عمرانخان نخستوزیر جدید پاکستان روز گذشته به مشهد و سپس به تهران سفر کرد تا بعد از زیارت امام رضا(ع) طرح و برنامههایی را برای مهار تروریستها در مرزهای مشترک ایران و پاکستان بررسی کرده و سپس بر میزان مراودات تجاری دو کشور بیفزاید.
«عمرانخان» که در پاکستان به خاطر افتخارات ورزشیاش به «کاپیتان» مشهور است و یکبار تیم ملی کشورش را به قهرمانی در جام جهانی کریکت هم رسانده، اکنون مهارتهای خود را در عرصه سیاسی محک میزند، او از روزی که به نخستوزیری رسیده است سیاستهای جدید را در مراودات بینالمللی بنا نهاده و با فاصله گرفتن منطقی از امریکا و غرب به سمت توسعه مراودات منطقهای گامهای مثبتی برداشته است و حالا در تهران وعده میدهد که تروریستها را بیش از گذشته مهار کرده و محدوده جولانشان را سد کند.
«عمرانخان» بیستودومین نخستوزیر پاکستان روز گذشته به ایران سفر کرد به گفته «رفعت مسعود» سفیر پاکستان در تهران، پس از ورود به ایران ابتدا به مشهد سفر کرد تا علاوه بر دیدار با برخی مقامات ایران، به زیارت حرم امام رضا(ع) نیز مشرف شود، چون معتقد است «اگر از امام اجازه بگیرد، سفرش آسان میشود.»
این مقام پاکستانی سپس به تهران رفت و ضمن دیدار با حسن روحانی رئیسجمهور ایران، با عدهای از تجار و بازرگانان نیز جلساتی برگزار کرد. در این سفر مهم، «اسد عمر» وزیر اقتصاد و دارایی، «شیرین مزاری» وزیر فدرال در امور حقوق بشر، «فهمیده میرزا» وزیر فدرال در امور هماهنگی بینایالتی، «سیدعلی حیدر زیدی» وزیر فدرال در امور دریانوردی، «سیدذوالفقار بخاری» مشاور نخستوزیر در امور پاکستانیهای مقیم خارج، «عبدالرزاق داود» مشاور نخستوزیر در امور بازرگانی، سرمایهگذاری، صنایع و تولید، و منسوجات، و شماری دیگر از اعضای عالیرتبه کابینه عمرانخان، نخستوزیر پاکستان را همراهی میکنند.
سیاستهای عمرانخان
برای بررسی فصل جدید مراودات ایران و پاکستان شاید بهتر باشد ابتدا نخستوزیر تازه را بیشتر بشناسیم، بر این اساس باید نوشت که شاید برای قضاوت درباره سیاستهای خارجی عمرانخان زود باشد، اما اظهارات او در اینباره در نطق پیروزیاش تا اندازهای نشان میدهد جنبههای آرمانگرایی او بر جنبههای واقعگراییاش غلبه دارند، به عنوان نمونه، عمرانخان اگرچه مدینه فاضله پیامبر اکرم را آرمانشهر خود میداند، اما معتقد است الگوی قانونگذاری در پاکستان باید غرب باشد.
همچنین عمرانخان امیدوار است همزمان با ایران، چین، افغانستان و هند، با آمریکا و عربستان نیز روابط حسنه داشته باشد. اگرچه شاید این کار غیرممکن نباشد، اما باید دید قهرمان سابق کریکت پاکستان چگونه میخواهد از پس این کار بر بیاید. اولین نشانه از شکست عمرانخان در تأسیس مدینه فاضله در پاکستان، موضعگیری وی درباره رژیم سعودی بود. نخستوزیر جدید پاکستان که پس از قتل جمال خاشقجی خبرنگار منتقد سعودی در ترکیه توسط رژیم سعودی با چالشی بزرگ مواجه شده بود، اعلام کرد به خاطر بحران اقتصادی در کشورش ترجیح میدهد روابط حسنه با رژیم سعودی را در اولویت قرار دهد، چون «پاکستان نمیتواند به خاطر قتل خاشقجی سعودیها را از خود براند.» اما او که اولین سفر خارجی خود را به مقصد عربستان انجام داد، نه تنها یک روز را به افتخار ولیعهد سعودی در کشورش تعطیل رسمی اعلام و یک اسلحه با روکش طلا به محمد بنسلمان هدیه کرد، بلکه شاهد اعطای «نشان پاکستان» (بالاترین نشان غیرنظامی پاکستان) توسط رئیسجمهور «عارف علوی» نیز بود.
با این همه، عمرانخان به برقراری روابط حسنه با تهران هم اعتقاد دارد و از مخالفان تحریمهای آمریکا علیه ایران است. هرچه باشد، یکی از افرادی که عمرانخان در کتاب خاطراتش تحت عنوان «پاکستان: یک تاریخ شخصی » میگوید در جوانی با او آشنا شده و او را الگوی خود قرار داده، علی شریعتی است. به علاوه، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، اولین مقام خارجیای بود که پس از آغاز نخستوزیری عمرانخان به اسلامآباد سفر کرد. بر همین اساس نشانههای مثبتی نیز در روابط دوجانبه وجود دارد و امید میرود تیم دیپلماسی کشور بتواند با قهرمان سابق کریکت پاکستان مذاکره کرده و او را وارد تیم خود کنند. هرچه باشد بعد از سرنوشت نافرجام برجام، اصلاح و تقویت روابط با همسایگان میتواند گام مهمی در جهت به جا ماندن «میراث دیپلماسی» از دولت تدبیر و امید در کشور باشد.
