اخیراً آب معدنی با ۳ برند فرانسوی در کشور توزیع شده که بیشتر در ۲۰ تا ۳۰ سوپر مارکت شمال تهران عرضه شده است؛ اگرچه متولیان و دستاندرکاران مدعی هستند که حجم این آبهای وارداتی در حد کم و قابل صرفنظر کردن است اما آمارهای گمرک از مساله دیگری خبر میدهد.
بر اساس آمار رسمی گمرک در سال ۹۵، نزدیک به ۱۳۷ تن آب معدنی و آب گازدار شده از کشور فرانسه به ایران وارد شده است به این ترتیب که ارزش ریالی این آبهای معدنی ۲میلیارد و ۶۱۰ میلیون و ۲۰۱ هزار و ۵۶۰ ریال در گمرک ثبت شده و معادل ۸۰ هزار و ۷۱۹ دلار بابت واردات آن ارز از کشور خارج شده است.
گفته میشود این آب معدنیهای خاص که برای افراد خاص روانه بازار ایران شده است در بعضی از فروشگاهها به قیمت بین ۳۰ تا ۶۰ هزار تومان به فروش میرسد و کاملا واضح است که مردم عادی توان خرید آن را ندارند. بررسیها نشان میدهد که قیمت نیم لیتر آب معدنی وارداتی حدود ۳۰ هزار تومان است که مشتریان خاص این نوع آبها در واقع برخی سفارتخانهها و تعدادی افراد خاص جهت استفاده در ضیافتها هستند. به نظر کارشناسان این آبهای وارداتی هیچ کار خاصی در بدن انجام نمیدهند و حتی بعضی از آنها جزء آبهای معدنی با غنای پایین هستند.
فرآِیند قانونی
البته واردات آب معدنی به ایران در حالی رخ داده که خود ایران یکی از صادرکنندگان آب معدنی به کشورهای دیگر است.
دبیر انجمن آبهای معدنی در این باره اعلام کرده؛ واردات آبهای معدنی فرانسوی به صورت قانونی و با مجوز صورت گرفته که در دی و بهمن سال گذشته فرایند واردات انجام شده و در سال جاری توزیع شدهاند.
به گفته فروهر در حال حاضر ۵۰ درصد حجم آب بستهبندی تولیدی در کشور به آب معدنی و ۵۰ درصد بقیه نیز به آب آشامیدنی اختصاص دارد و۴ شرکت بزرگ خارجی در عرصه بستهبندی آب آشامیدنی در ایران فعالیت دارند.
طی روزهای اخیر دبیر انجمن آبهای معدنی و آشامیدنی با اشاره به ادامه عرضه آب معدنی وارداتی در کشور اعلام کرد در فهرست ممنوعیت ۱۱۴ قلم محصول خارجی مشابه تولید داخل، منعی برای واردات آب معدنی یا مواد غذایی لحاظ نشده است. پیمان فروهر در گفت و گو با فارس با بیان اینکه ممنوعیتی برای آب معدنی لحاظ نمیشود و منعی برای واردات آشامیدنیها و محصولات غذایی صورت نگرفته میگوید: البته یکی از الزامات پیوستن به سازمان تجارت جهانی، آزاد بودن واردات است و باید برای رقابتپذیری تمرین کنیم.
وضعيت فعلی بازار
این روند واردات آب معدنی در حالی است که اکثر کارخانجات توليد کننده آب معدنی در ایران، این محصول را در حجم يك و نیم لیتری با نرخ پایه ۸۰۰ تومان و نیم لیتری را با قیمت ۴۷۵ تومان عرضه میکنند و در مقابل فروشندگان سطح شهر نیز بطری نیم لیتری را با نرخ ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان و بطریهاي يك و نیم لیتری را با نرخ۸۵۰ تا ۱۰۰۰ ترمان به دست مصرف کنندگان نهایی میرسانند.
به اعتقاد کارشناسان و فعالان این عرصه ظرفیت تولید ماشین آلات آب معدنی در ایران سالانه ۵۰۰ میلیون لیتر است و با توجه به چشمانداز مناسب این بازار، تلاش برای عرضه آب معدنی و نوشيدنیهایی با پایه آب معدنی ايران میتواند هم در داخل کشور و هم در بازارهای جهانی به عنوان یک برند جهانی مطرح شود اما با توجه به مشکلات و معضلات موجود در حال حاضر صنایع آب معدنی کشور کمتر از ظرفیت خود تولید میكنند.
بازارهای خارجی
این گروه کارشناسان و فعالان مدعی هستند کیفیت آب در برخی شرکتهای توليد كننده آب معدني در ایران به حدی بالا بوده که ایتالیا به عنوان پرمصرفترين بازار آب دنیا به سمت خرید آب معدنی ایران روی آورده است.
طبق آمار و مستندات موجود؛ ایران با دارا بودن تقاضای سالانه ۲/۱ میلیارد لیتری و صادرات حدود ۷ میلیون دلار به کشورهای عربی از جمله عربستان، قطر، کویت، یمن، عراق، افغانستان و نیز کشور ترکیه، گردش مالی سالانه حدود ۶۰۰ میلیارد تومانی دارد از طرفی، ارزش صنعت آب معدنی در ایران حدود ۷۰۰ میلیون يورو است در حالیکه در ترکیه این صنعت در حدود ۱۴۶۸ میلیون یورو ارزش دارد که این رقم حدود ۲ برابر ارزش مالی صنعت آب معدنی در ایران است و از آنجا که این دو کشور تقریبا جمعیت مساوی دارند، مصرف آب معدنی در ترکیه حدود ۸ برابر ایران برآورد میشود.
اپیدمی کمبود نقدینگی در صنایع
با توجه به آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت سال گذشته در حدود يك میليارد و ۵۰۰ ليتر آب بستهبندي در كشور توليد میشود که این میزان توسط ۱۲۵ كارخانه تولید آب معدنی در كشور تهیه که میشود که تعداد قابل توجهی از آنها مانند ساید صنایع تولید با مشکل روبرو هستند چراکه اين صنعت بسيار هزينهبر است و همین موجب شده تا در شرایط کنونی تنها ۸۰ تا ۹۰ واحد فعال در این حوزه وجود داشته باشد .گفته میشود ميزان سرمايهگذاري براي راهاندازي يك كارخانه آب بستهبندي به ميزان ظرفيت، نوع بستهبندي و ماشين آلات وارداتي بستگي دارد، اما حداقل ميزان سرمايهگذاري براي راهاندازي يك كارخانه ۹ ميليارد تومان و حداكثر آن ۴۰ ميليارد تومان است.
جای خالی حمایت
کارشناسان و تحلیلگران این حوزه با اشاره به مشکلات مالی این صنایع مدعی هستند با وجود هزینه بر بودن این صنعت اگر حمایت مناسب از سوی متولیان صورت گیرد میتواند صنعت روی پا و قابل توجهی باشد.
اگر پایین بودن فرهنگ مصرف آب معدنی در کشور را یک عامل در نظر بگیریم اما عامل مهمتر در رونق و رشد این صنعت حمایت دولت و همچنین تغییر دیدگاهها در جلوگیری از واردات محصولاتی است که قابلیت تولید آن در داخل وجود دارد. کارشناسان و فعالان این حوزه براین باورند که حمایتهایی که دولت در جهت تامین نقدینگی و حل مشکلات مالی این صنایع وجود دارد میتواند زمینه رشد این صنایع در کشور را مهیا کند به این ترتیب که ایران علاوه برخودکفایی در این بخشی به عنوان يك قطب بزرگ صادرات آب معدنی در جهان مطرح شود.