تلاش آمريكا براي حضور دگرباره وسيع در منطقه خاورميانه در قالب ائتلاف سازي و مبارزه با گروه تروريستي داعش، به نظر ميرسد كه با اهداف احياي رويكرد مداخله و نمود رهبري آمريكا در عرصه دگرديسيهاي بينالمللي و جهاني صورت ميگيرد. ائتلافگرايي يا ائتلافسازي يكي از رويكردهايي است كه طي سالهاي گذشته سياست خارجي آمريكا همواره از آن بهره برده است، رويكردي كه باراك اوباما تلاش كرده تا به همراه چاشني اجماعسازي به بيشنيه شدن قدرت آمريكا در پهنه جهاني و منطقهاي منجر گردد. در منطقه خاورميانه نيز آمريكاييها طي دهههاي متمادي پس از حضور در اين منطقه تلاش كردهاند تا با شكلدهي ائتلافهاي مختلف و نظمدهي به ترتيبات امنيتي، حضور و نفوذ خود را تداوم بخشند. خاورميانه كه منطقهاي پيچيده با ساختار درهم تنيده و متكثر است، ژئوپلتيك قدرت نيز در آن روند و شرايط ويژهاي دارد. در چنين جغرافيايي از درهمتنيدگي و تكثر انديشهها، رويكردهاي معنايي و هويتي، ظهور پديدهها و گروههاي تازه، دور از دسترس نميتواند باشد و اين آمريكا است كه همواره تلاش ميكند در چنين محيط امنيتي و هويتي پيچيده، معادله و توازن قدرت را به نفع خود تمام كند.
خاورميانه جديد آمريكا
كارشناسان امور خاورميانه بر اين باورند؛ موضوع خروج نيروهاي نظامي ارتش آمريكا از افغانستان همچنان به عنوان يك گره كور در تحولات خاورميانه به شمار ميرود؛ چه آن كه يكي از آثار خروج اين نيروها تضعيف دولت مركزي افغانستان و قدرت يافتن طالبان و القاعده در آن خواهد بود (همچون خروج ارتش آمريكا از عراق و تقويت گروههاي تروريستي). به اعتقاد بسياري از استراتژيستهاي منطقه خاورميانه، هرگونه اقدامي از سوي ارتش آمريكا در افغانستان همگام با نوع سياستهاي آمريكا در خاورميانه و به خصوص در جهت رويارويي با ايران تنظيم ميشود. از سويي ديگر ممكن است پس از خروج ارتش آمريكا از افغانستان شاهد تحولاتي نظير سقوط موصل، در افغانستان نيز باشيم و اگر اين اقدام با وصول داعش به ديالي و سيطره بر آن هم زمان باشد معنايش اين است كه آمريكا با تكيه براقدامات داعش و ديگر گروههاي تروريستي منطقه، سياست مهار دوگانه يا دوسويه ايران از غرب و شرق را به شكل نيابتي اجرايي و تكميل كرده است.
اين خاورميانه همان خاورميانه جديد آمريكاست.با داستان حمله به برجهاي تجاري نيويورك طرح خاورميانه جديد آمريكا نيز عملياتي شد. با حمله با افغانستان و عراق طرح، اجرايي و تاكنون در حال اجراء است. تغيير شرايط و برخي ناكاميها باعث نشد تا آمريكا در اجرايي شدن طرحش تجديدنظر كند. آمريكا دريايي از تضادها و تناقضها در خاورميانه ايجاد كرده است تا ضمن حفظ مصالحش، امنيت اسرائيل را تضمين كند.
داعش نتيجه طبيعي سياستهاي۱۰ ساله اخير آمريكا در خاورميانه است كه نشانهها حاكي از آن است كه به زودي پروندهاش بسته نخواهد شد و سالهاي ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ ميتواند سالهايي بسيار حياتي براي طرحهاي خاورميانه جديد آمريكا باشد. آمريكا نتايجي را كه در فضاي آرام خاورميانه نتوانست به دست بياورد اكنون درصدد است تا در فضاي جنگ و آشوب خاورميانه آن را به دست آورد، از همينرو هرگز نبايد تصور كرد كه برنامههاي آمريكا در منطقه پايان پذيرفته است.
از همه مهمتر اين است كه از نگاه آمريكاييها همه امور خاورميانه جديد از مذاكرات هستهاي تا توان نظامي ايران تا تحولات عراق، سوريه، لبنان و افغانستان همه به هم متصل هستند به همين دليل هيچ توجيهي وجود ندارد كه برنامههاي بلندمدتش پاياني زود هنگام داشته باشند.
نمایشنامه هالیوودی ۱۱ سپتامبر۲۰۰۱
از زمانی که آمریکا سودای مبارزه با تروریسم را با نمایشنامه هالیوودی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ سر داده است هنوز طالبان پا برجاست و القاعده در دهها کشور غیر از افغانستان حضور مستقیم دارد.عراق، یمن، سوریه، لبنان، سودان، لبنان، سودان، سومالی و اخیرا هم نیجریه به افغانستان و پاکستان اضافه شدهاند. حملات هوایی آمریکا جز کشته شدن مردمان بیگناه و شهروندان نتیجه خاصی نداشته است.
آمریکا همین استراتژی را میخواهد در عراق و در سوریه به کار ببرد و خبری از نیروی زمینی نیست، مسألهای که بیش از هر چیزی نمایشی بودن چنین ائتلافی را در مبارزه با گروه تروريستي داعش به رخ میکشد. نه ائتلاف شکل گرفته انگیزه جدی برای مبارزه با تروریسم را دارد و نه روش در پیش گرفته چنین منظوری را به ما میرساند، ائتلاف تشکیل شده در معنا و شکل، یک ائتلاف فضایی است که بیشتر برد تبلیغاتی دارد.
اگر مروری تیتروار و تصویرگونه به آنچه طی ۱۳ سال گذشته داشته باشیم ميتوان فهمید که تشکیل ائتلاف جهانی برای ریشهکنی تروریسم نه تنها به نابودی آن منجر نشده که بخشهاي وسیعتری از خاورميانه به این مصیبت و فاجعه گرفتار آمده است و جان صدها هزار بلکه میلیونها نفر از مردم بیگناه در راه نابودی آن گرفته شده است.
تحولات افغانستان، جمهوریهای قفقاز، سومالی، نیجریه، غرب سودان (دارفور و جنوب سودان)، لبنان (ترور حریری)، یمن، فلسطین، ایران ، مصر، عراق و سوریه از جمله رویدادهایی هستند که طی ۱۳ سال گذشته به مصیبت تروریسم دچار بوده و زیانهای مالی، اقتصادی و جانی فراوانی متحمل شدهاند.
اکنون با گذشت ۱۳ سال ازتشکیل اولین ائتلاف جهانی علیه تروریسم بار دیگر آمریکا و متحدانش که البته این روزها تعدادشان از شمار انگشتان یک دست هم فراتر نمیرود سودای تشکیل ائتلافی مشابه در سر دارند. هدف باز هم نابودی یک سازمان تروریستی دیگری تحت نام داعش است!