خاورشناس روس یادآور شد که رهبر انقلاب اسلامی ایران به بحث امکان مذاکره مقامات تهران با طرف آمریکایی خاتمه داده و بهدرستی، هر نوع دیدار در شرایطی که تحریمهای ضدایرانی اجرا میشوند را منتفی دانستهاند.
روزنامه نیزاویسیمایا گازیتا، در تحلیلی نوشت: حضرت آیتالله علی خامنهای رهبر انقلاب اسلامی ایران، امکان دیدار دونالد ترامپ و حسن روحانی، روسای جمهور آمریکا و ایران را منتفی دانسته و تأکید کرد، آمریکاییها قبل از آنکه درباره مذاکره صحبت کنند، باید به اجرای تعهدات خویش در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره برنامه هستهای ایران بازگردند.
رئیس جمهوری آمریکا در اوایل ماه ژوئن در مصاحبهای از امکان دیدار با حسن روحانی بدون هیچ پیش شرطی برای بررسی مشکلات موجود در روابط دو کشور سخن گفته و چنین دیداری در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک را بعید ندانسته بود. ترامپ حتی مدعی شده که این ایرانیها هستند که به مذاکره با مقامات واشنگتن مایلند.
رهبر انقلاب اسلامی ایران که بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، حرف آخر در مسائل مربوط به سیاست خارجی را میزند، روز سهشنبه قاطعانه اعلام کرد که سیاست اعمال فشار حداکثری بر ملت ایران هیچ نتیجهای برای واشنگتن نداشته و مقامات جمهوری اسلامی در این عقیده کاملاً با یکدیگر متحد هستند که هیچ مذاکرهای با طرف آمریکایی در هیچ سطحی انجام نخواهد گرفت.
ایشان یادآور شدند که مذاکره با ترامپ به معنای آن خواهد بود که سیاست اعمال فشار حداکثری بر ایران که از سوی واشنگتن در پیش گرفته، موفقیتآمیز بوده است به همین دلیل مقامات رسمی جمهوری اسلامی از رئیس جمهور گرفته تا وزیر امور خارجه و دیگر مقامات در این مسئله با یکدیگر اتفاق نظر کامل دارند که ما هیچ مذاکرهای با آمریکا نخواهیم داشت، نه به صورت دوجانبه و نه چند جانبه. رهبر انقلاب اسلامی تأکید کرد، گفتوگو تنها در صورتی ممکن خواهد بود که آمریکاییها به اجرای تعهدات خویش در چارچوب توافق هستهای با ایران بازگردند.
ایالات متحده در ماه مه سال ۲۰۱۸ با تصمیم دونالد ترامپ از توافق هستهای ایران خارج شد و بعد از آن تحریمهای اقتصادی شدیدی علیه تهران اعمال گردید. پس از گذشت یک سال، مقامات تهران در پاسخ به این اقدام طرف آمریکایی به تدریج شروع به کاهش اجرای تعهدات داوطلبانه خویش در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) کرده و به طرفهای اروپایی هشدار دادند تا در صورت عدم اجرای تعهداتشان این کاهش ادامه پیدا خواهد کرد. در حال حاضر مرحله سوم کاهش تعهدات ایران مورد اجرا گذاشته شده و مرحله چهارم نیز در مرحله آماده سازی است.
به عقیده "ولادیمیر ساژین" کارشناس ارشد مرکز مطالعات کشورهای خاورمیانه در موسسه شرقشناسی آکادمی علوم روسیه، اظهارات رهبر انقلاب اسلامی را میتوان در واقع واکنش به انفجار در تاسیسات نفتی عربستان سعودی و اتهامات وارده به تهران از سوی آمریکا در این باره تلقی کرد. وی افزود: «اگر بخواهیم درست قضاوت کنیم این اتهامات که از سوی مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا به جمهوری اسلامی وارد شده، بیشتر یک بهانه است و نه دلیل واقعی. و رهبر انقلاب اسلامی ایران برخوردی قاطع با مسئله امکان برقراری تماسها در بالاترین سطح با آمریکا اتخاذ کرده و انجام هر گونه مذاکره در شرایطی که تحریمهای ضدایرانی اجرا میشوند را منتفی دانسته است.»
این کارشناس روس معتقد است، نیروهای بسیار زیادی هستند که ممکن است به در انفجار تاسیسات نفتی عربستان سعودی دست داشته باشند. امکان دست داشتن نیروهای آمریکایی با هدف افزایش قیمت نفت و همچنین متهم کردن ایران به دست داشتن در این حمله نیز وجود دارد. امکان اینکه موساد نیز در این ماجرا دست داشته باشد، بعید نیست.
