یکی از مشکلات اساسی در برنامه ریزی کلان کشور که حتی چندی پیش هم رهبر انقلاب به آن اشکال گرفتند، موضوع «برنامه ریزی بودجه سالانه کشور» است.
سازمان برنامه و بودجه کشور، اصلی‌ترین فرمانده اقتصاد و حیات کشور است، اما جایگاه این سازمان هرگز و هرگز در دولت‌های مختلف جدی گرفته نشده و به همین دلیل اقتصاد و معیشت مردم و کشور همواره با نابسامانی‌های شدید و کسری بودجه شدیدتر از آن روبرو بوده است.
یکی از مهمترین معضلات برنامه ریزی بودجه کشور، تعداد بی شمار دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی گرسنه است، که دهانشان برای بلعیدن بودجه کشور همیشه باز است و شکمشان چون «چاه ویلی» است که هرگز «پر و سیر» نمی‌شود.
در چنین شرایطی که همه چشم به دست این سازمان دوخته‌اند بعضاً برخی مشکلات به گونه‌ای تصنعی و صحنه سازی می‌شود که کارشناسان این سازمان چاره‌ای جزتسلیم شدن ندارند و کار آنجایی سخت‌تر می‌شود که مدیران سازمان برنامه بخواهند به تعهدات ملی و سازمانی و تعهدات کارشناسی، علمی وفادار باشند.
سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس جمهور و رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور در همین‌باره گفته است: «این سازمان فارغ از نگاه‌های سیاسی و جناحی و با تکیه بر کار علمی و کارشناسی، وظیفه ملی و توسعه‌ای خود را به صورت خیرخواهانه و دلسوزانه انجام داده است».
وی در ادامه می‌گوید: «سازمان برنامه و بودجه کشور، تنها سازمانی است که کارشناسان آن قدم به قدم کشور را مطالعه کرده‌اند و نتیجه مطالعه و بررسی خود را در قالب طرح آمایش سرزمین ارائه داده‌اند که مبنای برنامه‌ریزی برای افق ۱۴۲۴ کشور است».
پورمحمدی با بیان اینکه دغدغه کارشناسان این سازمان، تزاحم کاری بین نهادها و شوراهای مختلف و اخلال در روند تصمیم‌گیری در کشور است، گفته؛ قانون اساسی، رییس‌جمهور را مسئول برنامه و بودجه کشور دانسته است بنابراین تمام امور برنامه و بودجه کشور باید در این سازمان متمرکز شود و هرگونه مداخله نادرست در افزایش یا کاهش بودجه، دودی خواهد شد که در چشم همه خواهد رفت.
وی می افزاید؛ به دولت اطمینان می‌دهیم که ما آمادگی داریم به تمام نیاز کارشناسی دولت در بخش‌های مختلف، در سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور، پاسخ دهیم و ظرفیت عظیم کارشناسی این سازمان را با امید فراوان و با اتحاد و انسجام، بیش از پیش در فرآیند توسعه کشور به کار خواهیم گرفت.
با این دیدگاه‌های کارشناسانه و این که نظر رئیس جمهور تکیه بر نگاه کارشناسی در همه امور است لذا می‌طلبد که ایشان مبحث وفاق ملی را در این زمینه بسیار مهم عملیاتی نماید.
آقای پزشکیان باید تمهیداتی بیندیشد تا مدیران دستگاه‌های اجرایی نوع نگاهشان به بودجه را تغییر داده و از سهم خواهی خود بکاهند و دست از دخالت در طراحی بودجه بردارند و کارها به گونه‌ای پیش رود که لایحه تهیه شده در سازمان برنامه و‌بودجه که حاصل دستاوردهای این سازمان است در فرآیندهای بعدی کمتر با تغییرات اساسی روبروشود.
نقش مهم رئیس جمهور و معاون اول که خود روزگاری رئیس سازمان برنامه و بودجه بوده این است که اجازه ندهند بودجه کارشناسی شده دچار تغییرات شدید بشود و از«حیز انتفاع» بیفتد.
مدیر دولت باید وزارتخانه‌های گرسنه و هزینه تراش را کنترل کند و به آن‌ها نظم و انضباط مالی بیاموزد و نگذارد بودجه کارشناسی شده «ابتر و بی خاصیت» شود.
وفاق مدنظر رئیس جمهور که در این مبحث حیاتی است و باید به جد این کار پیگیری شود این است که شخص ایشان و معاون اول شان باید قبل از تقدیم بودجه به مجلس در جلساتی تخصصی و کارشناسی با مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، آن‌ها را نسبت به وضعیت بحرانی بودجه کشور و شرایطی که در آن هستیم به بحث و بررسی بگذارند تا در «خوان»های بعد از دولت، برنامه تهیه شده دچار تغییرات اساسی نشود که بودجه دیگر بودجه دولت نباشد.
