تقریباً در تمامی فرهنگها، پوشش زنان به صورت یک اصل پسندیده مطرح بوده و کمتر قوم و ملتی بوده است که زنان آنان پوشش مناسبی نداشته باشند، البته چگونگی و حدود آن متفاوت بوده است، اصلی که به نوعی در همه ادیان و فرهنگها رعایت میشده جلوگیری از جلب توجه همزمان با کنترل نگاه از سوی مردان عفیف نیز اقدامی بوده که در دوران گذشته و در همه ادیان وجود داشته اما چه شد که جوامع به سمت بدحجابی و جلب توجه حرکت کردند؟ این سوالی است که سعی میشود در پایان گزارش برای آن پاسخی پیدا شود.
از سالهای پیش رهبر معظم انقلاب با بکار بردن عناوینی چون تهاجم، شبیخون، ناتو، نفوذ و این اواخر ولنگاری؛ وضعیت فرهنگی را تشریح کردند ولی اقدام جدی و موثری از سوی نهادهای متولی صورت نگرفته است. متاسفانه بدحجابی و شکسته شدن حریمهای شرعی در برخی موارد بین محرم و نامحرم در سطح کشور و بیاعتنایی دستگاهها به این هنجارشکنی آشکار که میتواند آفتهای بسیاری را به همراه داشته باشد.
آیا زنان مقدس قرآنی با حجاب بودند؟
میتوان به جرات اعلام کرد تندروهای قوم یهود و مسیح، که خود را مدعی آزادی دانسته وحجاب مسلمین را مورد هجوم قرار میدهند و افراد با حجاب را مورد بیمهری قرار داده، امل و تندرو معرفی میکنند با نگاهی به تاریخچه زنان سرشناس دینشان به این نکته میرسند که آنها هم از عفاف و حجابی در خور شان نامشان برخوردار بودند.
شاید جالب باشد بدانیم: در دین مسیح بیشتر از یهود و در دین یهود بیشتر از اسلام به حفظ حجاب توسط زنان و حتی مردان سختگیری شده است این در حالی است که پیروان این دو دین در چند دهه اخیر به طرز عجیبی اسلام را برای این امر مورد نکوهش قرار میدهند.
بر طبق مستندات تاریخی و روایی میتوان به این نکته پی برد که برعکس آنچه عموم مردم تصور میکنند، اسلام نه تنها اولین قانونگذار حجاب در طول تاریخ نبوده است!
لذا میتوان به جرات اعلام کرد همین قوم یهود و مسیح، که خود را مدعی آزادی دانسته وحجاب مسلمین را اینگونه مورد هجوم قرار میدهند و افراد با حجاب را مورد بیمهری قرار داده، امل و تندرو معرفی میکنند و حتی از فعالیتهای اجتماعی منع میکنند؛ در متون دینی ایشان به شدت به این امر سختگیری شده است و اسلام، این دین تعدیل و مسامحه، آمده است تا قوانین دشوار و طاقتفرسای این ادیان را تسهیل کند.
حدود حجاب در تورات
در تورات از چادر، برقع و روبندهای که زنان با آن سر و صورت و اندام خویش را میپوشاندند به طور صریح نام برده شده است؛ تا جایی که حتی وجه و کفین (صورت و دستها) هم پوشیده میشد حتی گاهی سخن از پنهان کردن زنها در جامعه مطرح میشده است.
در کتاب تورات به کسانی که به این حکم عمل نکنند وعده عذاب داده شده است: «و خداوند میگوید از این جهت که دختران صهیون متکبرند و با گردن افراشته و غمزات چشم، راه میروند و... پس خداوند فرق سر دختران صهیون را کل خواهد ساخت و عورت ایشان را برهنه خواهد نمود و در آن روز، خداوند زینت خلخالها و پیشانی بندها و هلالها را دور خواهد کرد و... و واقع میشود که به عوض عطریات، عفونت خواهد شد و به عوض سینه بند، زنار پلاس و به عوض زیبایی، سوختگی خواهد بود...»