چرا سفر نخستوزیر پاکستان به ایران مهم است؟
اما باید دید که چرا این سفر نخستوزیر پاکستان به ایران مهم استف برای فهم اهمیت این سفر میتوان به سخنان پیرمحمدملازهی کارشناس مسائل شبهقاره و هند و پاکستان استناد کرد که معتقد است: «بنسلمان وقتی در منطقه قراردادهای کلان میبندد، به عنوان مثال به پاکستان قول یک پالایشگاه بزرگ در گوادر را میدهد به این معنی است که این پالایشگاه ده میلیارد دلاری از دریای عمان، خط لوله نفت و گاز حوزه عربی خلیجفارس را به بندر گوادر میکشد و به خط و لوله چینی ها در کاشغر متصل میکند. معنی این کار این است که ایران را دور میزند یعنی همان خط لوله صلح که عملا از کارایی افتاده است. این طرح، عربستان سعودی را در موقعیتی قرار میدهد که هم در هند و هم در پاکستان سرمایه گذاری کلان کند. پس اینجاست که ما باید به فکر بهبود روابط با هند و پاکستان باشیم تا عربستان این وضعیت را بیشتر از آنچه که هست برای ایران بدتر نکند و متعاقب آن چابهار از دست نرود.اقدام همزمان ایران و پاکستان برای توسعه بنادر چابهار و گوادر با هدف توسعه اقتصادی دو کشور که با توجه به شرایط و موقعیت منطقه، دو بندر راهبردی به شمار میروند.»
این موضوع میتواند جزو مراودات و گفت وگوی سیاسی تهران - اسلامآباد قرار گیرد به علاوه اینکه در موضوع امنیت مرزی یکهزار کیلومتری میان دو همسایه که باید مرز صلح و دوستی باشد، بدون تردید از جمله مهمترین موضوعهای مورد گفتوگو در جریان سفر عمرانخان به تهران خواهد بود و قطعا در دیدارهای دو گفتوگو تمهیداتی برای مهار تروریستها و امنتر شدن مرزها صورت گرفته و عمرانخان وعدههایی در این زمینه نیز به تهران خواهد داد تا شاید بشود به جای دیوار کشیدن بین دو کشور که قطعا مرز را امن میکند، راههای جایگزین برای مهار تروریستها یافت.
موضوع امنیت زمانی بیشتر از قبل میان دو کشور پررنگ شد که همزمان با سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۹۷ همزمان با سفر مقامات سعودی به پاکستان منطقه سیستان و بلوچستان با هدف نیروهای قدس سپاه مورد حمله تروریستی قرار گرفت و این مساله سبب تنش لفظی میان مقامات ایران و پاکستان شد. بر همین اساس اتنظار میرود ایران که همواره حسن همجواری و تلاش حداکثری برای تامین امنیت مرزها با همه همسایگان را در فهرست سیاستهای اصولی خود داشته است، بار دیگر از طرف پاکستانی بخواهد تا با تلاش مضاعف و همکاری مطلوبتر با نهادهای ذیربط طرف ایرانی، مانع از تحقق توطئههای طرفهای ثالثی شوند که قصد دارند با برهم زدن آرامش مرزها، در مسیر بیانتهای دوستی دو ملت و دو کشور سنگاندازی کنند.
با وجود تمام فراز و نشیب ها در روابط ۷۰ ساله ایران و پاکستان که بخشی از آن بنا به دلایل خاص منطقهای، شرایط مرزی و تلاش ناکام برخی طرفهای ثالث برای سایه افکندن بر مناسبات برادرانه دو همسایه، غیرقابل اجتناب و البته قابل اغماض است، اما در طول این سالیان متمادی، هرگز خللی در روابط خوب همسایگی و حسن همجواری دو کشور ایجاد نشده و ملتها و حکومتهای دو کشور، صرف نظر از اینکه کدام شخص، حزب یا دولت در راس کار بوده، همواره بر ریل تقویت دوستی حرکت کردهاند. بر همین اساس انتظار میرود این رویه در مراوده جدید با کاپیتان ادامه یافته و شرایط را بهبود بخشد.
نامه خانواده شهدای ترور به نخستوزیر پاکستان
خانواده شهدای ترور کشور خواستار توجه و اهتمام پاکستان به مرزهای جنوب غربی خود برای جلوگیری از ورود تروریستها به خاک ایران شدند.
در بخشی از این نامه آمده است: امنیت مرزی یکی از مؤلفههای مهم در کنترل تروریسم و مبارزه با آن است و این مهم جز با همکاری کشورها حاصل نمیشود. متأسفانه در سالهای اخیر، فارغ از پدیده قاچاق مواد مخدر، حضور گروههای تروریستی افراط گرا به امنیت مرزی دو کشور لطمه وارد کرده است و جان صدها تن از شهروندان و مرزبانان ایرانی را گرفته است. گروههای تروریستی با استفاده از وضعیت موجود و عدم کنترل جدی مرزها، هر ازگاهی با ورود به خاک ایران و انجام عملیات خرابکارانه و ترور، آزادانه به آن سوی مرز باز می گردند. این حرکت چندین سال است که به طور مستمر ادامه یافته است و متأسفانه تاکنون اقدامی جدی از سوی اسلامآباد برای مقابله با آن صورت نگرفته است. قطعا توجه و اهتمام یک سویه به مسأله امنیت مرز ایران و پاکستان کافی نیست و این مسأله توجه لازم و جدی دولت شما را نیز میطلبد.
بنیاد هابیلیان – خانواده شهدای ترور ایران
نویسنده: مائده شیرپور