در شرایطی که متولیان اشتغالزایی در کشور همچنان با اعداد و ارقام بازی میکنند روز به روز بر تعداد بیکاران کشور افزوده میشود. روز گذشته وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی از پنج طرح دولت برای اشتغالزایی در سالجاری خبر داد و اعلام کرد؛ این طرحها در سال ۹۶ آمده بوده اما زیرساخت برای اجرای آن وجود نداشته است. این ادعاها در شرایطی مطرح میشد که در طول یکسال گذشته بیشمار آمار و ارقام و طرح با عناوینی چون کارا، کاج و... مطرح شده است اما همچنان بر تعداد بیکاران کشور افزوده میشود و این بحران هر روز وارد مرحله جدیتری میشود. بحرانی که از امیدهای اعلام شده برای اشتغالزایی نشات میگیرد اما دست آخر به بیکاری ختم میشود.
پنج طرح دولت برای اشتغالزایی هدفمند
علی ربیعی با اشاره به پنج برنامه اصلی دولت در حوزه اشتغال گفت: یکی از این برنامهها تثبیت شغل است؛ باید شغلهای موجود را حفظ کنیم و آثار تحولات اقتصادی از دست رفتن شغل را کم کنیم بنابراین امسال بخشی از منابع بانکی را همچون سال ۹۵ به این بخش سوق خواهیم داد.
وی ادامه داد: بخش دیگر اشتغال فراگیر، همان طرح موسوم به «طرح تکاپو» هست که منابع مورد نیاز آن ایجاده اشت و به هرکس شغل ایجاد کرد، تخفیف هایی به وی ارائه میشود.
وزیر کار درباره ایجاد اشتغال در بخش روستایی گفت: باید در روستاها اشتغال را به سمت بستهبندی، گردشگری و صنایعدستی ببریم؛ بخش کشاورزی از بخشهایی است که وامهای پرداختی از دست میرود و منتهی به شغل نمیشود و بنابراین در میان مدت اینها را حذف کردیم.
وی با اشاره به فعالیت سامانه «کارا» برای هدفمندسازی اشتغال اظهار کرد بعد از طی این مراحل به سمت ۵۰ درصد بعد میرویم. ضمن اینکه طرح دیگری که رئیسجمهوری به آن اشاره کرد طرح آموزش در محیط واقعی کار موسوم به طرح «کاج» است. در این طرح کارفرما به مثابه آموزشدهنده عمل میکند.
هرچند ربیعی مدعی شده که این طرحها از سال ۹۶ برپا بوده و قابل اجرا اما آمارهای ارائه شده در مورد نتایج شاخصهای نیروی کار از افزایش تعداد بیکاران در سال ۹۶ خبر میدهد. بررسی نتایج شاخصهای نیروی کار در سال ۹۶ نشان میدهد نرخ مشارکت اقتصادی یعنی مجموع جمعیت شاغل و بیکار از ۳۹.۴ درصد در سال ۹۵ به ۴۰.۳ درصد در سال ۹۶ رسید تا جمعیت فعال کشور معادل ۰.۹ درصد افزایش یابد.
طبق آمار جمعیت فعال از ۲۵ میلیون و ۷۹۱ هزار و ۴۵۰ نفر در سال ۹۵ با افزایش ۷۹۷ هزار و ۳۶۹ نفر، به ۲۶ میلیون و ۵۸۸ هزار و ۸۱۹ نفر در سال ۹۶ افزایش یافت. اما از مجموع جمعیت فعال در سال گذشته، ۲۳ میلیون و ۳۷۸ هزار و ۶۱۳ نفر تعداد شاغلان و ۳ میلیون و ۲۱۰ هزار و ۲۰۶ نفر جمعیت بیکاران هستند.
