان؛ سهم هر خانواده ایرانی از این یارانه ۱۲۰ میلیون تومان در سال می باشد که دولت عملا در حال پرداخت آن است.
قیمت حدودا مجانی برق و گاز منجر به مصرف بی رویه برق و گاز در ایران شده است اما آیا هیچ راهکاری برای مدیریت مناسب این یارانه های عظیم وجود ندارد. بله قطعا راه حل های مناسبی وجود دارد.
اولا هیچ دولتی در جهان به همه سطوح جامعه یارانه همسان پرداخت نمی کند دولتها در همه جهان در حد توان خود از اقشار کم در آمد و قشر بیکار تا زمان یافتن کار مناسب حمایت می کنند. کسی که ماهیانه بیش از ۳۰ یا ۵۰ میلیون تومان درآمد دارد همان میزان یارانه دریافت کند که شخص با درآمد ۳ میلیون تومان دریافت می کند این روش ظالمانه و بی انصافی بوده و از طرفی موجب هدر رفتن منابع ملی ناشی از مصرف بی رویه گردیده است چرا که برای هیچ یک از اقشار جامعه انگیزه جدی برای مصرف بهینه برق و گاز ایجاد نشده است.
راهکارهای پیشنهادی:
۱- برای مصرف گاز و برق یک میزان پایه به عنوان الگوی مناسب مصرف تعریف شود مثلا برای گاز میانگین تمام اقلیم ها ۲۵۰ متر مکعب در ماه و برای برق ۱۵۰ کیلو وات ساعت
۲- کسانی که بالاتر از این الگو مصرف می کنند ما به تفاوت را بصورت پلکانی درصدی از قیمت جهانی پرداخت نمایند و محاسبات برای آخرین پله قیمت روز جهانی برق و گاز خواهد بود
۳- قانونی با چارچوب زیر در مجلس مصوب گردد:
الف- افرادی که کمتر از الگوی تعیین شده مصرف کنند هر ماه میزان صرفه جویی در قیمت های جهانی ضرب و ما حصل در انتهای هر ماه به حساب سرپرست خانواده واریز گردد.
ب-درآمد های حاصل از اجرای این طرح در امور زیر بکار گرفته خواهد شد:
- پرداخت بودجه حمایتی به مردان بالغ بیکار تا زمان یافت کار مناسب از طریق زیر مجموعه های وزارت کار تعاون و رفاه اجتماعی
- افزایش حمایت از اقشار تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد و سایر سازمان ها و انجمن های حمایتی
- حمایت از مردم جهت اجرای اصلاحات در ساختمان ها جهت جلوگیری از هدر رفت انرژی و جایگزینی و اصلاح وسایل گرمایشی و سرمایشی
- سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های اساسی کشور از جمله شبکه ریلی، مترو، شبکه فاضلاب شهری و زیرساخت های تامین وتوزیع انرژی
ج-مدت زمان اجرای این طرح ۵ سال است و طی این مدت سه دهک پر درآمد از شمول حمایتی خارج خواهند شد. بعد از ۵ سال نیز این طرح با اصلاحات لازم در خصوص نحوه هزینه کرد درآمد حاصل از صرفه جویی های حاصله تمدید خواهد شد.
با تعیین زمان برای قانون افراد پر مصرف و پر درآمد دریافت یارانه را حق مسلم خود تصور نخواهند نمود و واقف می گردند که بعد از ۵ سال می بایست کل مصرف بالاتر از الگوی مصرف به قیمت های جهانی برای آنها محاسبه خواهد شد. البتهمی بایست این قطعیت نیز برای دهک های کم درآمد ایجاد شود که در صورت مصرف کمتر از الگوی تعیین شده همیشه از یارانه صرفه جویی شده بر اساس قیمت های جهانی برخوردار خواهد بود.