سازمان برنامه و بودجه همانطور که سید حمید پورمحمدی گفته است؛ از نظر اشراف بر مسائل کلان اقتصاد و نیز نیازهای هر فعالیت و هر محل جغرافیایی بیشترین اشراف را دارد. حالا باید دید که دولت چهاردهم می‌تواند در بخش‌های مختلف وفاق ملی پدید آورد یا نه؟
سازمان برنامه و بودجه کشور، اصلی‌ترین فرمانده اقتصاد و حیات کشور است، اما جایگاه این سازمان هرگز و هرگز در دولت‌های مختلف جدی گرفته نشده و به همین دلیل اقتصاد و معیشت مردم و کشور همواره با نابسامانی‌های شدید و کسری بودجه شدیدتر از آن روبرو بوده است.
یکی از مهمترین معضلات برنامه ریزی بودجه کشور، تعداد بی شمار دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی گرسنه است، که دهانشان برای بلعیدن بودجه کشور همیشه باز است و شکمشان چون «چاه ویلی» است که هرگز «پر و سیر» نمی‌شود.
در چنین شرایطی که همه چشم به دست این سازمان دوخته‌اند بعضاً برخی مشکلات به گونه‌ای تصنعی و صحنه سازی می‌شود که کارشناسان این سازمان چاره‌ای جزتسلیم شدن ندارند و کار آنجایی سخت‌تر می‌شود که مدیران سازمان برنامه بخواهند به تعهدات ملی و سازمانی و تعهدات کارشناسی، علمی وفادار باشند.
سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس جمهور و رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور در همین‌باره گفته است: «این سازمان فارغ از نگاه‌های سیاسی و جناحی و با تکیه بر کار علمی و کارشناسی، وظیفه ملی و توسعه‌ای خود را به صورت خیرخواهانه و دلسوزانه انجام داده است».
وی در ادامه می‌گوید: «سازمان برنامه و بودجه کشور، تنها سازمانی است که کارشناسان آن قدم به قدم کشور را مطالعه کرده‌اند و نتیجه مطالعه و بررسی خود را در قالب طرح آمایش سرزمین ارائه داده‌اند که مبنای برنامه‌ریزی برای افق ۱۴۲۴ کشور است».
پورمحمدی با بیان اینکه دغدغه کارشناسان این سازمان، تزاحم کاری بین نهادها و شوراهای مختلف و اخلال در روند تصمیم‌گیری در کشور است، گفته؛ قانون اساسی، رییس‌جمهور را مسئول برنامه و بودجه کشور دانسته است بنابراین تمام امور برنامه و بودجه کشور باید در این سازمان متمرکز شود و هرگونه مداخله نادرست در افزایش یا کاهش بودجه، دودی خواهد شد که در چشم همه خواهد رفت.
وی می افزاید؛ به دولت اطمینان می‌دهیم که ما آمادگی داریم به تمام نیاز کارشناسی دولت در بخش‌های مختلف، در سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور، پاسخ دهیم و ظرفیت عظیم کارشناسی این سازمان را با امید فراوان و با اتحاد و انسجام، بیش از پیش در فرآیند توسعه کشور به کار خواهیم گرفت.
با این دیدگاه‌های کارشناسانه و این که نظر رئیس جمهور تکیه بر نگاه کارشناسی در همه امور است لذا می‌طلبد که ایشان مبحث وفاق ملی را در این زمینه بسیار مهم عملیاتی نماید.
آقای پزشکیان باید تمهیداتی بیندیشد تا مدیران دستگاه‌های اجرایی نوع نگاهشان به بودجه را تغییر داده و از سهم خواهی خود بکاهند و دست از دخالت در طراحی بودجه بردارند و کارها به گونه‌ای پیش رود که لایحه تهیه شده در سازمان برنامه و‌بودجه که حاصل دستاوردهای این سازمان است در فرآیندهای بعدی کمتر با تغییرات اساسی روبروشود.
نقش مهم رئیس جمهور و معاون اول که خود روزگاری رئیس سازمان برنامه و بودجه بوده این است که اجازه ندهند بودجه کارشناسی شده دچار تغییرات شدید بشود و از«حیز انتفاع» بیفتد.
مدیر دولت باید وزارتخانه‌های گرسنه و هزینه تراش را کنترل کند و به آن‌ها نظم و انضباط مالی بیاموزد و نگذارد بودجه کارشناسی شده «ابتر و بی خاصیت» شود.
وفاق مدنظر رئیس جمهور که در این مبحث حیاتی است و باید به جد این کار پیگیری شود این است که شخص ایشان و معاون اول شان باید قبل از تقدیم بودجه به مجلس در جلساتی تخصصی و کارشناسی با مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، آن‌ها را نسبت به وضعیت بحرانی بودجه کشور و شرایطی که در آن هستیم به بحث و بررسی بگذارند تا در «خوان»های بعد از دولت، برنامه تهیه شده دچار تغییرات اساسی نشود که بودجه دیگر بودجه دولت نباشد.
سازمان برنامه و بودجه همانطور که سید حمید پورمحمدی گفته است؛ از نظر اشراف بر مسائل کلان اقتصاد و نیز نیازهای هر فعالیت و هر محل جغرافیایی بیشترین اشراف را دارد. حالا باید دید که دولت چهاردهم می‌تواند در بخش‌های مختلف وفاق ملی پدید آورد یا نه؟
فرهاد خادمی