به این ترتیب، جمعیت شاغل کشور در سال گذشته ۷۹۰ هزار و ۵۶۱ نفر افزایش پیدا کرد؛ از طرف دیگر در سال گذشته به جمعیت بیکار کشور نیز ۶ هزار و ۸۰۸ نفر نسبت به سال ۹۵ اضافه شد تا تعداد بیکاران به استناد آمارهای مرکز آمار ایران از ۳ میلیون و ۲۰۳ هزار و ۳۹۸ نفر در سال ۹۵ به ۳ میلیون و ۲۱۰ هزار و ۲۰۶ نفر در سال ۹۶ برسد. بر این اساس، از مجموع جمعیت ۳ میلیون و ۲۱۰ هزار نفری بیکار در سال ۹۶، یک میلیون و ۷۵۶ هزار و ۱۳۵ نفر از بیکاران در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال قرار دارند.
تعداد بیکاران مطلق ۲/۳ میلیون نفر
در گیر و دار این آمارها نقطه نظر اعلامی از سکی رئیس مرکز آمار است که میگوید: ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بیکار مطلق و حدود ۲ میلیون اشتغال ناقص داریم که به دنبال شغل تمام وقت هستند.
امیدعلی پارسا با بیان اینکه در سال ۱۳۹۶، نرخ بیکاری ۱۲.۱ درصد و سهم اشتغال ناقص از اشتغال کشور ۱۰.۴ درصد بوده است معتقد است ؛ مرکز آمار تعریف کار را براساس استانداردهای سازمان بینالمللی کار ارائه میدهد و بر همین اساس بیکار مطلق به کسانی اطلاق میشود که حتی یک ساعت در هفته هم کار نمیکنند. اشتغال ناقص هم بنابر اعلام مرکز آمار بر همین اساس بین یک تا ۴۴ ساعت در هفته را در بر میگیرد و اشتغال کامل ۴۴ ساعت در هفته یا بیشتر را در بر میگیرد.
به گفته وی کسانی هم که گاهی درباره تعداد بیکاران برآوردی بیش از آنچه ما اعلام میکنیم دارند، تلاش می کنند که بیکاری ناقص و مطلق را با هم ترکیب کنند و افراد دارای اشتغال ناقص را هم بیکار قلمداد میکنند که این غلط است و کسی که اشتغال ناقص دارد بیکار نیست، هر چند که باید به فکر اشتغال ناقص هم بود.
البته در این میان نقطه نظرات نوبخت نیز گفتههای متولیانی دولتی را نقض میکند. وی با تاکید بر اینکه در سالجاری یک میلیون و ۳۳ هزار فرصت شغلی در قالب ۱۲ برنامه ایجاد میکنیم گفت: ما به دنبال پولپاشی نیستیم. نوبخت با اشاره به تسهیل در مراحل پرداخت وامهای اشتغال مدعی شده و هدف ما تولید بیکار بدهکار نیست، در سالجاری بتوانیم یک میلیون و ۳۳ هزار فرصت شغلی در قالب ۱۲ برنامه ایجاد کنیم.
اشتباه لفظی رئیسجمهور
نکته جالب توجه در میان این اعداد و ارقام ارائه شده از سوی متولیان در آن است که بعد از ربیعی، نوبخت، سیف و جهانگیری و... که تاکنون آمارهای متناقضی را در مورد اشتغال و کاهش بیکاری مطرح کردند؛ اظهار نظر روز گذشته وزیر ارتباطات در واکنش به ایجاد ۲ میلیون شغل در سال ۹۶ بود.
محمدجواد آذریجهرمی در واکنش به اظهارات رئیسجمهور درباره ایجاد دو میلیون شغل در سال ۹۶ اظهار کرد: تصویری که از من منتشر شد، بیش از یک تعجب بود. انتشار این تصاویر خصلت فضای مجازی است و نشاندهنده نظارت مردم بر مسئولان و اشراف آنها به موضوعات است. گزارشی که خدمت آقای رئیسجمهور دادیم، مبنی بر این بود که در دو سال گذشته در فضای مجازی بالغ بر ۲۰۰ هزار شغل ایجاد شده است.
وزیر ارتباطاتافزود: فکر میکنم که بیان دو میلیون شغل یک اشتباه لفظی از آقای رئیسجمهور بود که با خستگیهای ایشان همراه شده است. فرمایش آقای رئیسجمهور این بود که ما شاخصهای اشتغال در فضای مجازی را پیگیری کنیم.