هر چند كه ساقط شدن رژيم ديكتاتوري قذافي و مسلط شدن انقلابيون بر اوضاع ليبي، آغاز راه معادلات پيچيده قدرت‌هاي ذينفع داخلي و خارجي در اين كشور شمال آفريقا محسوب مي‌شود، با در نظر گرفتن اين واقعيت كه بخش عمده تسليحات بكار گرفته شده توسط دولت‌هاي اقتدارگرا و ديكتاتور شمال آفريقا از جمله ليبي براي سركوب مردم اين كشورها از طريق كشورهاي غربي به داخل مرزهاي ليبي وارد شد، حضور ناتو در اين كشور براي كمك به انقلابيون را نمي‌توان توجيه پذير دانست.
برخي از کارشناسان با تاکید بر اینکه لیبی پس از سقوط قذافی مرحله حساس و پیچیده‌ای را پیش رو دارد نقش اسلامگرایان را در آینده این کشور پررنگ مي‌دانند.رسانه‌هاي غربي پس از سقوط قذافي در اين باره تاكيد كردند كه سقوط این دیکتاتور می‌تواند به حرکتهای اعتراض آمیز در دیگر کشورهای منطقه نیروی تازه‌ای بدهد. به ویژه در الجزایر و مغرب، اما این موضوع بستگی به این دارد که در لیبی پس از سقوط قذافی چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.در اين تحليل آنها معتقدند كه لیبی مرحله کاملا حساس و پیچیده‌ای را پیش رو دارد. شورای انتقالی در این کشور تکلیف بزرگی بر دوش دارد و باید این کشور را وارد مرحله جدیدی کند، اما اکثریت مردم لیبی و البته نه همه آنها پشتیبان این حکومت انتقالی هستند. ممکن است اختلافات و تضادهایی در این کشور رخ دهد که می‌تواند به درگیریهای خونین منجر شود.
اگرچه در ادامه بايد تاكيد كرد كه در اين باره مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد الجزایر در هفته‌های گذشته از رژیم قذافی حمایت می‌کرده است. سقوط قذافی می‌تواند برای حکومت الجزایر طبیعتا یک دینامیک خطرناک را ایجاد کند. در مناطق ساحلی منطقه کشورهایی وجود دارند که شرایط در آنها تحت تاثیر بهار عربی می‌تواند ناپایدار شود. حرکتهای دموکراتیک در جهان عرب می‌تواند در سنگال یا حتی موریتانی تاثیر بگذارد. درباره عربستان سعودی این علایق غرب است که وضعیتی را ایجاد کرده که اعتراضات به ندرت در این کشور رخ دهد.
بنا به اذعان تحليل‌گران سياسي و بين‌المللي بدیهی است که چه غرب بخواهد چه نخواهد اسلامگرایان در آینده لیبی نقش فعالی خواهند داشت، اين در شرايطي است كه روز سه شنبه هفته جاري شوراي انتقالي ليبي شريعت اسلامي را به عنوان شريعت رسمي و قانوني كشور خود معرفي كرد؛ اگرچه ادامه حضور نيروهاي ناتو در اين كشور نگراني‌هايي را به همراه دارد اما مي‌توان بر اين موضوع تاكيد كرد كه ادامه فعاليت ناتو در ليبي همانند كشورهايي مانند عراق و افغانستان امكان پذير نيست.
در شرايطي كه كشورهاي غربي خود به مسلح شدن قيام مردم ليبي كمك‌هاي شاياني كردند نمي‌توان اين موضوع را در ادامه حضور نيروهاي ناتو در ليبي ناديده گرفت؛ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوري اسلامي روز گذشته در اين باره در ارتباط با اقدامات نظامی ناتو در لیبی گفت: حداقل کاری که باید ناتو انجام دهد عذرخواهی از مردم لیبی و پرداخت خسارت وارده و غرامت به مردم این کشور است.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در ارتباط با اقدامات نظامی ناتو در لیبی اظهار داشت: آمریکا، اروپا و اعضای ناتو به طور حساب شده به بهانه برخورد با معمر قذافی زیر ساخت‌های این کشور را ویران کرده و بسیاری از شهروندان بی گناه این کشور را به خاک و خون کشانده‌اند و لذا باید مورد مواخذه شدید مردم منطقه و جهانیان قرار گیرند.وی گفت: حداقل کاری که باید ناتو انجام دهد عذرخواهی از مردم لیبی و پرداخت خسارت وارده و غرامت به مردم این کشور است.
