اروپاییها به جای آنکه پاسخگوی بی تعهدیشان در قبال برجام باشند؛ مکانیسم ماشه را با هدف عملیات روانی علیه ملت اعمال می‌کنند تا شاید بتوانند از این طریق ایران را پای میز مذاکره بر سر توان دفاعی بکشانند.
آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، مکانیسم حل اختلاف در برجام (ماشه) را فعال کردند؛ در این بیانیه آمده است: با توجه به اقدامات ایران، انتخاب دیگری نداشتیم. برای ثبت نگرانی‌هایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم.
دیپلمات‌های اروپایی ادعا کردند هدف این تصمیم حفظ توافق هسته‌ای از طریق بحث و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام است.
بر اساس این مکانیسم، اختلاف حل نشده در کمیسیون مشترک برجام که شامل کشور‌های عضو این توافقنامه است، به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده خواهد شد. در صورتی که این نهاد امنیتی نیز ایران را به نقض برجام محکوم کند، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام نیز وجود داشت، بدون طی شدن هرگونه پروسه‌ای علیه ایران اعمال خواهد شد.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص فعال شدن مکانیسم حل اختلاف برجام از سوی تروئیکای اروپایی بیانیه‌ای صادر کرد.
در متن بیانیه جوزپ بورل آمده است: امروز نامه‌ای از وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس دریافت کرده‌ام که درمورد موضوع مربوط به اجرای تعهدات ایران تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به کمیسیون مشترک برای حل و فصل از طریق مکانیزم حل اختلاف است. مندرج در بند ۳۶ توافق نامه.
وی گفت: من به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک، بر روند مکانیزم حل اختلاف نظارت خواهم کرد. هدف این سازوکار حل مسائل مربوط به اجرای توافق نامه در چارچوب کمیسیون مشترک است. در این راستا، من به هدف وزرای امور خارجه برای حفظ برجام به امید یافتن راهی برای پیشبرد بن بست از طریق گفت‌وگوی دیپلماتیک سازنده توجه می‌کنم.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در خصوص بیانیه سه کشور اروپایی مبنی بر آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام توسط این سه کشور تأکید کرد که ایران به هرگونه بدعهدی، سوءنیت و اقدامات غیرسازنده با جدیت و قاطعیت به طور مناسب پاسخ خواهد داد. سید عباس موسوی گفت: ابتدا این توضیح لازم است که اقدام سه کشور اروپایی یک اقدام کاملا انفعالی و از موضع ضعف به شمار می رود. فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام را جمهوری اسلامی ایران از یک سال و اندی پیش و با ارسال نامه‌های رسمی از سوی وزیر امور خارجه کشورمان به هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام آغاز کرده و لذا نه به لحاظ فرآیندی و نه به لحاظ عملی اتفاق جدیدی نیفتاده است.
وی گفت واقعیت آن است که به دنبال اعلام خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های این کشور که باید وفق برجام لغو می شدند، برجام در یک وضعیت عدم توازن و ناپایدار قرار گرفت. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران وفق بند ۳۶ برجام با آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات، مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع داد و این کمیسیون در جلساتی که برای رسیدگی به درخواست ایران برگزار شد، چه در سطح مدیران سیاسی و چه در سطح وزرا، با اجماع و تاکید همه طرف های برجام مبنی بر اینکه سبب اصلی وضعیت بغرنج کنونی، خروج غیرقانونی آمریکا از برجام است، راه حل‌هایی را برای جبران این وضعیت تصویب کرد. اما متاسفانه در مدت یک سال طرف‌های اروپایی برجام با وجود تعهداتی که هم در برجام داشتند و هم صراحتا و به طور رسمی پس از خروج آمریکا از برجام در جلسات کمیسیون مشترک برعهده گرفتند، نتوانستند اقدامی ملموس و جدی برای ایفای تعهدات خود صورت دهند و به همین سبب نیز، کشورمان از مقررات پیش بینی شده در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام استفاده کرده و اجرای بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را طی پنج گام با فواصل زمانی قابل ملاحظه متوقف کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: در حقیقت اعلام آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات و فعال کردن بند ۳۶ برجام از سوی طرف های اروپایی در فضایی مطرح می شود که این بند از مدتها پیش توسط جمهوری اسلامی ایران مورد استناد قرار گرفته است و وضعیت جدیدی ایجاد نخواهد شد. البته چنانچه اروپاییها که در بیانیه خود مدعی هستند این اقدام را با حسن نیت و با هدف حفظ برجام صورت داده‌اند به جای تلاش برای ایفای تعهدات خود و بهره مند کردن ایران از آثار لغو تحریم‌ا وفق پیوست دو برجام، به تداوم مسیر وادادگی در برابر آمریکا ادامه دهند و یا بخواهند از فرآیند حل و فصل اختلافات در کمیسیون مشترک برجام سوءاستفاده کنند، باید خود را برای پذیرش تبعات آن نیز آماده کنند که این تبعات قبلا به آنان از طرق مقتضی گوشزد شده است.
مکانیزم ماشه چیست و چرا اروپا به سمت فعال سازی آن می‌رود؟ اسنپ بک یا "ماشه "مکانیسم حل اختلافی است که در مذاکرات هسته‌ای پیش بینی شده تا در صورت عدم توافق یکی از طرف‌های برجام با سایرین و رسیدن به این جمع‌بندی که طرف دیگر به تعهدات درج شده در توافق پایبند نبوده است، مکانیسم را به کمیسیون مشترک برجام برده و به آنجا شکایت کند.
