در ادامه سریال کشتار حجاج به علت بی‌کفایتی رژیم سعودی در برگزاری مراسم حج و کشته شدن بیش از صدها تن در منا مقامات و مسئولان كشورمان ضمن اعلام تسليت به مردم كشورمان و خانواده‌هاي شهدا اين فاجعه خواستار به عهده گرفتن مسئوليت آن توسط دولت عربستان شدند.
به دنبال اين حادثه حسن روحانی رئیس‌جمهوري در بدو ورود به نیویورک در پیام تسلیتی درباره فاجعه دردناک منا گفت: خبر تاسف‌بار و تاثر برانگیز فاجعه کشته و مجروح شدن بیش از دویست نفر از حجاج ایرانی بیت‌الله الحرام در آستانه ورود به نیویورک غمی سنگین بر اینجانب و هیئت همراه مستولی نمود. درگذشت حجاج عزیزمان در کنار متمسکین به حبل‌الله از امت اسلامی و مجروح شدن ضیوف‌الرحمان در لباس احرام در سرزمین وحی و در آرزوی وصال حق تعالی مصداق روشن «من یخرج من بیته مهاجرا الی‌الله» است، که «فقد وقع اجره علی‌الله». بی‌شک اعلام سه روز عزای عمومی در کشور نیز که مبین عمق این فاجعه است، حداقل همدردی دولت و ملت شریف ایران با بازماندگان این فاجعه خواهد بود.
در اين پيام آمده است: اینجانب با تسلیت فاجعه دردناک منا، به محضر حضرت ولیعصر(عج)، بازماندگان معزز، مقام معظم رهبری و ملت شریف ایران، از جناب آقای جهانگیری معاون اول محترم می‌خواهم تا در اسرع وقت با تشکیل ستاد ویژه رسیدگی به این فاجعه و تجمیع امکانات لازم، ضمن اطلاع‌رسانی به ملت شریف ایران، اقدامات زیر را انجام داده و مستمراً به اینجانب گزارش دهد:
١- با اعزام تیم‌هاي امداد در صورت لزوم و ارسال هواپیما به کشور عربستان، رسیدگی به امور حجاج بیت‌الله الحرام، مجروحین فاجعه، و انتقال درگذشتگان به کشورمان را در اولویت اقدامات ستاد قرار دهند؛ لازم است حجاج عزیز احساس نمایند مي‌توانند سایر مناسک باقیمانده خود را درآرامش و امنیت انجام داده و وفق برنامه به کشور خود باز گردند.
٢- از استانداران محترم خواسته شود با حضور در منازل درگذشتگان و مجروحین فاجعه ضمن ابلاغ پیام تسلیت اینجانب، کمک‌هاي لازم و تسهیلات مکفی برای انجام امور مربوطه را دراسرع وقت ارائه نمایند.
٣- وزارت امورخارجه و سفیر ایران در عربستان موظف‌اند ضمن بررسی چگونگی رخ دادن این فاجعه تمامی اقدامات لازم جهت احقاق حقوق درگذشتگان و حادثه‌دیدگان را به عمل آورده و از دولت عربستان نیز مي‌خواهم ضمن به عهده گرفتن مسئولیت این فاجعه، به وظائف قانونی و اسلامی خود دراین زمینه عمل نمایند.
اين پيام مي‌افزايد: ضمن همدردی مجدد با خانواده‌های آسیب‌دیدگان، از درگاه خداوند متعال طلب مغفرت برای جان‌باختگان، آرزوی شفای عاجل برای مجروحان، و حج مقبول و سعی مشکور برای حجاج عزیز کشورمان توأم با امنیت کافی و سلامت مسألت دارم.
دستور نشست ويژه هيات دولت
همچنين رئيس‌جمهور در بدو ورود به نیویورک خواستار تشكيل نشست ویژه هیات دولت و ستاد پیگیری حادثه منا و انتقال پیکر حجاج به ایران و رسیدگی به مجروحان شد.
به گزارش از پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، روحانی كه برای شرکت در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تشریح دیدگاه‌ها و مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره مهمترین موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی، به نیویورک سفر كرده است گفت: دستور دادم هیئت فوق‌العاده تشکیل شود و به آقای ظریف گفتم با مقامات سعودی تماس حاصل شود و اقدامات لازم انجام گیرد. وی تصریح کرد: حادثه بسیار دردناک است و ما از عربستان سعودی مي‌خواهیم که با ستاد حج، بعثه ولی فقیه در آنجا برای زائران ایرانی که حادثه برای آنان پیش آمده است همکاری کند.