حدود حجاب در انجیل
در انجیل نیز بسیار سختگیرانهتر با این امر برخورد کرده و در آیاتی صراحتا به بیان لزوم عفت و خانهنشینی، آراستگی زن به حیا، پرهیز از آرایش با زیور آلات و بافتن مو و پوشاندن سر خصوصا در مراسم عبادی، سکوت در کلیسا و داشتن وقار سخن به میان آمده است.
در دائرهالمعارف لاروس نیز آمده است؛ «در میان مسیحیان اروپا خمار (پوششی چادر مانند) در کوچه و بازار و وقت عبادت رواج داشته است، آستین خمار زن را میپوشاند و قد آن تقریبا به زمین میرسید.»
دکتر حکیم الهی عقاید دو مرجع بزرگ مسیحیت "کلمنت" و "ترتولیان" را درباره حجاب چنین بیان میکند: «زن باید کاملا در حجاب پوشیده باشد، الا آنکه در خانه خود باشد؛ زیرا فقط لباسی که او را میپوشاند، میتواند از خیره شدن چشمها به سوی او مانع گردد. زن نباید صورت خود را عریان ارائه دهد تا دیگری را با نگاه کردن به صورتش وادار به گناه نماید. برای زن مومن عیسوی، در نظر خداوند، پسندیده نیست که نزد بیگانگان به زیورآلات آراسته گردد و حتی زیبایی طبیعی آن نیز باید مخفی شود؛ زیرا برای بینندگان خطرناک است.»
این در حالی است که اسلام پوشاندن وجه و کفین را امری اختیاری دانسته و آن را جز امور واجب بر نمیشمرد و زنان را در این امر آزاد گذاشته است. تا اینجا مشخص شد که در هیچ یک از ادیان توحیدی اجازه نشو نما و خودآرایی زنان در جامعه داده نشده است لذا از این امر به این نتیجه میرسیم که زنان مقدس در هر کدام از این ادیان خود مبلغ حجاب بودهاند و آن را امری واجب دانسته و به آن عمل میکردهاند.
پوشش مریم مقدس سردمدار و الگوی تمام زنان مسیحی
تصاویر حضرت مریم پیش از رنسانس، وی را زنی نشان میدهد که گویی از سنخ زنان معمولی کوچه و بازار نیست! حجب و حیا در چهره او به راحتی ملموس است. نقاش برای نشان دادن هر چه بیشتر عفاف این بزرگ بانو او را در پوششی چادروار مستور ساخته است!
بنابراین حجاب در ادیان پیشین به نوعی بوده است، ولی گذر زمان و انحرافهای جامعهها و دوری آنها از مسائل معنوی باعث شد تا عملاً بیشتر مردم زیر بار چنین قانونی نروند.
در قرآن از زنان زیادی سخن به میان آمده است که برخی مقدس و برخی منفور هستند.
صفورا یکی از الگوهای برجسته برای زنان یهود
از جمله زنان مقدس که از ایشان به نیکی یاد شده است صفورا همسر حضرت موسی و خواهرش است که طی آیاتی ایشان را الگوی زنان عصر خویش معرفی کرده و این دو را مظهر حیا و عفت مینامد «تمشی علی الاستحیاء ... راه میرفت با حیا وبا وقار»
زن عمران مادر حضرت مریم
که در قرآن صراحتا از ایشان به نیکی یاد شده و نام ایشان تحت عنوان مثالی برای الگوپذیری زنان مومن آورده شده است «ضرب الله مثلا للذین آمنو امرات فرعون... و مریم ابنت عمران...»
در قرآن کریم از زنانی چون حوا، هاجر، ساره، بلقیس، همسر ایوب، مادر وخواهر حضرت موسی و حضرت فاطمه زهرا سلامالله سخن به میان آمده است که از برخی صراحتا نام برده و از برخی به طور غیرصریح سخن به میان آمده است که از همگی تحت عنوان الگو برای زنان مسلمان و مومن یاد شده است.