برآورد میزان درآمد حاصل از اجرای این طرح برای افراد کم مصرف:
با اجرای این طرح همه اقشار متوسط و کم درآمد به سمت کاهش مصرف انرژی سوق داده می شوند و مصرف گاز خانه ها به حدود ۱۰۰ متر مکعب در ماه خواهد رسید و عموم مردم می توانندهر ماه پول ۱۵۰ متر مکعب صرفه جویی در مصرف گاز را به قیمت های جهانی دریافت نمایند که ارزش آن حدود ۴ میلیون تومان در ماه می باشد. کسانی که میزان مصرف برق آنها از الگوی تعیین شده کمتر باشد نیز می توانند به میزان صرفه جویی پول صرفه جویی خود را به قیمت جهانی هر کیلووات ساعت ۱۰ سنت دریافت کنند.
برآورد میزان درآمد حاصل از اجرای این طرح برای دولت:
- با اجرای این طرح مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به میزان حداقل ۵۰ درصد کاسته خواهد شد و این موضوع خصوصا در ماه های سرد سال که حدود ۸۰ درصد گاز تولید در بخش خانگی وتجاری مصرف می شود بسیار با اهمیت است. با اجرای این طرح حداقل ۸۰ میلیارد متر مکعب در مصارف خانگی صرفه جویی می شود که با صادرات آن حدود ۲۵ میلیارد دلار درآمد نصیب دولت خواهد گردید.
- نیرو گاه ها در ماهای سرد مجبور به استفاده از مازوت و گازوئیل نمی شوند و این مهم منجر به ایجاد قابلیت صادرات حدود دو میلیارد دلار گازوئیل و مازوت می گردد.
- نیروگاه ها قادر به صادرات برق می شوند و قابلیت کسب سالانه ۱۰ میلیارد دلار صادرات برق برای نیروگاه های کشور فراهم خواهد شد.
نویسنده: سیدحسین میرافضلی
دولت عملا در سال ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی به ملت پرداخت می کند و این یارانه انرژی جز و فشار و هزینه و از دست دادن فرصت ها و مصیبت های مختلف و حتی نارضایتی اجتماعی ناشی از قطع موردی گاز و برق هیچ نتیجه و تمره مثبتی به دنبال ندارد. و اما ملت؟ به حدود ۲۵ میلیون خانوار ایرانی ۱۱۰ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می شود که با دلار ۲۸ هزار تومان می شود حدود ۳ هزار هزار میلیارد تومان؛ سهم هر خانواده ایرانی از این یارانه ۱۲۰ میلیون تومان در سال می باشد که دولت عملا در حال پرداخت آن است.
قیمت حدودا مجانی برق و گاز منجر به مصرف بی رویه برق و گاز در ایران شده است اما آیا هیچ راهکاری برای مدیریت مناسب این یارانه های عظیم وجود ندارد. بله قطعا راه حل های مناسبی وجود دارد.
اولا هیچ دولتی در جهان به همه سطوح جامعه یارانه همسان پرداخت نمی کند دولتها در همه جهان در حد توان خود از اقشار کم در آمد و قشر بیکار تا زمان یافتن کار مناسب حمایت می کنند. کسی که ماهیانه بیش از ۳۰ یا ۵۰ میلیون تومان درآمد دارد همان میزان یارانه دریافت کند که شخص با درآمد ۳ میلیون تومان دریافت می کند این روش ظالمانه و بی انصافی بوده و از طرفی موجب هدر رفتن منابع ملی ناشی از مصرف بی رویه گردیده است چرا که برای هیچ یک از اقشار جامعه انگیزه جدی برای مصرف بهینه برق و گاز ایجاد نشده است.
راهکارهای پیشنهادی:
۱- برای مصرف گاز و برق یک میزان پایه به عنوان الگوی مناسب مصرف تعریف شود مثلا برای گاز میانگین تمام اقلیم ها ۲۵۰ متر مکعب در ماه و برای برق ۱۵۰ کیلو وات ساعت
۲- کسانی که بالاتر از این الگو مصرف می کنند ما به تفاوت را بصورت پلکانی درصدی از قیمت جهانی پرداخت نمایند و محاسبات برای آخرین پله قیمت روز جهانی برق و گاز خواهد بود
۳- قانونی با چارچوب زیر در مجلس مصوب گردد:
الف- افرادی که کمتر از الگوی تعیین شده مصرف کنند هر ماه میزان صرفه جویی در قیمت های جهانی ضرب و ما حصل در انتهای هر ماه به حساب سرپرست خانواده واریز گردد.