روحانی اظهار داشت: وزارت خارجه نیز با مقامات سعودی تماس گرفته و آنان اقدامات لازم را انجام دهند؛ چراکه امسال این دومین حادثه‌اي است که برای حجاج به وجود مي‌آید و بسیار دردناک است.
رئیس‌جمهوری تاکید کرد: وزارتخانه‌هاي امور خارجه، بهداشت و درمان، ارشاد اسلامی و سازمان حج و زیارت همه اقدامات عملی لازم را برای انتقال سریع پیکر حجاج کشورمان و نیز مجروحان حادثه و سپس مداوا و رسیدگی‌هاي پزشکی به مصدومان انجام دهند. وي همچنین وزارت کشور را موظف کرد تا از طریق استانداری‌ها در سراسر کشور به خانواده‌هاي جان‌باختگان و صدمه‌‌دیدگان حادثه مساعدت و رسیدگی‌هاي لازم را انجام دهند.
پيام تسليت روساي قوه قضائيه و مقننه
آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی رئيس قوه قضائيه نيز در پیامی جان باختن بسیاری از زائران بیت‌الله الحرام را در منا، به خانواده‌های داغدار آنان تسلیت گفت و تصریح کرد: رژیم سعودی باید مسئولیت مدیریت غلط خود را که سبب این فاجعه شد، بپذیرد.
در اين پيام آمده است: اندوه مصیبت منا که موجب جان باختن بسیاری از مومنان و ضیوف‌الرحمن در سرزمین وحی شد موجب تاسف و تاثر گردید.
اینجانب این فاجعه بزرگ را به محضر حضرت بقیه‌الله الاعظم(عج)، مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و خانواده‌هاي این عزیزان تسلیت عرض نموده و ضمن همدردی از مسئولان مربوطه می‌خواهم تا با ادامه پیگیری‌ها و اقدامات خود در شناسایی و انتقال پیکرها و همچنین رسیدگی به امور مجروحان اقدام شایسته معمول دارند.
همچنين علی لاریجانی رئيس قوه مقننه نيز در پیامی تاکید کرد: باید کشورهای اسلامی، سازمان همکاری‌هاي اسلامی و بین‌المجالس اسلامی چگونگی مدیریت مراسم عظیم الهی حج را ارزیابی کنند.
در پيام رئیس مجلس شورای اسلامی آمده است: بار دیگر در موسم مناسک حج ابراهیمی، شاهد حادثه‌اي ناگوار بودیم که باعث جان باختن و مصدومیت جمع کثیری از زائرین بیت‌الله الحرام شد. این حادثه غمبار و دردناک، در یوم‌الله قربان، عید اکبر مسلمین و حین انجام مناسک حجاج در منطقه منا به وقوع پیوست و روز رحمت الهی را به واقعه‌اي حزن‌انگیز و فراموش‌ناشدنی برای مسلمانان مبدل ساخت.
اين پيام مي‌افزايد: دراین شرایط ضرورت دارد امت اسلامی با تدبیر به بررسی علل ناتوانی متولیان برگزاری این مراسم در انجام وظایف خود و قصور صورت گرفته بپردازد تا شاهد وقوع مجدد اینگونه حوادث دردناک نباشیم.
رئيس مجلس شوراي اسلامي تاكيد كرد: لازم است چگونگی مدیریت این مراسم عظیم الهی از سوی تمامی کشورهای مسلمان، سازمان همکاری‌هاي اسلامی و بین‌المجالس اسلامی مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته و تمهیدات لازم برای برگزاری مراسم مطلوب حج اندیشیده شود.
در ادامه اين پيام آمده است: آنچه همه ملت‌های مسلمان انتظار دارند آن است که دولت سعودی به وظایف خود با تدبیر و تعهد عمل نموده، ضمن برخورد با مجرمین و خاطیان توضیحات قانع‌کننده‌اي در مورد آنچه بر میهمانان ضیافت الهی رفته است به امت اسلامی و جهانیان ارائه دهد.
