از زمانی که ترامپ برای حضور در کاخ سفید در رقابت‌های انتخاباتی تلاش می‌کرد تا امروز که به عنوان رئیس جمهور امریکا شناخته می‌شود همواره از برجام به عنوان بدترین قرار داد دولت امریکا یاد کرده است.
ترامپ در اقدامی که نقض صریح بندهای توافق هسته‌ای با ایران محسوب می‌شود، تهدید کرده کشورش را از توافق خارج خواهد کرد و درباره تجارت با ایران به کشورهای اروپایی هشدار داده است.
حالا نیز قرار است که وی ۲۲ اردیبهشت ماه (۱۲ مه) در رابطه با خروج از برجام و تداوم تعلیق تحریمها علیه ایران تصمیم گیری کند.
این درحالی است که خبرهایی از ملاقات مقامات کشورمان با دولتمردان دولت اوباما شنیده می‌شود که از نوعی دیپلماسی غیرمعمول و پشت‌پرده حکایت دارد و از تلاش دو طرف برای باقی ماندن برجام خبر می‌دهد.
رسانه‌های امریکایی اخیراً مدعی شده‌اند که در دوماه گذشته جان کری وزیر خارجه اسبق آمریکا با هدف نجات برجام دوبار با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران دیدار کرده است.
در صورت صحت این خبر، این دومین بار در ماه‌های اخیر است که کری و ظریف که نقش اساسی در شکل‌گیری برجام داشتند، گفت وگو کرده‌اند. پیش از این «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دیدار ظریف و کری که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ آلمان انجام شده بود، تایید کرده و گفته بود که چنین دیدارهایی، در چارچوب دیپلماسی فعال و همه جانبه و به عنوان بخشی از سیاست‌ها و رایزنی برای تأمین حداکثری منافع ملی صورت می‌گیرد.
این گفتگوها در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد دستگاه دیپلماسی کشورمان هنوز امیدوار است از این چشمه آبی برای ایران بجوشد و هنوز نتوانسته اند قبول کنند که سنگ بزرگی جلوی سرچشمه برجام افتاده است.
اعتماد به تضمینی دروغین
این دیدارها نشان می‌دهد که ظاهراً اعتماد روحاني به جان كري كه از امضايش به عنوان تضمين برجام یاد می‌شد، همچنان پابرجاست. به نظر می‌رسد که دولت روحانی همچنان به گره گشایی دولتمردان قبلی امریکا در این باره معتقد است.
گویا وی با حزب دموکرات و جان کری عهد نامه برجام را امضا کرده است و این امر ربطی به امریکا ندارد. در همین حال گفته می‌شود که کری در این دیدار بی سر و صدا از مقامات ایران خواسته تا توافق هسته‌ای را ترک نکنند یا شروط آن را نقض نکنند.
سوء استفاده از فرصت
اینکه یک سیاست مدار سابق آن هم در عرصه سیاست خارجه دست به لابی گری علیه دولت حاکم در امریکا بزند، برای خود امریکایی‌ها هم عجیب است به نحوی که تحلیل گران غربی بر این باورند دیدار کری و تلاش وی برای ماندن ایران در برجام اصلاً مساله روتینی در سیاست این کشور نیست.
با این حال بسیاری از کارشناسان سیاسی بر این باورند که تلاش‌های وزیر خارجه سابق امریکا برای حفظ برجام تنها استفاده از فرصتی بین‌المللی برای رقابت در انتخابات امریکا است.
جان کری توافق هسته‌ای را یکی از دستاوردهای مهم دموکرات‌ها بخصوص خودش و باراک اوباما می‌داند و تمایل دارد آن را حفظ کند. بخصوص این که در رسانه‌های آمریکایی مطرح شده این احتمال وجود دارد در انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا جان کری به عنوان رقیب ترامپ از سوی حزب دموکرات نامزد شود.
در این صورت وی با حفظ برجام می‌تواند از آن به عنوان یک برگ برنده در مناظرات علیه سیاست‌های ترامپ استفاده کند. به خصوص اینکه رئیس جمهور فعلی آمریکا بارها وعده داده که برجام را کنار خواهد گذاشت اما تاکنون موفق به انجام این کار نشده است.
