یکی از معضلات مهمی که طی سال‌ها در کشور نهادینه شده و هیچ چاره‌ای نیز برای آن اندیشیده نشده، نبود نیازسنجی برای تعداد دانشگاه‌ها، رشته‌های دانشگاهی و پذیرش جوانان تحصیلکرده در این رشته‌هاست. فارغ التحصیل شدن سالیانه هزاران جوان تحصیلکرده از دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی معضلی است که نه تنها بر تعداد جمعیت جوانان بیکار و جویای کار افزوده می‌شود بلکه سرمایه‌های مادی فراوانی نیز به هدر می‌رود و از طرفی دیگر بر افسردگی و یأس عمومی جوانان نیز دامن زده است.
آنچه که بهانه‌ای برای نگارش این یادداشت شد، بازدید روز جمعه رئیس جمهور از نمایشگاه دستاوردهای شرکت‌های دانش بنیان در پارک علم و فناوری و گلایه شدیدی بود که داشت.آنچه که رئیس جمهور در آنجا مطرح کرد در حقیقت مؤید حرف‌ها و بحث های قبلی ما بوده که طی سال‌ها نوشتیم و نوشتند اما گوش شنوایی نبود!
(مسعود پزشکیان در جریان این بازدید سه ساعته، با اشاره به مشکلات موجود در نظام آموزشی و برنامه‌ریزی تحصیلی کشور تصریح کرد؛ نظام آموزشی ما با دو چالش اساسی روبرو است؛ اول، وجود تعداد زیادی دانشگاه بدون دانشجو که نشان دهنده نبود برنامه‌ریزی صحیح است و دوم، نداشتن مهارت کافی فارغ‌التحصیلان برای ورود به بازار کار. خروجی‌های فعلی در بسیاری از رشته‌ها بیش از نیاز بازار داخلی است و این امر به افزایش بیکاری در میان تحصیل‌کردگان منجر می‌شود.)
تاکید رئیس جمهور بر یک نکته اساسی است که سال‌هاست دلسوزان می‌گویند اما گوش مسئولی بدهکار نیست و شنوایی هم وجود ندارد. وجود حدود 2800 دانشگاه دولتی و غیر دولتی در سراسر کشور، ایران را در رده اول کشورهای دارای دانشگاه قرار داده است اما به قاطع می‌توان گفت 2هزار واحد دانشگاهی زائد و اضافی است و کشور حتی به 800 دانشگاه باقیمانده هم نیاز آنچنانی ندارد.
آماردانشگاه‌های جهان پیشرفته!
قبل از اینکه به ادامه بحثمان بپردازیم، شناخت آماری از تعداد دانشگاه‌ها در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته جهان خالی از لطف نیست. آمریکا5800 دانشگاه، چین 2565دانشگاه، فرانسه 3500 دانشگاه، انگلستان 165 دانشگاه، ژاپن 850 دانشگاه، روسیه700 دانشگاه، آلمان 400 دانشگاه و جمهوری اسلامی ایران 2800 دانشگاه!
خب مقایسه کنید دانشگاه‌های ما را با انگلستان، آلمان و ژاپن. این سه کشور نصف کشور ما دانشگاه ندارند اما آنها کجا هستند و ما کجاییم؟ خروجی دانشگاه‌های آنها چقدر تأثیر گذار است و خروجی دانشگاه‌های ما یا در صف کاریابی هستند یا در اسنپ و تپسی راننده هستند! یا این که مهاجرت می‌کنند. دکتر پزشکیان بعنوان رئیس قوه مجریه دقیقاً دست روی نقطه و نکته دقیقی گذاشته است که پاشنه آشیل بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است. اینکه نفر دوم کشور به این درک و شناخت از سرمنشا مشکلات رسیده است جای شکرش باقی است و ایشان باید به فوریت برای جراحی این «دمل چرکین» دست‌به‌کار شود!
در این میان باید از مسئولان وزارت علوم، دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان سنجش بپرسیم چرا با توجه به مشکلات کشور دست به آمایش سرزمینی برای یافتن نیازهای واقعی کشور نمی زنند؟
به عنوان مثال مگر در سال؛
1-چقدر فارغ التحصیل گرافیست ، حقوق، زبان انگلیسی و زبان‌های خارجی، مترجمی، حسابداری، روزنامه نگاری و...نیاز دازیم؟
2- چرا نیازهای فنی و حرفه‌ای کشور در نظر گرفته نمی‌شود؟
3- چرا بجای دانشگاه، مراکز آموزش فنی حرفه‌ای برای تربیت نیروهای متخصص در همه رشته‌ها افزایش نمی‌یابد و ایجاد نمی‌شود؟
4- بجای صرف این همه هزینه گزاف از جیب مردم و بودجه کشور به تربیت جوانان در رشته‌هایی دست زده‌اید که اصلا نیازی به آنها نیست!
آقای رئیس جمهور! اینک که به درستی، شما به دو موضوع سلامت اداری و نیازهای دانشگاهی کشور ورود کرده‌اید لازم است در اسرع وقت دستور دهید فقط لیست رشته‌های تحصیلی در همه دانشگاه‌های دولتی، غیردولتی و غیرانتفاعی کشور را به شما بدهند و همانجا پشت میز کارتان روی بسیاری از رشته‌ها را خط بکشید و مانع از هدر رفتن سرمایه‌های ملی و انسانی کشور بشوید.
آقای پزشکیان دستور دهید لیست تعداد واحدهای دانشگاهی و متراژ زیربنای آنها را در اختیارتان بگذارند تا ببینید چه سرمایه‌های هنگفت و نجومی صرف ایجاد واحدهایی شده است که فقط وظیفه شان تولید جوانان بیکار و راننده اسنپ بوده است!
