دو هفته از سال ۱۳۹۶ میگذرد در حالی که کارنامه آمریکا در این دوران نشانگر بحرانهای داخلی و البته عقبگردهای جهانی است چنانکه آمریکا در اقدامی قابل توجه در مواضعی از عدم حذف اسد رئیس جمهور سوریه سخن گفته است.
آمریکا در عرصه داخلی با بحرانهای گسترده و البته در عرصه جهانی با شکستهای گستردهای مواجه شده که البته رسوایی کشتار غیر نظامیان عراقی را نیز باید به آن افزود. مجموع این مولفهها موجب شده تا آمریکا نتواند به سیاستهای گذشته خود مبنی بر حذف نظام سوریه ادامه دهد چنانکه در اقدامی قابل تامل، سخنگوی کاخ سفید یک روز پس از اعلام صرفنظر آمریکا از فشار برای برکناری بشار اسد از قدرت، گفت که اولویت در این کشور، جنگ با داعش است و باید واقعیت سیاسی را قبول کرد که اسد رئیسجمهور سوریه است. «شان اسپایسر» سخنگوی کاخ سفید پس از اتخاذ موضع جدید کشورش در قبال سوریه، قبول واقعیات سیاسی را دلیل این موضعگیری اعلام کرد.
«رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در ترکیه میهمان یکی از مخالفان سرسخت رئیس جمهور سوریه یعنی «رجب طیب اردوغان» بود؛ تیلرسون آنجا گفت که «مردم سوریه درباره بشار اسد تصمیم خواهند گرفت.»
«نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل هم شنبه شب صریحترین موضعگیری را داشت و گفت: «حذف اسد از قدرت، دیگر اولویت واشنگتن نیست.» اسپاسیر گفت: «دولت قبل گزینههایی را در اختیار نداشت که ما حالا در اختیار داریم. از بین بردن داعش، کاهش خشونتها و گام برداشتن به سمت راهکار سیاسی، اولویتهای ماست.» خبر دیگر از سوریه آنکه «بشار الجعفری» نماینده دائم سوریه در سازمان ملل و رئیس هیأت دولت این کشور در مذاکرات ژنو ، در پایان پنجمین دور از این مذاکرات از وجود موانعی در آن خبر داد. همچنین نماینده جمهوری چک در پارلمان اروپا در اظهاراتی که از کمتر مقام غربی شنیده میشود، با اشاره به نام چندین کشور عربی و غربی به عنوان نمونه، اعلام کرد امثال این کشورها از تروریستهای حاضر در سوریه حمایت مالی و تسلیحاتی میکنند. لازم به ذکر است سناتور ارشد آمریکایی از موضعگیری جدید مقامهای دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا درباره سرنوشت بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه انتقاد کرد. سخنگوی معارضان سوریه در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی درباره عدم کنارهگیری اسد از قدرت اعلام کرد که واشنگتن باید نقش رهبری خود را ایفا نکند و فقط به کشتن عناصر داعش اکتفا نکند.
همچنین معاون وزیر خارجه روسیه خواستار توضیح کشورهای عربی درباره عدم حضور سوریه در اجلاس سران اتحادیه عرب در اردن شد.
بحرانسازی سیاسی و نظامی در عراق
اما آمریکا در سال ۹۶ در عراق نیز بحرانهای سیاسی و امنیتی بسیاری را رقم زده است. بخشی از این اقدامات در قالب کشتار غیر نظامیان است. روسیه توجیه وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) را برای کشتار ساکنان موصل در حملههای پیوسته بمبافکنهای این کشور غیرقابل قبول خواند و از قتلعام مردم با بمبهای هوشمند ائتلاف آمریکایی خبر داد. در همین حال شبکه دوم تلویزیون دولتی روسیه اعلام کرد: بر اثر حملات هوایی ائتلاف آمریکایی به مناطق مسکونی شهرهای عراق و سوریه از ماه اوت سال ۲۰۱۴ تا کنون ۳۹۶ نفر جان خود را از دست دادهاند. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه آمریکا به تازگی اعلام کرد: در حمله هوایی ماه پیش آمریکا به موصل عراق حدود ۱۰۰ غیر نظامی کشته شدهاند. ائتلاف بینالمللی ضد داعش به فرماندهی آمریکا با صدور بیانیهای، تعداد قربانیان غیرنظامی در عراق را که بر اثر حملات این ائتلاف کشته شدهاند، اعلام کرد. اما در حوزه سیاسی نیز آمریکا بحرانسازی قابل توجهای داشته و آن تحریک مقامات اقلیم کردستان به جدایی از عراق واحد است. رئیس شورای استانداری کرکوک موضع نمایندگان پارلمان عراق مبنی بر رد درخواست برافراشتن پرچم منطقه کردستان بر فراز ساختمانهای دولتی این استان «مداخله» خواند و افزود به آن توجهی نخواهد شد. حیدر العبادی نسبت به تلاش اقلیم کردستان برای برگزاری همهپرسی استقلالطلبانه هشدار داد. خبر دیگر آنکه نخستوزیر عراق با تأکید دوباره بر حمایت کامل از نیروهای الحشدالشعبی اعلام کرد که با توهین کنندگان به این نیروها مقابله خواهد کرد. برهم صالح معاون سابق نخست وزیر عراق در امور اقتصادی و عضو برجسته حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق تاکید کرد که بغداد مرکز تفاهم درباره آینده اقلیم کردستان عراق است. حزبالله عراق به نیروهای آمریکایی مستقر در شمال موصل درباره ادامه اشغال این کشور پس از عملیات موصل هشدار داد.
اما چالشهای ترامپ صرفا معطوف به سوریه، عراق نمیشود بلکه در معادلات درونی آمریکا و برخی روابط خارجی نیز همچنان با بحران مواجه است. ترامپ رئیسجمهور ۷۰ ساله آمریکا که برای امضای دو فرمان اجرایی تجاری در برابر دوربینها قرار گرفته بود، یادش رفت فرمانها را امضا کند و اتاق را ترک کرد.