سرلشکر فیروزآبادی همچنین بیان داشت: آمریکا و سایر هم پیمانانش درک درستی از تحولات منطقه ندارند و همین امر سبب گردیده فشارهای مضاعفی به مردم بپاخاسته این منطقه وارد شود.
عضو شورای عالی امنیت ملی کشور افزود: آمریکا و سایر همکارانش چاره ای جز ترک منطقه ندارند و غلبه قطعی مردم بر آنها امری مسلم است. مردم آمریکا و کشورهای اروپایی به حاکمان مغرور خود بیش از این اجازه ندهند از پول جیب آنها بمب بر سر مردم سایر کشورها ریخته شود.
فیروزآبادی ادامه داد: هیچ قدرتی قادر به مقابله و رویارویی با امواج انقلابی منطقه نیست و به خصوص نیروهای بیگانه و وابستگان به رژیم‌های سابق این کشورها باید هر چه زودتر قدرت را ترک گویند. وی گفت: مردم منطقه راه ازادی، استقلال و سرافرازی خود را یافته اند و در چارچوب آموزه های اسلامی پیروزی نهایی نصیبشان خواهد شد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ضمن تاکید بر اینکه صهیونیست دشمن همه ادیان الهی هستند گفت: رژیم اشغالگر قدس یک غده سرطانی است که دیر یا زود به دست جراحی سپرده خواهد شد.
سرلشکر فیروزآبادی در مورد تحولات جدید مصر اظهار داشت: ارتش مصر باید در کنار و همراه مردم این کشور قرار گیرد و از این طریق نامی نیک در روند انقلاب مصر برای خود بجای گذارد. در هر صورت پیروز نهایی، مردم خواهند بود.
سياست روز درباره آينده انقلاب ليبي، مقايسه وضعيت اين كشور با عراق با توجه به حضور نيروهاي ناتو در ليبي و همچنين نقش ايران در برقراري ثبات در ليبي با تعدادي از تحليل‌گران مسائل سياسي و بين‌المللي به گفت‌وگو پرداخته است كه در پي مي‌آيد.
ايران مي‌تواند به عنوان الگويي براي ليبي مطرح شود
دكتر سيامك باقري تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي درباره آينده انقلاب ليبي گفت: انقلاب ليبي را اگر قرار باشد آينده نگري كنيم بايد نحوه قيام را مورد بررسي قرار بدهيم كه شايد تا حدودي بتوان آينده آن را گمانه زني كرد.
وي افزود: اين قيام متاثر از تحولات ريشه‌اي در خاورميانه و متاثر از فضاي كلي تحولات خاورميانه است لذا داراي سبقه‌هاي ديني و نوعي بازتاب عليه وضعيت حاكم بر منطقه است كه غرب آن را به كشورها و ملت‌ها تحميل كرده است.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي با اشاره به اينكه از اين رو آينده انقلاب ليبي در چارچوب تحولات آينده كشورهايي مثل مصر و تونس و ... قرار مي‌گيرد، تاكيد كرد: عملكرد انقلابي با رويكرد اسلامي به جاي نگاه به غرب در اين كشور مدنظر قرار مي‌گيرد و نگاه به حوزه جهان اسلام را در راس امور خود قرار مي‌دهند.
وي تصريح كرد: مسير اين انقلاب‌ها در حال افشا سازي اقدامات سرنوشت سوز اين ملت‌ها از سوي آمريكا و اسرائيل است و مسير انقلاب ليبي هم در راستاي منويات و اهداف كشورهاي غربي حركت نكنند و بيشتر در سمت و سوي معادله قدرت جديد در منطقه باشد و الگوهاي دوستي و دشمني در آينده در اين كشور متحول، و رويكرد اسلام گرايي جايگزين رويكرد غرب گرايي خواهد شد.
باقري در پاسخ به اين سوال كه با توجه به اينكه ليبي شريعت اسلامي را قانون خود قرار داده و با توجه به استقرار نيروهاي ناتو در اين كشور آيا مي‌توان گفت كه ليبي هم دچار وضعيت عراق مي‌شود؟ توضيح داد: بعيد است كه وضعيت عراق را كشورهاي غرب و ناتو در ليبي بتوانند مستقر كنند چرا كه از طريق يك قيام مسلحانه رژيم قذافي به سقوط رسيد و مردم داراي پايگاه‌هاي نظامي و سلاح‌هاي نظامي گسترده‌اي هستند و سبقه نظامي‌گري نيز دارند.
