فرار پوششی از مناظره

در آستانه مناظره دوم که قرار است فردا در بین شش کاندیدای ریاست جمهوری برگزار شود، نگاهی آسیب‌شناسانه به سوالاتی که بین نامزدها رد و بدل شد می‌اندازیم، سوالاتی که گاهی با محور مناظره اول در تضاد قرار می‌گیرند و پوششی می‌شوند برای فرار از ارائه برنامه‌ها.
البته همه مناظره هم به حاشیه بدل نشد و سوالاتی خوب و البته پاسخهای درخور هم وجود داشت، این سوال و جوابهای مناسب را بعد از برگزاری مناظره عنوان کردیم، حالا در آستانه مناظره دوم نوبت می رسد به سه محوری که در حاشیه ماند.

بی‌پاسخ مانده‌ها
اولین گروه سوالات، سوالاتی بود که در راستای محور و سوالی که صدا و سیما از کاندیداها پرسیده بود، مطرح می‌شد اما این سوالات بجا و شایسته بنا به دلایلی بی‌پاسخ ماند و افراد تمایلی به اظهارنظر درباره آن پیدا نکردند.
دلایل بی‌پاسخ ماندن سوالات را می‌توان به مواردی چون پاسخ نداشتن، بی‌اهمیت خواندن از سوی طرف مورد خطاب و البته طفره رفتن برای حمله به رقیب جدی‌تر دانست، شاید هم فراموشی و طرح مسایل گوناگون باعث این ماجرا شده باشد.
در این مسیر می‌توان سوال میرسلیم از روحانی آنجا که روحانی درباره راهکارهای افزایش ازدواج جوانان و حفظ بنیان خانواده صحبت می‌کرد و در این میان به توسعه فضای مجازی پرداخت را نام برد، میرسلیم خطاب به روحانی گفت: چه تدبیری برای جنگ نرمی اندیشیده‌اید که هدف اصلی آن خانواده است و ما ضربه‌های زیادی از آن خورده‌ایم.
سوالی که با توجه به تکیه روحانی درباره توسعه فضای مجازی سوالی به جا و درست بود اما در ادامه حجت‌الاسلام روحانی ترجیح داد با طرح مسایل دیگر که اغلب حاشیه‌ای می‌نمود پاسخ به این سوال را در دستور کار خود قرار ندهد.
این کاندیدا با یک سوال به جای دیگر از جهانگیری پرسید چرا آزادی دسترسی به اطلاعات هنوز میسر نشده و چرا هنوز زیرمیزی گرفتن رواج دارد؟ این موضوعات هم در ادامه با اقبال جهانگیری روبه‌رو نشده و پاسخی به آنها داده نشد.
سوال قالیباف از روحانی درباره خانه‌های‌خالی، هم با این روش مواجه شد، او از روحانی پرسید که چرا این‌ خانه‌ها خالی هستند، کجا هستند و متعلق به چه کسانی است؟ که روحانی ترجیح داد به این سوال پاسخ ندهد.
او یک سوال دیگر نیز از روحانی داشت که بی‌پاسخ ماند، قالیباف از رئیس دولت یازدهم پرسید: به هر حال حتما امید، نشاط، حقوق شهروندی و شبکه‌های اینترنت مهم و لازمه زندگی امروز است؛ اما واقعا امروز افسردگی در جامعه ما چقدر شده است؟ آقای روحانی! اگر برای شما آلودگی هوا مهم بود چرا قانون را اجرا نکردید؟
در ادامه این روند قالیباف از جهانگیری پرسید که درباره آلودگی هوا درابتدای دولت هم گفتیم طرح داریم آقای جهانگیری هم جلسه گذاشت. من خدمت دوستان رفتم و آمدم و او هم طرح ما را قبول کرد اما گفت خودمان اجرا می‌کنیم آقای جهانگیری بگوید که چه کار کرده است؟
اما هاشمی‌طبا از قالیباف پرسید که چه اقدام عملی برای بازگشت ایرانیان نخبه خارج از کشور دارید؟ این سوال خوب و در چارچوب محورهای برنامه اما بی‌پاسخ ماند.

