گویا نه از تعهد آمریکا به برجام خبری است و نه از پایبند ماندنش به این توافق بین‌المللی. حتی برخی مقامات این کشور همچون تیلرسون نیز گویی زورشان به ترامپ نمی‌رسد که وی را برای ماندن در برجام متقاعد کنند.
از این رو یک سوال مهم پیش می‌آید و اینکه آیا اروپایی‌ها در صورت خروج آمریکا از برجام باز هم به تعهد خود در قبال این توافق پایبند می‌مانند؟ یا آنها هم به تبعیت از این دولت استعمارگر وجهه خود را در افکار عمومی خدشه‌دار می‌کنند؟ تاکنون که آنها از ترس کاخ سفید دست به عصا در قبال تعهدات برجامی متعهد بودند و در خیلی از مواقع نیز به بهانه تحریم‌ها و با ادعاهای واهی از اجرای برجام شانه خالی می‌کردند، حالا باید دید اروپا بدون آمریکا با برجام چگونه رفتار می‌کند! این سوالی است که طی روزهای آتی به ویژه روز ۱۵ اکتبر مشخص خواهد شد!
از همه مهمتر اینکه برفرض هم اروپا در برجام بماند وقتی کدخدای اروپایی‌ها از ابن تعهد خارج می‌شود ماندن آنها چه سودی برای ما و توافق هسته‌ای دارد، تصمیم گیری در برجام و حتی برای اروپایی‌ها با آمریکا هست؛ از این رو اینگونه سیاه نمایی کردن و تقلا حداقل برای جمهوری اسلامی رنگی ندارد!.
شبکه سی ان ان با اشاره به نزدیک شدن موعد ۱۵ اکتبر برای ارائه گزارش کاخ سفید به کنگره در زمینه برجام به نقل از چند مقام آمریکایی و غربی گزارش داد، همزمان که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا به دنبال ارزیابی خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای است، رکس تیلرسون وزیر خارجه این کشور در پشت صحنه در حال رایزنی با کنگره است تا از بروز یک بحران بین‌المللی در ارتباط با برجام جلوگیری کند.
این مقامات می‌گویند تیلرسون و قانونگذاران کنگره آمریکا تلاش می‌کنند با اصلاح قوانین آمریکا درباره ایران، تمرکز را از مساله هسته‌ای تغییر دهند؛ اقدامی‌که باعث می‌شود واشنگتن در برجام بماند و در عوض روی دیگر رفتارهای بی‌ثبات‌‌کننده ایران متمرکز شود.
یک مقام آمریکایی در این زمینه گفته، تیلرسون معتقد است که مساله برجام خود برجام نیست. اگر بتوانیم برجام را در گوشه‌ای قرار بدهیم به نظر می‌رسد می‌توانیم با دیگران در ارتباط با دیگر مسائلی که از سوی ایران مشکل‌ساز است همکاری کنیم.
از سویی دیگر «ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا با تایید بر اظهارات برجامی وزیر دفاع این کشور گفت: «با توجه به واقعیات منطقه و جهان، ماندن در برجام بهترین گزینه آمریکا است».
واکنش‌ها در آمریکا به اظهارات رئیس پنتاگون درباره توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ و تاکید او بر اینکه باقی ماندن در برجام به نفع واشنگتن است، ادامه دارد.
وزیر دفاع آمریکا در کمیته نیروهای مسلح سنا گفته است، هیچ مدرکی دال بر عدم پایبندی ایران به برجام مشاهده نشده و در چنین شرایطی، وی مدافع ماندن در توافقی است که بودن در آن، امنیت ملی آمریکا را تأمین می‌کند.
رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در واکنش به این اظهارات وزیر دفاع این کشور، موافقت خود را با موضع متیس درباره برجام اعلام کرد.
«ریچارد هاس» که یکی از گزینه‌های ترامپ برای وزارت خارجه آمریکا بوده، درباره اظهارات رئیس پنتاگون و وزیر دفاع تصریح کرد: «حق با وزیر دفاع متیس است. ماندن در توافق هسته‌ای ایران به نفع آمریکا است».
رئیس شورای روابط خارجی آمریکا افزود: «باقی ماندن در توافق هسته‌ای ایران به معنای آن نیست که این توافق دارای نقص نیست. البته که نقص دارد اما در حال حاضر و با توجه به واقعیات منطقه و جهان، بهترین گزینه آمریکا است».
حالا این اروپا است که باید از آزمون در قبال توافق هسته‌ای و تعهد به برجام سربلند بیرون آید.
به این ترتیب، برخی دیپلمات‌های غربی گفته‌اند، دولت‌های اروپایی بعد از ناامیدشدن از متقاعد کردن رئیس‌جمهور آمریکا برای صدور تأییدیه پایبندی ایران به برجام، برای حفظ این توافق هسته‌ای به لابی‌گری با کنگره برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها علیه تهران روی آورده‌اند.
دولت آمریکا به موجب قوانین داخلی این کشور بایستی هر ۹۰ روز یکبار گزارشی درباره پایبندی ایران به تعهداتش در برجام تقدیم کنگره این کشور کند. نشانه‌های مختلف حاکی است که ترامپ در گزارش جدید خود که بایستی تا ۱۵ اکتبر به کنگره ارائه کند قصد دارد از صدور تأییدیه پایبندی ایران به برجام خودداری کند.
حتی وزیر خارجه کشورمان نیز چند روز پیش اعلام داشت که به احتمال خیلی زیاد آمریکا از برجام خارج می‌شود ظریف در مصاحبه با روزنامه گاردین و فایننشال تایمز اظهار کرد: اگر اروپا دنباله‌روی واشنگتن برای خروج از برجام باشد، ایران تکنولوژی هسته‌ای بسیار پیشرفته‌تر از قبل از برجام را دنبال خواهد کرد.