وي ادامه داد: غرب براي ابقا شدن در ليبي بايد مسير ديگري را انتخاب كند چرا كه الگوهاي ناموفقي كه غرب تاكنون در منطقه داشته بدون ترديد با توجه به ماهيت و وضعيت داخلي لبي براي آنها خسارت بار خواهد بود شايد مسيرهاي اقتصادي و نرم در اين زمينه بيشتر مورد توجه آنها قرار گيرد.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي در پايان درباره نقش ايران در برقراري ثبات در ليبي افزود: ايران نقش قابل توجيهي در اين زمينه مي‌تواند داشته باشد و ايران تصوير مثبتي در بين ليبيايي‌ها دارد با توجه به كمك‌هاي ايران به انقلابيون ليبي و مواضع جمهوري اسلامي در خصوص ليبي و به خصوص بيانات رهبر معظم انقلاب درباره آنها، مردم ليبي ايران را به عنوان يك كشور دوست و كشوري كه مي‌تواند الگوي آنها باشد در ادامه حكومت‌شان مورد پذيرش قرار داده‌اند.
غرب قادر به اشغال ليبي از روي زمين نيست
سعدالله زارعي تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي درباره آينده انقلاب ليبي و مسيري كه اين انقلاب مي‌رود، گفت: تحولات ليبي مانند تحولات مصر، تونس، بحرين و يمن به مرور از فرم مبهم و تفسيرپذير به سمت فرم معين و ثابت در حركت است.
وي افزود: ما اين روزها در طرابلس شاهديم كه پرچم آمريكا به آتش كشيده مي‌شود و مردم به سمت سفارت آمريكا به حركت درمي‌آيند و جنبه‌هاي ضد استكباري اين انقلاب خود را نشان مي‌دهد و همه اينها نشان دهنده اين واقعيت است كه اين انقلاب از مرحله تعبيرپذيري و تفسيرپذيري و اينكه هر كسي از سرانجام و ماهيت و اهداف آن تعبيري جداگانه داشته باشد عبور مي‌كند.
زارعي با اشاره به اينكه اين انقلاب به سمت يك نقطه با ثبات در حركت است و ليبي از اين قاعده عمومي قيام‌هاي منطقه‌اي تبعيت مي‌كند و در عين حال يك سري مشكلات خاص در ليبي وجود دارد، تصريح كرد: اين مشكلات موجب انتقال ليبي از رژيم قذافي به رژيم پايدار را طولاني مي‌كند كه در اين ميان گروه‌هاي سياسي كه در نقطه معيني به هم نمي‌رسند تاثيرگذارند كه در مرحله سقوط رژيم قذافي هدف ساقط كردن رژيم خود به خود گروه‌هاي مختلف سياسي را به دور خود جمع مي‌كرد.
وي توضيح داد: با عبور از اين دوره گروه‌ها از يك منش و مشي واحد تبعيت نكردند و درعين حال از يكديگر نيز تبعيت ندارند تا زماني كه گروه‌هاي سياسي و طيف‌هاي شكل دهنده انقلاب به توافق معيني برسند، دستيابي به اين ثبات سياسي زماني در حدود يك تا دو سال نياز دارد.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي درباره استقرار نيروهاي ناتو در ليبي و آينده اين كشور در مقايسه با وضعيت فعلي عراق گفت: تجربه غرب درباره اشغال در خاورميانه با شكست مواجه شده است آنها برنامه‌هاي عراق را براي اشغال ليبي در نظر ندارند مردم ليبي به اين واقعيت واقفند كه هزينه اشغال كشورشان بالاست و در برابر آن مقاومت مي‌كنند به همين دليل هم غرب قادر به اشغال ليبي از روي زمين نخواهد بود.
وي ادامه داد: ناتو، اتحاديه اروپا، شوراي امنيت سازمان ملل متحد سعي مي‌كنند با اهرم‌هاي سياسي شرايط را در ليبي به سمت منافع خود سوق بدهند اين در حالي است كه شريعت اسلام خواست مشترك همه گروه‌هاي سياسي در ليبي است و اينكه آيا به عنوان منبع قانون‌گذاري تعيين مي‌شود يا خير بايد منتظر فرايند سياسي اين كشور بود.
