تيم مذاكرهكننده ايران، حالا در خطمقدم يك عمليات بزرگ قرار داد. ظاهر قضيه را «مذاكره» نامگذاري كردهاند، اما همه ملت ايران ميدانند كه سفيران ديپلماسي كشورمان در ميدان مبارزه با زورگوها و استعمارگران قرار دارند.
اين روزهاي سخت هتل پالهكوبورگ، درست مثل روزگار هشت سال دفاعمقدس است. سربازان ايران در جبهه ديپلماسي در حال جنگ با به ظاهر ابرقدرتهايي هستند كه اغلبشان توي جنگ هشتساله هم پشت فرمانده بعثي ايستاده بودند، اما بچههاي ايران كم نياوردند و مثل شير ايستادند و از وطنشان و از انقلابشان دفاع كردند.
حالا هم حكايت همان حكايت است. يكسال است كه نمايندگان ايران در مذاكره با ۱+۵ راه همرزمان پيش از خود را براي به رسميت شناساندن حق مسلم ايران ادامه ميدهند. در اين راه، سختيها را به جان خريدهاند، اما پاي عزت و اقتدار ايران ايستادهاند.
حرف آخر نشست نهايي را دكتر ظريف در همان بدو ورود به وين اعلام كرد: «آنچه برای این هفته لازم است این است که با اعتماد به نفس، همه گروهها و افراد کاری کنند که با نشان دادن همدلی و وحدت ملی نتیجه هر چه باشد چه توافق باشد و چه ایستادگی در برابر زیاده خواهی، روز سوم آذر انشاالله پیروزی ملی در رسیدن به اهدافی باشد که از این مذاکرات به دنبال آن بودیم؛ توافق در صورتی که توافق امکانپذیر باشد و نشان دادن عزم ایران برای پیگیری حقوقش براساس اصول تعامل و همکاری و مقاومت در برابر زیادهخواهی.»
تيم ديپلماسي كشورمان مثل گذشته بر اصول خود استوار است. در مقابل زيادهخواهي طرفهاي غربي ايستاده است. حالا نوبت غربيهاست كه تصميم سختي بگيرند. شايد براي همين باشد كه هنوز از دودكشهاي هتل پالهكوبورگ، دود سفيدي بلند نشده است.
مذاکرات هستهای وین وارد آخرین روزهای خود شده است تا سرنوشت پروندهای که بهمدت بیش از یک دهه محل رایزنیهای دیپلماتهای ایرانی با شش كشور بود، مشخص گردد.
در همين حال معاونان وزرای خارجه ایران و آمریکا ديروز بر سر یک میز و برای سومینبار به گفتوگو مینشینند. سیدعباس عراقچی و مجید تختروانچی همچنين با هیاتهای مذاکرهکننده روسیه، انگلیس، آلمان و فرانسه هم به صورت دوجانبه رایزنی کردند.
تقریباً یک سال از توافق موقت ژنو که در آن ایران و گروه ۱+۵ براساس "برنامه اقدام مشترک" پذیرفتند که برنامه هستهای ایران بهازای تسهیل برخی تحریمها محدود شود میگذرد. و اکنون تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان بهریاست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، در وین، پایتخت اتریش، حضور یافته تا برای آخرین بار پیش از پایان ضربالاجل ۳ آذر (۲۴ نوامبر) به گفتوگو با شش كشور بپردازند.
رسانهها و کارشناسان امر گمانهزنیهای گوناگونی درباره نتایج این مذاکرات مطرح میکنند، اما احتمال دستیابی به نوعی توافق نسبی توأم با تمدید گفتوگوها بیشترین رأی صاحبنظران را به خود اختصاص داده است.
برخي رسانههاي غربي در حالي از تمديد احتمالي سخن ميگويند كه یک منبع نزدیک به تیم مذاکرهکننده ایرانی در مذاکرات وین، به خبرگزاری ریانووستی روسیه گفته است که ایران بهدنبال تمدید مذاکرات نیست. وی تصریح کرده که ایران امیدوار است مذاکرات تا ۲۴ نوامبر به نتیجه رسیده و نمیخواهد پس از این تاریخ به مذاکره ادامه دهد. برخی منابع غربی از احتمال تمدید مذاکرات پس از تاریخ ۲۴ نوامبر خبر داده بودند.