از تعمق در آیات و روایات و کتب تاریخی به این نتیجه میرسیم که در جایی که خداوند در آیاتی صراحتا زنان را به پوشش خاص و حجاب دعوت میکند و از زنانی که از این قانون پیروی میکنند با عنوان مومنان و صالحان یاد میکند؛ و نیز با توجه به محتوای کتب الهی که به طرز بسیار روشن امر به حجاب شده است باید گفت: «تمامی زنان مقدس که در قرآن از آنها تحت عنوان عفیفه و مومنه یاد شده است به طریق اولی طرفدار حجاب وعامل به این امر بودهاند چرا که در جایی که ایشان تحت عنوان الگوی زنان در تمامی اعصار معرفی شدهاند خود باید قائل به پوشش مذکور بوده باشند.» اما چه شد که پوشش تغییر کرد؟!
مُدهایی که فرهنگ پوشش را تغییر دادند!
با همه این توصیفات به جامعه بر میگردیم، جایی که بازار پوشاک مدتهاست حال خوبی ندارد، مُدلهای عجیب این روزها دیگر نه در مزونهای زیرزمینی و به صورت مخفیانه بلکه در پُشت ویترین مانتوفروشیهای سطح شهر به آسانی عرضه میشوند.
تابستان که از راه میرسد، مدلهای جدید پوشاک نیز در ویترین مانتوفروشیها خودنمایی میکند و گاه برخی مدلها آنقدر عجیب است که در نگاه نخست توجه هر خریداری را به خود جلب و این سؤال را به ذهن متبادر میسازد که آیا طراحی آنها در داخل کشور انجام میشود؟ این تنها به داخل کشور محدود نمیشود، آنهایی که در اتاق فکر خود به اسارت جامعه و درآمد خود فکر میکنند هر روز مد جدیدی را تولید میکند تا هم جیبشان پرتر شود و هم جامعه را از انسانیتی که میتواند مانع اقدام کثیفشان شود دور کنند.
در همین کشور خودمان قدیمترها شاید اگر به دنبال مدلهای عجیب و به اصطلاح خارجی پوشاک بودیم یافتن آن چندان هم آسان نبود و با پُرسوجو از دوست و آشنا، آدرس مزونی در شمال پایتخت به دستمان میرسید که اجناس خارجی و عمدتاً تُرک را به شکل قاچاق وارد کشور کرده و به صورت زیرزمینی در مزونهای داخل منازل به فروش میرساندند.
این روزها اما یافتن مدلهای جدید و عجیب مانتو کار چندان دشواری نیست، کافی است سری به مراکز خرید پایتخت بزنیم آن هم نه مراکز شمال شهر بلکه در همین دل پایتخت یعنی مناطق مرکزی و شرقی. مدلهایی که بر اندام مانکنها خودنمایی میکند توجه هر عابری را به خود جلب خواهد کرد و حتی اگر قصد خرید هم نداشته باشی، تماشای آنها را از دست نداده و برای دقایقی هم که شده پُشت ویترین مغازه به نظاره میایستی.
از سوی دیگر سایتهای اینترنتی نیز در این عرصه فعال شده و با فروش پوشاک قاچاق، مُدهای عجیب را به جامعه تزریق کرده و خود نیز بدون پرداخت مالیات صاحب سودهای فراوانی میشوند، بدون آنکه نظارتی بر عملکرد آنها صورت بگیرد.
در باقی کشورها هم وضع به همین منوال است اما با توجه به اینکه جمهوری اسلامی با داشتن سابقه طولانی در حفظ عفاف و حجاب در عرف (از زمان مادها و پیش از ورود اسلام به کشور) و همچنین تاکیدات مراجع و کتب دینی (مراجع تقلید، قرآن، نهجالبلاغه و...) انتظار بیشتری میرود که پیشقراولی خود را در مباحث اخلاقی حفظ و ضمن اصلاح جامعه خود الگوی کشورهایی که میخواهند بر مدار اخلاق قرار داشته باشند نیز باشد. هر چند که در پس این جریان مافیایی بزرگ موجود که هم زور و ثروت دارد و هم قدرت هدایت افکار عمومی که قطعا کار را سخت میکند اما غیرممکن نه!
مائده شیرپور