رئيس قوه قضائيه كشورمان همچنین ضمن تشکر و قدردانی از نماینده محترم مقام معظم رهبری و سرپرست حجاج ایرانی حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین قاضی عسگر و رئیس محترم سازمان حج و زیارت جناب آقای اوحدی و همه دست‌اندرکاران که زحمات طاقت فرسایی برای رسیدگی به وضع درگذشتگان و مصدومین متحمل شده‌اند ابراز اميدواري كرد كه تا به پایان رساندن رسیدگی به امور جان‌باختگان و مجروحان به بهترین طریق ممکن از پا ننشینند و پیگری‌هاي لازم را انجام دهند.
برای اداره صحیح حرمین شریفین تدبیر شایسته بیندیشید
آیت‌الله محمد یزدی رئیس مجلس خبرگان نيز از سازمان همکاری‌های اسلامی خواست علاوه بر محکومیت رژیم آل‌سعود، با توجه به جایگاه و عظمت حرمین شریفین برای اداره صحیح و کارآمد آن تدبیری شایسته بیندیشند.
در پيام رئيس مجلس خبرگان آمده است: در مراسم حج امسال شاهد حوادث ناگواری هستیم که امنیت حجاج بیت‌الله الحرام را تهدید مي‌کند. در تازه ترین فاجعه که در سرزمین منا رخ داد حاجیان زیادی از کشورهای اسلامی از جمله کشورمان یا جان خود را از دست دادند و یا زخمی و مجروح شدند.
بروز حوادث در سرزمین وحی، حکایت از بی‌کفایتی و بی‌تدبیری مسئولان عربستان سعودی در اداره و مدیریت برگزاری حج ابراهیمی دارد.
اين پيام مي‌افزايد: ضرورت پیگیری جدی موضوع و پذیرش مسئولیت سهل‌انگاری و سوء‌مدیریت کسانی که خود را خادم‌الحرمین مي‌نامند، اما به جای تأمین امنیت مسلمین در موسم حج با دخالت‌هاي نابجا در امور سایر کشورهای اسلامی به ویژه یمن مظلوم و حمایت از گروه‌هاي تندرو و افراطی چهره اسلام را مشوه کرده و مسلمانان را در بحرین، عراق و سوریه به خاک و خون کشیده و بذر عداوت، دشمنی و ناامنی را در منطقه مي‌کارند بر کسی پوشیده نیست.
در اين پيام آمده است: اینجانب ضمن عرض تسلیت و همدردی با تمام خانواده‌ها و بازماندگان این فجایع و طلب غفران الهی برای جان‌باختگان و آرزوی شفاء و بهبودی برای مجروحان این حادثه دردناک؛ به ویژه خانواده‌ها و آسیب‌دیدگان کشورمان، از سران کشورهای اسلامی به ویژه سازمان کنفرانس اسلامی مي‌خواهم علاوه بر محکومیت رژیم آل‌سعود، با توجه جایگاه و عظمت حرمین شریفین برای اداره صحیح و کارآمد آن تدبیری شایسته بیندیشند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نيز، دولت عربستان را در قبال فاجعه منا مسئول دانست و خواستار توضیح آنها به جهان اسلام شد.
در پيام آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی آمده است: تکرار مصیبت جانگداز حج امسال در عربستان و این‌بار در منا و رمی جمرات و کشته و مجروح شدن جمع زیادی از حجاج مظلوم بیت‌الله الحرام، بویژه هم‌میهنان عزیزمان، دل همه مسلمانان و مردم غیور کشورمان را به درد آورد و جهان اسلام را به عزا نشاند.
اين پيام مي‌افزايد: اگرچه مرگ مظلومانه حجاج خانه خدا در احرام؛ آنهم قبل از اتمام اعمال حج و در منا به مصداق آیه «و من یخرج من بیته مهاجرا الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله» اجر عظیمی در بارگاه الهی دارد؛ اما از تقصیر و سوء‌مدیریت مسئولان نظم این مراسم عظیم در دولت عربستان کم نمی شود و در قبال آن مسئولند و باید برای دنیای اسلام توضیح دهند.