سوالات خارج از چارچوب
اما در این بین برخی سوالاتی پرسیده شد که گرچه سوال درستی بود اما به این دلایلی که با موضوع مناظره نخست که اجتماعی - فرهنگی بود تناسب نداشت در این چارچوب قرار می‌گیرند، البته این سوالات بی‌پاسخ مانده که در مناظرات بعدی با توجه به محور همخوان می‌توانند پاسخ داده شود.
در همین زمینه حجت‌الاسلام رئیسی خطاب به دولت در سوالی پرسید: چرا کارگاه‌ها اعلام می‌کنند ما مشکل نقدینگی داریم، این نقدینگی که در بازار است در دست چند نفر رفته،‌ چرا عده کمی باید از تسهیلات بسیاری بهره‌مند شود اما برخی جوانان برای وام ازدواج مشکل دارند؟ که این سوال هر چند که در چارچوب محور برنامه نبود اما سوال خوبی بود که هم از سوی روحانی و جهانگیری بی‌پاسخ ماند.
سوال میرسلیم از هاشمی طبا که پرسید؟ چرا اصل اجاره و یا اجاره به شرط تملیک را بیان نمی‌کنیم و نظر شما در این مورد چیست؟ بی‌پاسخ ماند و شامل همین بخش است که در چارچوب مناظره نبود گرچه سوال درستی پرسیده شد.
میرسلیم اما از قالیباف پرسید: چرا بیابان‌زایی افزایش یافته است؟ این سوالی است که باید کارشناسان مربوطه به آن پاسخ دهند و به نظر می‌رسد سوالاتی که راهکار کاندیدا را معرفی کند بهتر می‌تواند در انتخاب درست، به مردم یاری رساند.
حجت‌الاسلام رئیسی ضمن تشکر از زحمات دولت‌ها پرسید چه اقداماتی برای زوج‌های جوان انجام شده است؟ که این سوال با توجه به کلی بودن می‌تواند جزو سوالاتی باشد که با توجه به وقت برنامه نمی‌توانست کلا به آن پاسخ داده شود بهتر بود سوال در حوزه کوچکتری عنوان می‌شد.
در ادامه این روند هاشمی‌طبا از قالیباف پرسید که آیا در اجرای برنامه ششم اصرار در موازی عمل کردن است و یا حساسیت در حیات و زیستگاه ایران را در اولویت قرار می‌دهید؟ این سوال کلی هم جزو سوالاتی است که حتی اگر طرف می‌خواست نمی‌توانست همه آن را در مدت محدود پاسخ دهد.

سوالاتی برای انحراف افکار عمومی
بدترین سوالاتی که در مناظره نخست مطرح شد، سوالاتی بود که هم خارج از محور برنامه بود و هم موارد اثبات نشده را بیان می‌کرد تا افکار عمومی را از موضوع اصلی پرت کرده و مناظره را به انحراف بکشاند.
در یکی از این سوالات جهانگیری به قالیباف گفت: دولت نهم و دهم با کشور چه کرد؟ با سرمایه‌های انسانی چه کرد؟ وقتی ما دولت را تحویل گرفتیم، شرایط سیاسی کشور کدام ماه و جریان شما و آن دولت را روبه روی هم قرار نداد؟ با آقای هاشمی‌رفسنجانی با آقای ناطق‌نوری چه کرد؟ بالاخره آن فضای سیاسی باعث شد همه را خانه‌نشین کردند، به همه ضربه زدند، همه را رودرروی هم قرار دادند.
این سوال علاوه بر اینکه مخاطبش در مناظره حاضر نبود، نه در چارچوب بود، نه ارتباطی با قالیباف داشت و نه نکته‌ای بود که مردم بتوانند در روشن شدن برنامه‌های نامزدها از آن به عنوان سند استفاده کنند!
سوال میرسلیم در ادامه از جهانگیری پرسیدهم شامل این موضوع می‌شد، او به جهانگیری گفت: چرا باید کارمندان و مدیران در دولت بتوانند به امکانات نجومی دست یابند و اعتماد عمومی را نسبت به دولت کاهش دهند و بعد برای آنها توجیه قانونی هم درست شود. این سوال هم با توجه به در دست بررسی بودن در قوه ‌قضاییه گرچه نکته درستی است اما این روزها به ابزاری برای تشدید حملات دو جناح به هم استفاده می‌شود.
قالیباف از دولت و جهانگیری پرسید؛ مشکل محیط‌زیست مانند بحران اجتماعی و اقتصادی امروز حل نشده است، چرا که این دولت همواره می‌گوید این نمی‌شود و پول می‌خواهند، آن نمی‌شود چون ما نمی‌توانیم. خب مردم باید چه کار کنند؟
جهانگیری از قالیباف پرسید که چه کسانی به سفارت حمله کردند؟ آنها در حال حاضر در ستادهای کدام کاندیدا در حال فعالیت هستند؟ کدام کاندیدا از آنها حمایت می‌کرد و به آنها پول می‌داد و آنها را شکل می‌داد؟ این موضوع فرافکنانه و انحرافی بود که طرح آن با توجه به تبعات بین‌المللی به نظر بی‌تدبیری بود.
قالیباف از روحانی این نکته انحرافی اثبات نشده را پرسید که رئیس قوه قضاییه گفتند که همین آقا که در زندان است به ستاد انتخاباتی شما کمک کرده است، چطور ایشان را نمی‌شناختید؟
به نظر می‌رسد با بررسی این مواضع و سوالات مطرح شده اگر کاندیدا می‌خواهند در راستای جلب نظر مردم حرکت کنند، بهتر است که راهی برای حرکت در مسیر محور مطرح شده مناظره داشته و با طرح سوالات انحرافی، پوششی یا حتی پاسخ ندادن به سوالات مردم را در انتخاب اصلح دچار مشکل نکنند.

^{مائده شیرپور}