بهرحال جادارد وزارت علوم بعنوان تنهامتولی آموزش عالی جوانان ایرانی درراستای اجرایی شدن دیدگاه وخواست بحق رئیس جمهور واردمیدان شود ویکباربرای همیشه به این آشفته بازارآموزش عالی پایان دهند!
آنچه که بهانه‌ای برای نگارش این یادداشت شد، بازدید روز جمعه رئیس جمهور از نمایشگاه دستاوردهای شرکت‌های دانش بنیان در پارک علم و فناوری و گلایه شدیدی بود که داشت.آنچه که رئیس جمهور در آنجا مطرح کرد در حقیقت مؤید حرف‌ها و بحث های قبلی ما بوده که طی سال‌ها نوشتیم و نوشتند اما گوش شنوایی نبود!
(مسعود پزشکیان در جریان این بازدید سه ساعته، با اشاره به مشکلات موجود در نظام آموزشی و برنامه‌ریزی تحصیلی کشور تصریح کرد؛ نظام آموزشی ما با دو چالش اساسی روبرو است؛ اول، وجود تعداد زیادی دانشگاه بدون دانشجو که نشان دهنده نبود برنامه‌ریزی صحیح است و دوم، نداشتن مهارت کافی فارغ‌التحصیلان برای ورود به بازار کار. خروجی‌های فعلی در بسیاری از رشته‌ها بیش از نیاز بازار داخلی است و این امر به افزایش بیکاری در میان تحصیل‌کردگان منجر می‌شود.)
تاکید رئیس جمهور بر یک نکته اساسی است که سال‌هاست دلسوزان می‌گویند اما گوش مسئولی بدهکار نیست و شنوایی هم وجود ندارد. وجود حدود 2800 دانشگاه دولتی و غیر دولتی در سراسر کشور، ایران را در رده اول کشورهای دارای دانشگاه قرار داده است اما به قاطع می‌توان گفت 2هزار واحد دانشگاهی زائد و اضافی است و کشور حتی به 800 دانشگاه باقیمانده هم نیاز آنچنانی ندارد.
آماردانشگاه‌های جهان پیشرفته!
قبل از اینکه به ادامه بحثمان بپردازیم، شناخت آماری از تعداد دانشگاه‌ها در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته جهان خالی از لطف نیست. آمریکا5800 دانشگاه، چین 2565دانشگاه، فرانسه 3500 دانشگاه، انگلستان 165 دانشگاه، ژاپن 850 دانشگاه، روسیه700 دانشگاه، آلمان 400 دانشگاه و جمهوری اسلامی ایران 2800 دانشگاه!
خب مقایسه کنید دانشگاه‌های ما را با انگلستان، آلمان و ژاپن. این سه کشور نصف کشور ما دانشگاه ندارند اما آنها کجا هستند و ما کجاییم؟ خروجی دانشگاه‌های آنها چقدر تأثیر گذار است و خروجی دانشگاه‌های ما یا در صف کاریابی هستند یا در اسنپ و تپسی راننده هستند! یا این که مهاجرت می‌کنند. دکتر پزشکیان بعنوان رئیس قوه مجریه دقیقاً دست روی نقطه و نکته دقیقی گذاشته است که پاشنه آشیل بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است. اینکه نفر دوم کشور به این درک و شناخت از سرمنشا مشکلات رسیده است جای شکرش باقی است و ایشان باید به فوریت برای جراحی این «دمل چرکین» دست‌به‌کار شود!
در این میان باید از مسئولان وزارت علوم، دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان سنجش بپرسیم چرا با توجه به مشکلات کشور دست به آمایش سرزمینی برای یافتن نیازهای واقعی کشور نمی زنند؟
به عنوان مثال مگر در سال؛
1-چقدر فارغ التحصیل گرافیست ، حقوق، زبان انگلیسی و زبان‌های خارجی، مترجمی، حسابداری، روزنامه نگاری و...نیاز دازیم؟
2- چرا نیازهای فنی و حرفه‌ای کشور در نظر گرفته نمی‌شود؟
3- چرا بجای دانشگاه، مراکز آموزش فنی حرفه‌ای برای تربیت نیروهای متخصص در همه رشته‌ها افزایش نمی‌یابد و ایجاد نمی‌شود؟
4- بجای صرف این همه هزینه گزاف از جیب مردم و بودجه کشور به تربیت جوانان در رشته‌هایی دست زده‌اید که اصلا نیازی به آنها نیست!
آقای رئیس جمهور! اینک که به درستی، شما به دو موضوع سلامت اداری و نیازهای دانشگاهی کشور ورود کرده‌اید لازم است در اسرع وقت دستور دهید فقط لیست رشته‌های تحصیلی در همه دانشگاه‌های دولتی، غیردولتی و غیرانتفاعی کشور را به شما بدهند و همانجا پشت میز کارتان روی بسیاری از رشته‌ها را خط بکشید و مانع از هدر رفتن سرمایه‌های ملی و انسانی کشور بشوید.
آقای پزشکیان دستور دهید لیست تعداد واحدهای دانشگاهی و متراژ زیربنای آنها را در اختیارتان بگذارند تا ببینید چه سرمایه‌های هنگفت و نجومی صرف ایجاد واحدهایی شده است که فقط وظیفه شان تولید جوانان بیکار و راننده اسنپ بوده است!
بهرحال جادارد وزارت علوم بعنوان تنهامتولی آموزش عالی جوانان ایرانی درراستای اجرایی شدن دیدگاه وخواست بحق رئیس جمهور واردمیدان شود ویکباربرای همیشه به این آشفته بازارآموزش عالی پایان دهند!
فرهاد خادمی