در اين پيام آمده است: اینجانب با نهایت تاسف و تاثر ضمن همدردی، این فاجعه غمبار را به همه مسلمانان مردم عزیز ایران و به ویژه خانواده‌هایی که عزیزانشان را از دست داده‌اند؛ صمیمانه تسلیت مي‌گویم و برای مجروحان و مصدومان این حادثه از درگاه خداوند آرزوی سلامت و بهبودی کامل دارم.
واکنش‌های آیات عظام نوری همدانی، صافی و شبیری به واقعه منا
آیات عظام نوری‌همدانی، صافی‌گلپایگانی و شبیری‌زنجانی در پیام‌های جداگانه‌ای ضمن تسلیت واقعه کشته و زخمی شدن مسلمانان در سرزمین منا، نسبت به زمینه‌های بروز آن واکنش نشان دادند.
آيت‌الله حسين نوري‌همداني مرجع تقليد شيعيان با صدور پيامي واقعه اسفناك كشته و زخمي شدن مسلمانان در منا را تسليت گفت.
اين مرجع عظام تقليد با صدور پيامي عنوان كرد: همه مي‌دانند كه آل‌سعود كه خود را خادم‌الحرمين الشريفين مي‌دانند جز نوكري آمريكا و ارتباط با صهيونيست‌ها و تقويت و ايجاد گروه‌هاي تكفيري و داعش و بوكوحرام نقش ديگري ندارد.
در پيام اين مرجع تقليد آمده است: مصيبتي كه روز گذشته در حركت مسلمانان براي رمي جمرات در سرزمين منا به وقوع پيوست مصيبت بسيار بزرگ و فاجعه عظيمي براي اسلام و مسلمانان است. آيا وقت آن نرسيده است كه مسلمانان جهان و دولت‌هاي اسلامي به جنايت‌هايي كه آل‌سعود در تاريخ ننگين خودشان داده و روز بروز در ارتكاب جنايات بيشتر در عراق و يمن و سوريه و بحرين چهره زشت و شوم خود را بهتر نشان مي‌دهند تصميمات جدي و اجتماعي در اين مورد بگيرند.
اين پيام مي‌افزايد: ما امروز از مسلمانان جهان مي‌خواهيم كه با توكل به خدا و احساس مسئوليت الهي ساكت نباشند و با وحدت و يكپارچگي در برابر قدرت‌هاي شيطاني تصميمي كه موجب عزّت و يكپارچگي و عظمت اسلام و مسلمانان است بگيرند.
آيت‌الله لطف‌الله صافي‌گلپايگاني نيز با صدور پيامي در زمينه حادثه تأسف‌برانگيز مكه گفت: بي‌شك وقوع چنين حوادث دردناكي، تكليف را براي امت اسلامي زيادتر كرده كه بايد با تدبير، مديريت صحيح و هماهنگي كامل از تكرار چنين وقايع ناگواري جلوگيري كرد. در پيام اين مرجع تقليد آمده است: با قلبي آكنده از اندوه و ناراحتي، اين حادثه اسفبار را به ساحت مقدس حضرت ولي عصر(عج) و خانواده‌هاي داغدار، و به امت اسلامي در سراسر جهان تسليت گفته و رحمت واسعه الهي براي قربانيان، صبر جميل و اجر جزيل براي بازماندگان و شفاي كامل مجروحان را از خداوند متعال مسئلت دارم.
اين پيام مي‌افزايد: بي‌شك وقوع چنين حوادث دردناكي، تكليف را براي امت اسلامي زيادتر كرده كه بايد با تدبير، مديريت صحيح و هماهنگي كامل از تكرار چنين وقايع ناگواري جلوگيري كرد و راه براي انجام مناسك حج در خانه امن الهي كه قبله مسلمانان و كعبه آمال چند ميليارد مسلمان است، فراهم كنند.
آيت‌الله شبيري‌زنجاني در پيام تسليتي درگذشت زائران حوادث مكه را به خانواده‌هاي آنان تسليت گفته و ابراز اميدواري كرد: تدبيري انديشيده شود تا جهان اسلام شاهد چنين وقايعي نباشد.