در این شرایط کمیسیون برجام که در چارچوب مذاکرات هسته‌ای و به منظور نظارت بر اجرای این توافق تاسیس شده است، ابتدا در سطح وزرای کشورها تشکیل جلسه می دهد و پس از آن اگر اعضا به نتیجه مشترک دست نیافتند ظرف ۳۵ روز، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات درج شده در توافق هسته‌ای در نظر بگیرد و به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دهد. پس از آنکه پرونده به این شورا ارجاع داده می‌شود هر ۵ عضو دائم شورای امنیت باید براین مسئله صحه بگذارند که تهران از تعهدات برجامی خود خارج نشده است، بر این اساس شورای امنیت ۳۰ روز وقت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند و نکته مهم سازوکار این است که بازگشت تحریم‌ها در آن، قابل وتو نیست.
حتی اگر تنها یکی از اعضا این مسئله را تایید نکند هم تحریم‌های بین المللی که شامل اعمال محدودیت‌های اتحادیه اروپا، سازمان ملل و تحریم‌های جداگانه سایر کشورها می‌شود، علیه ایران اعمال خواهد شد. به صورت کلی برای فعال شدن مکانیسم ماشه دو راهکار وجود دارد یا اینکه طرف شاکی درخواست نشست فوری شورای حکام را داشته باشد یا اینکه از طریق ارائه درخواست برگزاری نشست فوری وزرای خارجه ۱+۴ وارد شود.
آذرماه امسال چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام درحالی برگزار شد که جو سازی رسانه‌ای شدیدی علیه تهران انجام شده بود تا اجرایی شدن مکانیسم ماشه در این نشست را به مخاطبان خود القا کند، این درحالی بود که نشست وین در مسیر تاکید اعضا بر نقش مخرب آمریکا در برجام پیش رفت و هیچ مکانیسمی هم علیه تهران فعال نشد.
این بار هم رویترز در خبری به نقل از منابع خود همین ادعا را تکرار کرد، این جریان سازی‌ها در حالی انجام می‌شود که هنوز درخواست اتحادیه اروپا به شورای امنیت ارائه نشده و این شورا هم بررسی‌های لازم را انجام نداده است. در نتیجه در شرایط فعلی بحث فعال شدن ماشه یا اسنپ بک مطرح نبوده و باید منتظر ارائه در خواست اتحادیه اروپا به شورای امنیت و پس از آن نظر اعضای این شورا بمانیم. نکته قابل توجه دیگر این است که منابع اروپایی مورد ادعای رویترز درحالی هدف خود را بازگشت تهران به تعهدات برجامی اش می دانند که بیش از یک سال ایران را در انتظار برداشتن یک گام از آنچه در توافق هسته‌ای درج شده بود گذاشته‌اند.
آنها حتی کوچکترین تعهد خود یعنی اینستکس را هم راه اندازی نکردند، با خروج آمریکا از مذاکرات ۱+۵ اروپا هم سیاست مستقلی در قبال برجام نشان نداد، این در حالی است که استقلال آنها بعد از جنگ جهانی دوم محکی برای اتحادیه اروپا حساب می‌شد تا به خود اثبات کنند که بدون نظر موافق واشنگتن هم قادر به ارائه راهکاری مستقل هستند.
ظهره‌ونده کارشناس مسائل سیاست خارجی در خصوص اقدام اخیر اروپا برای فعال سازی مکانیسم ماشهبه سیاست روز گفت: این موضوع اتفاق تازه‌ای نیست اروپا اروپای به جای آنکه تعهداتش را انجام دهد و پاسخگوی بی‌تعهدی خود باشند، مکانیسم ماشه را با هدف عملیات روانی مطرح می‌کنند. وی افزود: بطور کلی اگر مکانیسم ماشه عملیاتی شود تحریم‌های یکپارچه اروپا علیه ایران اعمال می‌گردد که باید گفت مگر تحریمی مانده که علیه ایران اعمال نکرده باشید؟
وی با تاکید بر اینکه مکانیسم ماشه بار عملیات روانی در پاسخ به رفتارخارج از دیپلماتیک سفیر انگلیس در تهران حضور وی در اغتشاشات اخیر در دانشگاه امیر کبیر بود، اظهارداشت: به قول اروپایی از برجام یک پوسته مانده و حاضر هم نیستند بگویند آنها هستند که برجام را نابود کردند؛ بلکه تلاش می‌کنند اهداف خود را برای مذاکرات جامع در واگذاری ظرفیت‌های موشکی ایران به آمریکا تحویل دهند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی بیان داشت: آنها می‌خواهند بگویند اگر می‌خواهید از فشار تحریم کاسته شود بر سر توان موشکی و حضور در منطقه پای میز مذاکره بیایید؛ به بیان دیگر ایران با دادن ظرفیت های بیشتر خون از دست رفته برجام را با خون ملت ایران احیا کند.
ظهره‌وند با اشاره به اینکه این شیطنت مکانیسم ماشه را انگلیسی‌ها راهبری می‌کنند، خاطرنشان کرد: انگلیس بعد از خارج شدن از برگزیت و شریک همه جانبه شدن با آمریکا به دنبال سرپوش گذاشتن بر سر افتضاح ترامپ در ترور شهید سلیمانی و افتضاح در پایگاه عین الاسد است و نباید به این عملیات روانی اروپاییها اهمیتی داده شود چرا که جمهوری اسلامی ایران کشوری قدرتمند است.