از ظرفیت غنیسازی در ایران و نیز جدول زمانبندی لغو تحریمهای ایران بهعنوان بزرگترین چالشهای مذاکرات نام برده میشود. در حالی که کشورمان بر ضرورت برخورداری از غنیسازی صنعتی در پایان دوره توافق نهایی (که خود محل مجادله است) تأکید دارد، آمریکاییها، بهعنوان طرف اصلی مذاکره با ایران، خواهان محدود شدن توان غنیسازی ایران به نوعی ظرفیت دکوری هستند. در حوزه تحریمها نیز تهران اصرار دارد که برچیده شدن آنها بهصورتی مؤثر و محسوس انجام شود اما هدف غربیها این است که تا حداکثر زمان ممکن ساختار تحریمها را حفظ کنند، خواستهای که با مخالفت مذاکرهکنندگان کشورمان رویارو شده است.
اختلافات در حوزههای دیگر چون مدت زمان توافق نهایی، رآکتور اراک، آینده حوزه تحقیقات و توسعه در برنامه هستهای ایران و نیز بازرسیها از دیگر مسائلی هستند که در مذاکرات جاری به آنها پرداخته خواهد شد. وزیر امور خارجه کشورمان در دور پیشین مذاکرات که در مسقط، پایتخت عمان برگزار شده بود، از همه دعوت کرده بود که برای آگاهی از نتیجه مذاکرات تا هفته جاری و گفتوگوهای وین صبر کنند. اکنون این مذاکرات شروع شدهاند. در همين زمينه تعدادي از نمايندگان ملت و كارشناسان عرصه سياست خارجي به بايدها و نبايدهاي اين توافق اشاره كردهاند.
اروپا، چین و روسیه پاسوز آمریکا هستند
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه اختلافات موجود بین کنگره و دولت آمریکا و تمایل آنها برای تمدید مذاکرات تا زمان روی کار آمدن دولت بعدیشان مانع از نتیجهبخش بودن مذاکرات است گفت: اتحادیه اروپایی، چین و روسیه باید فکری به حال خود کنند.
محمدحسن آصفری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با فارس، در خصوص چشمانداز مذاکرات هستهای و زیادهخواهی طرف غربی گفت: اختلافی که بین مسئولین آمریکا به ویژه کنگره و دولت این کشور وجود دارد اجازه نتیجه رسیدن مذاکرات را از طرف غربی میگیرد و ۵ کشور دیگر حاضر در مذاکرات باید فکری به حال خود کنند و اقدام جدی به عمل آورند زیرا آنها پاسوز آمریکا شدند. وی با تاکید براینکه آمریکاییها سیاست زورگویانه خود را تغییر ندادهاند، افزود: آنها طوری عمل میکنند که مذاکرات نتیجهبخش نباشد و مطمئناً نتیجهبخش نبودن مذاکرات بیشتر به ضرر ۵ کشور دیگر است تا آمریکا.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس اظهار داشت: امروز آمریکاییها علاقمند به نتیجه رسیدن مذاکرات نیستند و ملاک تعداد سانتریفیوژها و غنای اورانیوم نیست بلکه مهمترین موضوع این است که آنها اصلاً به دنبال حل مسئله نیستند و مرتب بهانهگیری میکنند.
نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا، روسیه و چین باید فکر دیگری به حال خود کنند و راهکار دیگری برای به نتیجه رسیدن در مذاکرات را دنبال کنند.
آصفری تصریح کرد: مطمئناً آمریکاییها برای تمدید مذاکرات تمایل دارند تا زمان روی کار آمدن دولت جدیدشان در سال ۲۰۱۶ این تمدیدها مرتب ادامه پیدا کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به کش و قوسهای موجود بین سیاسی و آمریکایی گفت: کش و قوسهای موجود در داخل آمریکا به دلیل اختلافات بین دو جریان دموکرات و جمهوریخواه است و نبایستی ۵ کشور دیگر در زمین بازی که آمریکاییها برای منافع سیاسی خودشان پهن کردهاند، بازی کنند.
وی تصریح کرد: اتحادیه اروپا، چین و روسیه بایستی تصمیم دیگری بگیرند و مذاکرات را به شورای امنیت بیاورند تا این روند کسلکننده تغییر پیدا کند و نتیجهبخش شود چراکه آمریکاییها اصلاً به دنبال حل مسئله مذاکرات نیستند.