در اين پيام آمده است: باكمال تأثر و تأسف، در ايام باعظمت حج ابراهيمي امسال، شاهد حوادث غمبار و دلخراش مكه و منا بوديم كه به كشته و زخمي شدن تعداد زيادي از زائران بيت‌الله الحرام منجر شد و امت اسلام را عزادار نمود. اينحانب ضمن تسليت به محضر حضرت ولي‌عصر امت اسلامي و خانواده‌هاي قربانيان، براي جان‌باختگان غفران و رحمت واسعه الهي، براي بازماندگان صبر و اجر، و براي مجروحان شفاي عاجل را مسألت دارم. انشاالله تدبيري صحيح انديشيده شود كه ديگر شاهد چنين وقايعي نباشيم.
دستور ستاد کل نیروهای مسلح به نیروی هوایی ارتش و سپاه برای انتقال شهداي مکه
سردار مسعود جزایری معاون ستاد کل نیروهای مسلح از دستور این ستاد به نیروهای هوایی برای انتقال شهدا و مصدومین حادثه مکه خبر داد.
بنابر این دستور، این نیروها موظفند تا در همه زمینه‌ها برای کمک‌رسانی مشارکت کرده و توان خود را برای اجرایی کردن این مأموریت به کار بگیرند.
همچنين نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی گفت: ضعف مدیریت دولت عربستان سعودی و بی‌کفایتی عوامل اجرایی و انتظامی مسئول برگزاری مراسم حج تمتع به طور قطع یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری فاجعه غمبار منا بوده است.
علی شمخانی، با اشاره به پیام مقام معظم رهبری و دستور رئیس‌جمهور درباره بهره‌گیری از مجموعه ظرفیت‌های کشور برای مدیریت ابعاد و تبعات این حادثه افزود: از اولین ساعات وقوع این حادثه ستاد ویژه‌ای در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با حضور مسئولان دستگاه‌های ذیربط تشکیل و ضمن ارتباط مستمر با سرپرست حجاج ایرانی مستقر در عربستان سعودی، اقدامات ضروری در حوزه هماهنگ‌سازی مجموعه ظرفیت‌های سیاسی، امدادی، درمانی و اطلاع‌رسانی در داخل کشور را در این زمینه آغاز کرد.
وي با ابراز تاسف نسبت به بی‌توجهی و تمرکز کافی دولت عربستان سعودی نسبت به برگزاری امنیت عظیم‌ترین کنگره جهان اسلام در ایام حج تمتع گفت: تغییر اولویت امنیتی عربستان سعودی و به‌کارگیری نیروهای امنیتی و انتظامی خبره برای تجاوز به کشور یمن و سرکوب مردم مسلمان بحرین و همچنین کاهش کمی و کیفی عوامل انتظامی در حج تمتع نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز این فاجعه داشته است.
شمخانی با تاکید بر حساسیت و پیگیری مجدانه این موضوع از سوی جمهوری اسلامی ایران تا دستیابی به نتیجه قطعی و همچنین بهره‌گیری از مجموعه ظرفیت‌های قانونی و حقوقی برای تبیین و تعیین عوامل شکل‌گیری و مسببان این فاجعه عظیم گفت: درحال حاضر مجموعه توان دستگاه‌های مسئول برای رسیدگی به وضعیت مجروحان و مشخص کردن وضعیت مفقودان حادثه و همچنین انتقال جان‌باختگان به کشور بسیج شده و توجیهات لازم در سطح استانداری‌های کشور نیز انجام شده است.
دستور وزیر کشور برای سرکشی به خانواده‌های داغدار فاجعه مکه
وزیر کشور نيز در نامه‌ای به استانداران خواستار سرکشی آنان به خانواده‌های داغدار و مصیبت‌دیده حجاج و ارائه تسهیلات لازم برای تشییع و مراسم ترحیم باشکوه پیکر مطهر جان‌باختگان و درمان مجروحین و آسیب‌دیدگان این حادثه شد.
عبدالرضا رحمانی‌فضلی در‌پی دستور رئیس‌جمهور کشورمان در نامه‌ای به استانداران خواستار سرکشی آنان به خانواده‌های داغدار و ارائه تسهیلات لازم برای تشییع و مراسم ترحیم باشکوه پیکر مطهر جان‌باختگان و درمان مجروحین و آسیب‌دیدگان این حادثه شد.