درعین حال جان کری از پیشرفت‌ها و توانمندی‌های ایران در حوزه هسته‌ای آگاهی دارد و می‌داند در صورت خروج طرفین از برجام، ایران با سرعت بیشتری به سمت غنی سازی و پیشرفت در حوزه هسته ای حرکت خواهد کرد. در این صورت دیگر بسیار بعید است کشوری بتواند مانع پیشرفت ایران در دانش هسته‌ای شود. این وضعیت بخصوص برای رژیم صهیونیستی گران تمام خواهد شد.
ناگفتنی‌ها چیست
به نظر می‌رسد همچنان برجام محرمانه‌های ناگفتنی با جان کری دارد. در این میان این انتقاد مطرح است که چرا گزارش این دیدارها از سوی رسانه‌های امریکایی مطرح می‌شود و اگر دیدار با کری دستاوردی دارد چرا به اطلاع مردم کشورمان نمی‌رسد.
در این میان بسیاری از کارشناسان نیز عقیده دارند که مقامات امریکایی از ابتدای امضای برجام، هیچگاه به تعهدات خود متعهد نبودند و برجام نه تنها دستاوردی برای ایران نداشت بلکه تهدیدها و تحریمهای تازه را به دنبال داشت.
در واقع با سیاستی که دونالد ترامپ در پیش گرفته حتی اگر تعلیق تحریمها را علیرغم گفته‌های خودش برای بار دیگر تمدید کند نمی‌توان چندان خوشبین بود که کانال‌های مبادلات تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای دیگر برقرار شود؛ چرا که رئیس جمهور آمریکا عملاً با جنگ لفظی که در پیش گرفته نزدیک شدن هر شرکت و سرمایه گذاری به ایران را اگر نگوییم غیر ممکن بلکه بسیار سخت کرده است.
حالا این سوال مطرح است که در چنین شرایطی دیدار دوباره با کری چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
کری و اوباما علیرغم تعهدی که داده بودند تا مانع تمدید قانون تحریمی ایسا علیه ایران شوند از زیر بار تعهد شفاهی خود برای پایان دادن به قانون تمدید ۱۰ ساله تحریمهای ایران شانه خالی کردند و تجربه برجام ثابت کرده هرگز نمی توان حتی به توافقنامه‌ای که یک طرف آن آمریکایی‌ها است اعتماد کرد، حال چرا باید به گفته‌ها و صحبت‌های شفاهی آنها اعتماد کرد؟
تاریخ نشان می‌دهد که در همه قراردادهایی که ایالات متحده تا به حال امضا کرده مبنای سیاست سیاستمداران آمریکایی بر خدعه و نیرنگ و دبه در آوردن بوده است و این موضوعی است که مقام معظم رهبری در طول مذاکرات بارها به آن اشاره و امریکایی‌ها را غیر قابل اعتماد دانستند.
در گذشته، ظریف به اشتباه بودن مکالمه طولانی مدتش با جان کری و گفت‌وگوی تلفنی روحانی با اوباما اشاره کرده بود و پیش از این نیز در نشست کمیسیون امنیت ملی در مجلس به اشتباه خود در اعتماد به حرف وزیر خارجه آمریکا اعتراف کرده و تاکید کرده بود که مسئولیت این اشتباه را می‌پذیرد.
وی همچنین در این نشست افزود: به جان کری بعد از نقض اخیر که درخواست مذاکره در ایتالیا را داشت گفتم که شما کاری کردید تا حضور من با شما در یک شهر غیرممکن شود. در آن زمان تأکید رهبر انقلاب همواره این بود که برجام هم توسط دولت آمریکا و هم توسط سنا و کنگره تایید شود و تضمین کتبی از رئیس‌جمهور آمریکا گرفته شود که تا با مشکلات امروز برجام مواجه نشویم اما دولتمردان از روز اول همه چیز را طبقه بندی شده اعلام کردند و راه خود را رفتند. راهی که به نظر می‌رسد تأکید بر ادامه آن دارند.
نویسنده: کتایون مافی