آصفری به برخی اخبار در خصوص تمدید مذاکرات تا عید نوروز اشاره کرد و اظهار داشت: اگر تا عید نوروز هم مذاکرات تمدید شود چیزی تغییر نخواهد کرد زیرا برنامه صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران شفاف است و اعتمادسازیهای لازم را انجام داده است و امروز تجار و برخی کشورها و همینطور مردم اروپا برای حل مسئله هستهای از خود علاقمندی نشان میدهند.
عضو کمیسیون امنیت ملی در پایان خاطرنشان کرد: ۱+۵ باید به دنیا به رغم این جمهوری اسلامی ایران اعتمادسازی لازم را انجام داده پاسخگو باشد چرا هنوز ۱+۵ آماده پاسخگویی برای حل مسئله هستهای نیست و چرا مذاکرات نتیجه لازم را ندارد.
ضرورت تعیین تکلیف لغو تحریمها توسط دولت یا کنگره در توافق نهایی وین
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه در متن توافق نهایی مذاکرات هستهای باید به صراحت در مورد لغو یا تعلیق تحریمهای ایران توسط دولت یا کنگره آمریکا صحبت شود، گفت: کنگره آمریکا به دنبال تصویب قانونی برای سلب اختیار تعلیق تحریمهای ایران از اوباماست.
فؤاد ایزدی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در گفتوگو با همين خبرگزاري، در پاسخ به سؤالی در خصوص وضعیت تحریمهای ایران و احتمال لغو یا تعلیق آن گفت: اگر قرار است ایران امتیازاتی را در بحث هستهای بدهد که نمونه آن در توافقنامه ژنو رخ داده است، طرف غربی مجدداً از ما امتیازات بیشتری طلب خواهد کرد. لذا این موضوع میطلبد که به تحریمها نگاه جدی و اساسی صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه ایران امتیازاتی را به طرف مقابل داد تا در تحریمها تغییراتی نظیر لغو یا تعلیق ایجاد شود، افزود: اگر قرار باشد ایران امتیاز دهد و طرف مقابل هم تحریمهای اصلی را تغییر ندهد و فقط به تعلیق برخی تحریمهای بیاهمیت بپردازد سودی برای ایران از حضور در مذاکرات حاصل نخواهد شد.
ایزدی تصریح کرد: عاقلانه نیست که در حوزهای که سودی برای ما و منافع ملی ایران وجود ندارد، ورود پیدا کرده و هزینه کنیم.
این استاد دانشگاه تهران اظهار داشت: تحریمهایی که وجود دارد ۴ نوع متفاوت مصوب سازمان ملل، مصوب اروپا، مصوب کنگره آمریکا و دستور مستقیم رئیسجمهور آمریکاست.
ایزدی خاطرنشان کرد:از بین ۴ نوع تحریم، بیشترین ضرر ایران، از تحریمهای تصویب شده توسط کنگره بوده است که تحریمهای نفتی و بانکی بیشترین ضرر را به ما زده است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: اگر تحریمهای کنگره بخواهد حذف شود باید قانون جدیدی برای لغو آن تصویب شود و با شرایطی که دو ماه به پایان کنگره فعلی باقی است و اختلاف نظری بین کنگره و دولت هم وجود دارد و قرار است جمهوریخواهان تندرو کنگره جدیدی را با اکثریت آغاز کنند، تصویب قانونی برای لغو تحریمهای ایران عملاً امکانپذیر نیست.
ایزدی به شکایت رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از اوباما اشاره و اظهار داشت: شکایت جان بینر به دلیل اختلاف نظرات فراوان با دولت آمریکا بوده است.
این کارشناس مسائل بینالمللی با بیان اینکه طبق قوانین فعلی در کنگره، اوباما میتواند بخشی از تحریمهای ایران را به صورت محدود و موقت تعلیق کند، افزود: کنگره آمریکا به دلیل اختلاف نظر با دولت به دنبال تصویب قانونی است که تا قدرت تعلیق تحریمهای ایران از رئیسجمهور آمریکا گرفته شود و حتی دو ماه بعد که کنگره جدید روی کار بیاید وضعیت بدتر خواهد شد.
وی تصریح کرد: در صورتی که توافق جامع هستهای در وین بین ایران و ۱+۵ امضا شود، جمهوریخواهان دو ماه بعد در کنگره این قدرت را خواهند داشت که قوانین تحریم جدیدی را علیه ایران مصوب کنند و حتی فشار قوانین تحریمی فعلی را نیز افزایش دهند.