در اين نامه آمده است: حادثه جانگداز مراسم حج امسال در منا و در جریان رمی جمره عقبی موجی از حزن و اندوه و نگرانی در جامعه اسلامی ایجاد کرده است و با کمال تاسف و تالم تعداد زیادی از خانواده‌هاي زائران ایرانی بیت‌الله الحرام در اندوه جانکاه به سر مي‌برند لازم است بنا به دستور ریاست محترم جمهوری اسلامی ضمن سرکشی به خانواده‌هاي داغدار و مصیبت دیده حجاج حرم امن الهی تدابیر لازم برای تسکین آلام و دردهای آنها اتخاذ شود و سعی شود تسهیلات لازم برای تشییع و مراسم ترحیم باشکوه پیکر مطهر جان باختگان و درمان مجروحین و آسیب‌دیدگان این حادثه مهیا شود.
همچنين امور وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور پیامی حادثه منا را به خانواده‌ها و بازماندگان این حادثه تسلیت گفت و بر مسئولیت کارگزاران اجرایی عربستان در این زمینه تأکید کرد.
محمد‌جواد ظریف در پیام خود افزود: این حادثه موجی از اندوه را همزمان با عید سعید قربان در کشورهای اسلامی و جمهوری اسلامی ایران به همراه داشت.
آیت‌الله امامی‌کاشانی: فاجعه منا مدیریت نالایق آل‌سعود را نشان داد
امام جمعه موقت تهران با بیان اینکه حادثه منا مدیریت نالایق آل‌سعود را نشان داد، گفت: دنیا بهانه‌گیری عربستان را در این باره نمی‌پذیرد چون دروغ است.
به گزارش فارس، آیت‌الله محمد امامی کاشانی در خطبه‌های نماز جمعه حادثه غمبار منا که منجر به شهادت و جراحت‌های ضیوف الرحمن شد را نشانه بی‌لیاقتی عربستان سعودی خواند و گفت: ابتدا به تمام بازماندگان و بیوتی که به این مصیبت مبتلا شده‌اند و مخصوصا خانواده‌های ایرانی تسلیت عرض می‌کنم و برای شهدا مغفرت و رحمت از پیشگاه خدای متعال طلب می‌کنم.
آیت‌الله امامی‌کاشانی با تسلیت شهادت جمعی از حجاج در منا به رهبر معظم انقلاب گفت: آنها که دیروز در منا به شهادت رسیدند مصداق آیه شریفه ۱۰۰ سوره نساء «و من یخرج من بیته مهاجرا الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله» هستند که در تفاسیر بحث شده است که یک مصداق آن، سفر الهی و زیارت خانه خدا است. وی با اشاره به اینکه حجاجی که دیروز در منا دچار حادثه شدند بیشتر اعمال حج را انجام داده و بعد با زجر و گرفتاری به شهادت رسیدند، اظهار داشت: اینجاست که مغفرت پروردگار شامل حال آنها خواهد بود.
خطیب جمعه تهران در ادامه گفت: این مساله که رهبر معظم انقلاب فرمودند عربستان باید در این باره مسئولیت بپذیرد مساله مهمی است و اینکه بگوید حجاج خود بی‌نظمی کردند و یا هوا گرم بود را دنیا نمی‌پذیرد چرا که دروغ است. وی ریشه فاجعه دیروز منا را بستن راه توسط مامورین سعودی برشمرد و با تاکید بر ضرورت پذیرش این مساله و مواخذه مدیران مسئول از سوی عربستان تصریح کرد: به علاوه دولت سعودی باید لوازم این مساله را بپذیرید که یکی از این لوازم مراجعه کشورهای اسلامی به دادگاه بین‌المللی است، تا مشخص شود چرا این همه قتل و جانبازی در منا صورت گرفت.
آیت‌الله امامی کاشانی از ضرورت مراجعه به سازمان کنفرانس اسلامی جهت معلوم کردن تکلیف حج سخن گفت و اضافه کرد: حج تنها مربوط به دولت عربستان نیست و این همه شهید در منا از همه کشورهای اسلامی بودند. وی لزوم اداره حج به دست سازمان کنفرانس اسلامی و صاحب‌نظر بودن کشورهای مسلمان و نیز گماردن نیروهای امنیتی از سوی این کشورها در فریضه حج را متذکر شد و بیان داشت: دولت عربستان باید به محکمه پاسخگو باشد اما از همه تاسف‌بارتر اینکه از ماموران خود تشکر می‌کند و اظهار می‌دارد که در کار کم نگذاشته‌اند.