ظریف همچنین تاکید کرد که تنها راهی که ایران اجازه خواهد داد محدودیت‌های اعمال شده بر برنامه هسته‌ای خود ادامه یابد، آن است که دیگر طرف‌های برجام (انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) همگی به شرایط قید شده در برجام پایبند مانده و با تحریم‌های احتمالی آمریکا مقابله کنند. وی هشدار داد خروج آمریکا از برجام به ضرر واشنگتن خواهد بود؛ چراکه ایران برنامه غنی‌سازی اورانیوم و دیگر بخش‌های برنامه هسته‌ای خود را با سطح بسیار پیشرفته‌تری ادامه خواهد داد.
ناظران سیاسی بر این باورند؛ اقدام دولت آمریکا برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام به خودی خود این کشور را از توافق هسته‌ای خارج نمی‌کند. طبق قوانین داخلی آمریکا، در این حالت، کنگره آمریکا از مهلتی ۶۰ روزه برای تصمیم‌گیری درباره بازگرداندن یا بازنگرداندن تحریم‌ها علیه ایران برخوردار است. در صورتی که کنگره به بازگشت تحریم‌ها رأی دهد، آمریکا از برجام خارج خواهد شد.
روزنامه گاردین به نقل از دیپلمات‌های غربی نوشته هنگامی که ترامپ تهدید کرد که در گزارش جدید خود از صدور تأییدیه پایبندی ایران خودداری خواهد کرد، اروپایی‌ها نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد را آخرین فرصت برای جلوگیری از این اقدام رئیس‌جمهور آمریکا برای برهم زدن توافق هسته‌ای دیدند.
اما، آن تلاش‌ها به جایی نرسید و دولت‌های اروپایی اکنون برای نجات توافق هسته‌ای با ایران به کنگره آمریکا متوسل شده‌اند و تلاش‌های خود را به آن سمت معطوف کرده‌اند.
سفیر انگلیس در تهران گفت اگر رئیس‌جمهور آمریکا برجام را لغو کند، انگلیس با کنگره لابی می‌کند تا از منافع برجام مطلع شده و به آن پایبند بمانند. البته طبق روال گذشته همسویی انگلیس با آمریکا همیشه محرز بوده است؛ نیکولاس هاپتون بیان کرده باید به نگرانی‌های آمریکا در چارچوبی خارج از برجام رسیدگی کرد.
یک کشور نمی‌تواند به تنهایی برجام را لغو کند
البته برخی مقامات اروپایی بر این باورند که برجام یک توافق بین‌المللی است و یک کشور به تنهایی نمی‌تواند آن را لغو کند چنانچه هلگا اشمید در جریان نشستی موسوم به مجمع ایران - اروپا اعلام کرد که توافق هسته‌اى به یک کشور خاص تعلق ندارد که آن کشور به تنهایى بتواند آن را لغو کند.
وی در این زمینه با اشاره به مواضع «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا گفت که اتحادیه اروپا تمام تلاشش رو به کار می‌بندد تا توافقی که توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند را با وجود بدگمانی ترامپ اجرایی کند.
وی تصریح کرد که اتحادیه اروپا نسبت به فعالیت موشکى ایران انتقاد دارد ولى جاى بحث درباره آن جاى دیگرى است و نه در برجام. قرار نبود که در مذاکرات هسته‌ای به سیاست‌های منطقه‌ای ایران پرداخته شود از این رو نمی‌توان از توافق انتقاد کرد.
اشمید گفت که اتحادیه اروپا تا زمانی که ایران هم به صراحت به این توافق پایبند است، آن را اجرایی می‌کند و از همه‌طرف‌ها هم انتظار دارد که چنین کنند.» این مقام اروپایی افزود: «هم‌اکنون که با برنامه ارزیابی نشده هسته‌ای کره‌شمالی مواجه هستیم، نمی‌خواهیم که بحران هسته‌ای جدیدی با ایران ایجاد شود.»
معاون فدریکا موگرینی ادامه داد؛ اگر برجام پایدار نماند ایران می‌تواند به غنی سازی مورد نظر خود برگردد که می‌تواند منجر به تشدید بی‌ثباتی در منطقه و مسابقه تسلیحاتی شود.
اشمید همچنین گفت که همه ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا از پیوستن ایران به سازمان تجارت‌جهانی و درگیر شدن این کشور در اقتصاد جهانی حمایت می‌کنند.
البته از ابتدای برجام روسیه جزء کشورهایی بوده که همواره از این توافق حمایت و متعهد به تعهدات برجامی بوده است؛ بطوریکه ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در سخنانی اظهار داشت: مسکو از توافق هسته‌ای ایران که در دوره باراک اوباما حاصل شده حمایت خواهد کرد و اکنون همه طرف‌ها به تعهدات شان احترام می‌گذارند.
وی افزود: همه گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام می‌کند که ایران به طور کامل به تعهداتش پایبند بوده است. ما از طریق این این ملاحظات هدایت می‌شویم و از این توافق حمایت می‌کنیم، توافقی که در دوره دولت قبلی آمریکا حاصل شده است، گرچه اختلافات زیادی درباره سایر مسائل با آمریکا داریم.
پوتین تاکید کرد: این وظیفه مسکو نیست که بررسی کند آیا ایران به تعهداتش در چارچوب توافق هسته‌ای پایبند بوده است یا نه. این وظیفه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، یک سازمان بانفوذ و موثر که از سوی جامعه بین‌المللی سازماندهی شده است. اکنون همه کشورها به تعهدات شان پایبند هستند و اقدامات آنها کاملا مطابق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است.