در ایران هم بعید نمیدانند که اسرائیلیها که مایل هستند تا تنش در روابط واشنگتن و تهران افزایش پیدا کند، ممکن است در حمله به پالایشگاه نفتی عربستان دست داشته باشند.
پیش از این، "کنستانتین کاساچوف" رئیس کمیته امور بین الملل شورای فدراسیون (سنای) روسیه در تفسیر اتهامات وارده از سوی آمریکا علیه ایران در این باره که گویا تهران با استفاده از پهپاد به تاسیسات نفتی عربستان سعودی حمله کرده، با یادآوری اینکه هیچ دلیلی برای متهم کردن تهران در این حمله وجود ندارد، افزود: اکنون برای همه آشکار شده که ایران برای مقامات واشنگتن به عنوان یک هدف اصلی که هر اتفاق بدی که در منطقه خاورمیانه بیفتد را به آن نسبت دهد، همیشه مطرح بوده و هست و این اتهامزنی نیز از قضیه ناشی میشود.
"عادلبی عشقاگاچیف" عضو کمیته مسائل امنیتی دومای دولتی روسیه نیز معتقد است که اتهامات وارده به تهران درباره حمله پهپادی به تاسیسات نفتی در عربستان که از سوی مقامات آمریکایی مطرح شده، میتواند تلاش برای به درگیری کشاندن این دو نقشآفرین قدرتمند در منطقه خاورمیانه، یعنی ایران و عربستان باشد.
در همین رابطه نیویورکتایمز به نقل از منابعی در خود دولت ترامپ گزارش داده بود که ترامپ به دنبال آغاز روند واقعی دیپلماتیک با ایران نیست و برنامهای برای آن ندارد و صرفاً از طریق طرح این موضوع به دنبال آن است تا گامهای تعهدات برجامی ایران را مهار کند. در همین راستا، چند ماه پیش روزنامه نیویورکتایمز به غیرواقعی بودن پیشنهادات ترامپ برای مذاکره بدون پیششرط» با ایران اذعان کرد و نوشت: ژستهای ترامپ برای دیپلماسی چیزی بیش از نمایش نیست.
این روزنامه به نقل از منابعی در خود دولت ترامپ گزارش داده بود که ترامپ به دنبال آغاز روند واقعی دیپلماتیک با ایران نیست و برنامهای برای آن ندارد و صرفاً از طریق طرح این موضوع به دنبال آن است تا گامهای ایران برای کاستن از تعهدات برجامیاش را متوقف کند؛ از جمله شواهدی که نیویورکتایمز برای غیرواقعی بودن پیشنهادهای ترامپ برای مذاکره اشاره کرده بود این بود که دولت ترامپ هیچ طرحی به عنوان مشوق برای متقاعد کردن ایران به مذاکره آماده نکرده است.
البته گفتن اینکه آمریکا برنامهای برای مذاکره به معنی داد و ستد ندارد به معنی آن نیست که این کشور به چنین مذاکرهای احتیاج ندارد و به آن مشتاق نیست. به عکس، آمریکاییها به چنین مذاکرهای و گفتن اینکه توانستهاند جمهوری اسلامی را پای میز مذاکره بکشانند، بسیار احتیاج دارند.
دولت فعلی آمریکا در حال حاضر به چنین مذاکرهای بیش از هر زمان دیگر محتاج است. دونالد ترامپ در چند ماه اخیر به دلیل آنکه موفق نشده بر خلاف وعدههایش جمهوری اسلامی را بعد از خروج از برجام پای میز مذاکره بیاورد و ایران هم کاهش تعهدات برجامی خودش را آغاز کرده زیر رگبار انتقادها قرار گرفته. شدت فشارها و انتقادات روی او به اندازهای بوده که او در هفتههای گذشته مجبور شده برای پاسخ به منتقدان به توجیهها و دروغهای جورواجور متوسل شد. ترامپ یکبار گفته که ایرانیها میخواهند به او زنگ بزنند اما جان کری مانع میشود، یکبار دیگر گفته که «امانوئل ماکرون» به ایرانیها سیگنال اشتباه میدهد، وگرنه آنها پای میز مذاکره میآمدند، یکبار دیگر گفته که ایرانیها مشتاق مذاکرهاند اما چون آدمهای مغروری هستند، ماندهاند چطور با او باب گفتوگو را باز کنند.