زارعي درباره نقش ايران در برقراري ثبات در ليبي در پايان تاكيد كرد: ايران مي‌تواند تجربه ذي قيمت نظام سازي خود در حوزه‌هاي مختلف قضايي، سياسي، تكنولوژي، نظامي، امنيتي، اطلاعاتي و... در اختيار ليبيايي‌ها بگذارد و آنها خود را نيازمند راهنمايي‌هاي ايران مي‌دانند، در عين حال ايران مي‌تواند از ارتباطات منطقه‌اي خود براي سرعت دادن به شكل گيري دولت دائمي در ليبي استفاده كند.
آينده ليبي غيرقابل پيش بيني است
دكتر حسن لاسجردي استاد دانشگاه و تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي درباره آينده انقلاب ليبي گفت: كشورهايي كه دچار تحولات سياسي شدند تا زماني كه اين تحولات به تغيير ساختارها در موارد بنيادي نرسد قيام و نهضت نام دارند و نمي‌توان آنها را انقلاب ناميد.
وي افزود: فرايند ليبي يك آتش زير خاكستر بود كه بخشي از تحولات آن واقعا غيرقابل پيش بيني است تعدد انديشه‌ها در ليبي و تعدد نگاه‌هاي مختلف به اين كشور از سوي غرب و كشورهاي همسايه و كشورهاي اسلامي و كشورهاي عربي و ... باعث غير قابل پيش بيني بودن اين كشور در آينده شده است.
استاد دانشگاه با تصريح بر اينكه با توجه به اينكه قذافي هنوز به طور واقعي از صحنه قدرت كنار نرفته است و ساختار جامعه ليبي بر اساس قبيله و طايفه و ارتباطات عاطفي است نمي‌توان به صورت قطعي بر كناره‌گيري قذافي صحه گذاشت، توضيح داد: در اين شرايط نمي‌توان گفت كه شوراي انتقالي تصميم گيرنده نهايي است البته اين موضوع بدان معنا نيست كه شوراي انتقالي نمي‌تواند در سرنوشت ليبي تاثيرگذار باشد، مشكل غيرقابل پيوست بودن شوراي انتقالي كه چندي پيش با ترور يكي از فرماندهان نظامي رو شد مساله‌اي است كه باعث غير قابل پيش بيني شدن آينده ليبي شده است.
وي تاكيد كرد: حضور اعضا و سابقين حكومت قذافي در ليبي و شوراي انتقالي باعث ايجاد شرايط غبارآلود و غير شفاف ليبي شده است با توجه به انتقال شوراي انتقالي به طرابلس براي پيگيري برگزاري انتخابات آزاد، اگر اين شورا بتواند با نيروهاي نظامي و پليس بر طرابلس تمركز كند دولت انتقالي شايد بتواند توان اداره كشور را داشته باشد به اين شرط كه با قبايل و گروه‌هاي شورشي برخورد مناسب كنند.
لاسجردي درباره وضعيت ليبي با توجه به پذيرش شريعت اسلام و استقرار نيروهاي ناتو در اين كشور در مقايسه با وضعيت فعلي عراق گفت: ليبي در شرايط فعلي محل اختلاف و كشمكش كشورهاي مختلف شده است و به همين دليل مي‌توان گفت كه شوراي انتقالي در معرض يك امتحان چندجانبه قرار دارد كه بايد آن را مورد بررسي قرار دهد تا چه مدلي از حكومت و چه ساختاري را معرفي كند كه از انديشه‌هاي آنها دفاع كند نوع جديدي از اسلام ميانه رو در كشورهاي در حال تحول به نظر مي‌رسد كه حاكم خواهد شد.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي در پايان درباره نقش ايران در برقراري ثبات در ليبي تصريح كرد: همه كشورهايي كه با تحولات امروز خاورميانه مرتبط هستند مي‌توانند تسهيل كننده باشد با كمك دادن و برقراري ارتباطات سياسي و اتخاذ مواضع سازنده مي‌تواند كمك كننده باشد اعتقاد ايران به ارسال سفير در طرابلس به اين معناست كه ليبي براي آنها مهم است مي‌خواهد كانال‌هاي جديد ارتباطي را مي‌خواهد برقرار كند و اينها در ثبات ليبي تاثيرگذار است.