ب-درآمد های حاصل از اجرای این طرح در امور زیر بکار گرفته خواهد شد:
- پرداخت بودجه حمایتی به مردان بالغ بیکار تا زمان یافت کار مناسب از طریق زیر مجموعه های وزارت کار تعاون و رفاه اجتماعی
- افزایش حمایت از اقشار تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد و سایر سازمان ها و انجمن های حمایتی
- حمایت از مردم جهت اجرای اصلاحات در ساختمان ها جهت جلوگیری از هدر رفت انرژی و جایگزینی و اصلاح وسایل گرمایشی و سرمایشی
- سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های اساسی کشور از جمله شبکه ریلی، مترو، شبکه فاضلاب شهری و زیرساخت های تامین وتوزیع انرژی
ج-مدت زمان اجرای این طرح ۵ سال است و طی این مدت سه دهک پر درآمد از شمول حمایتی خارج خواهند شد. بعد از ۵ سال نیز این طرح با اصلاحات لازم در خصوص نحوه هزینه کرد درآمد حاصل از صرفه جویی های حاصله تمدید خواهد شد.
با تعیین زمان برای قانون افراد پر مصرف و پر درآمد دریافت یارانه را حق مسلم خود تصور نخواهند نمود و واقف می گردند که بعد از ۵ سال می بایست کل مصرف بالاتر از الگوی مصرف به قیمت های جهانی برای آنها محاسبه خواهد شد. البتهمی بایست این قطعیت نیز برای دهک های کم درآمد ایجاد شود که در صورت مصرف کمتر از الگوی تعیین شده همیشه از یارانه صرفه جویی شده بر اساس قیمت های جهانی برخوردار خواهد بود.
برآورد میزان درآمد حاصل از اجرای این طرح برای افراد کم مصرف:
با اجرای این طرح همه اقشار متوسط و کم درآمد به سمت کاهش مصرف انرژی سوق داده می شوند و مصرف گاز خانه ها به حدود ۱۰۰ متر مکعب در ماه خواهد رسید و عموم مردم می توانندهر ماه پول ۱۵۰ متر مکعب صرفه جویی در مصرف گاز را به قیمت های جهانی دریافت نمایند که ارزش آن حدود ۴ میلیون تومان در ماه می باشد. کسانی که میزان مصرف برق آنها از الگوی تعیین شده کمتر باشد نیز می توانند به میزان صرفه جویی پول صرفه جویی خود را به قیمت جهانی هر کیلووات ساعت ۱۰ سنت دریافت کنند.
برآورد میزان درآمد حاصل از اجرای این طرح برای دولت:
- با اجرای این طرح مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به میزان حداقل ۵۰ درصد کاسته خواهد شد و این موضوع خصوصا در ماه های سرد سال که حدود ۸۰ درصد گاز تولید در بخش خانگی وتجاری مصرف می شود بسیار با اهمیت است. با اجرای این طرح حداقل ۸۰ میلیارد متر مکعب در مصارف خانگی صرفه جویی می شود که با صادرات آن حدود ۲۵ میلیارد دلار درآمد نصیب دولت خواهد گردید.
- نیرو گاه ها در ماهای سرد مجبور به استفاده از مازوت و گازوئیل نمی شوند و این مهم منجر به ایجاد قابلیت صادرات حدود دو میلیارد دلار گازوئیل و مازوت می گردد.
- نیروگاه ها قادر به صادرات برق می شوند و قابلیت کسب سالانه ۱۰ میلیارد دلار صادرات برق برای نیروگاه های کشور فراهم خواهد شد.
نویسنده: سیدحسین میرافضلی