اقتصادی که مبتنی بر دانش باشد، به گسترش مهارت و نوآوری و در راستای آن، به ایجاد شغل، رشد اقتصادی، افزایش درآمد و کاهش تورم کمک می‌کند. در این نوع اقتصاد، نقش کلیدی دانش، نوآوری و تکنولوژی در توسعه و بهبود فرآیندها، محصولات و خدمات ایفا می‌شود.
اقتصاد دانش‌بنیان بر ترکیب اطلاعات، فناوری، تحقیق و توسعه و آموزش و تربیت تاکید دارد.
اقتصاد دانش‌بنیان بر ترکیب اطلاعات، فناوری، تحقیق و توسعه و آموزش و تربیت تاکید دارد.
به گزارش سیاست روز و به نقل از جهان صنعت، در واقع اقتصاد دانش‌بنیان، یکی از راه‌حل‌های خروج از وابستگی اقتصاد به نفت است، ولی خروج از این وابستگی مستلزم مهیا کردن شرایط برای پیاده‌سازی و اجرای صحیح این اقتصاد است که در آن نوآوری و تحقیق و توسعه اهمیت ویژه‌ای دارند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها در بیانات خود تاکید کرده‌اند که به اقتصاد دانش‌بنیان بها داده شود و دولت را موظف کرده‌اند که نگاه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند.
در سخنرانی امسال مقام معظم رهبری در جمع مسوولان نظام نیز، ایشان مجددا به اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کردند و فرمودند:
در سخنرانی امسال مقام معظم رهبری در جمع مسوولان نظام نیز، ایشان مجددا به اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کردند و فرمودند:
«برای شرکت‌های دانش‌بنیان سازوکاری به وجود آمد که موجب شد افرادی که بااستعداد بودند، نخبه بودند، توانایی داشتند، انگیزه داشتند، بیایند و هزاران شرکت دانش‌بنیان را به وجود بیاورند، رشد تولید را بالا بردند، کمک کردند؛ این شرکت‌ها خیلی تاثیر داشت و البته باید افزایش هم پیدا کند.»
در حال حاضر وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کنند و در حد توان تسهیلات قابل توجهی را به این شرکت‌ها اختصاص می‌دهند. در خصوص دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، بانک‌ها نیز یکی دیگر از حامیان اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند که می‌توانند با ارائه تسهیلات مختلف به این شرکت‌ها در راستای گسترش دانش، نوآوری و تحقیق و توسعه قدم بردارند.
در حال حاضر شواهد امر نشان می‌دهند که بانک‌ها تمایل چندانی برای تخصیص تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند. تنها حدود ۱/۲ درصد از مجموع کل وام‌های فعال بانک‌های کشور به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دارد. همچنین، حدود ۷۴ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان هیچگونه وام فعالی در سیستم بانکی ندارند.
در صورتی که مقام معظم رهبری بارها در بیاناتشان روی تولید شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کرده‌اند، در سخنرانی خود خطاب به ملت ایران نیز فرموده‌اند: «اشتغال‌آفرینی با همین شرکت‌های دانش‌بنیان به دست خواهد آمد؛ یعنی اگر ما به معنای واقعی کلمه بتوانیم این شرکت‌ها را تولید کنیم و به وجود بیاوریم که در این زمینه دچار خطاهایی که گاهی در گذشته شده‌اند نشویم، اشتغال هم زیاد خواهد شد.»
اما ریشه بی‌میلی بانک‌ها کجاست؟ چرا بانک‌ها تمایل چندانی برای ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند؟
اما ریشه بی‌میلی بانک‌ها کجاست؟ چرا بانک‌ها تمایل چندانی برای ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند؟
به طور کلی عوامل مختلفی مانند بالا بودن ریسک نوآوری، کم‌سابقه بودن اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان متقاضی تسهیلات، نیاز به ضمانتنامه‌های معتبر در سرمایه‌گذاری فناورانه، اهمیت صندوق‌های تخصصی تامین مالی مانند صندوق‌های پژوهش و فناوری بی‌میلی بانک‌ها به پرداخت وام به شرکت‌های دانش‌بنیان را بیشتر کرده است.
عوامل زیر می‌توانند به نوعی در عدم تمایل بانک‌ها به اختصاص وام به شرکت‌های دانش‌بنیان دخیل باشند:
ریسک بالا: شرکت‌های دانش‌بنیان معمولا با ریسک‌های بالایی همراه هستند، زیرا غالبا در زمینه‌های فناوری و نوآوری فعالیت می‌کنند که با عدم‌پیشینه درآمدی و جوان بودن این شرکت‌ها، ریسک ابتدایی بالا می‌رود.
نقص اطلاعات: برخی از بانک‌ها ممکن است نقص اطلاعاتی درباره فعالیت‌ها، مدل کسب‌و‌کار یا قابلیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشند. این نقص ممکن است باعث نگرانی‌های بیشتر بانک‌ها در خصوص بازدهی و بازپرداخت وام شود.
فرآیندهای پیشرفته‌تر ارزیابی: برخی از بانک‌ها نیاز به فرآیندهای ارزیابی پیشرفته‌تر برای تجارت‌هایی با ریسک بالا دارند. این فرآیندها ممکن است به شدت زمان‌بر و پیچیده باشند و بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان، نهایتا به دلیل نوآوری و تغییرات سریع در بازار، با این فرآیندها همخوانی نداشته باشند.
عدم تضمین‌پذیری بازده سرمایه‌گذاری: برخی از پروژه‌های دانش‌بنیان ممکن است نیاز به مدت زمان طولانی برای بازدهی مالی داشته باشند، در حالی که بانک‌ها ممکن است به دنبال بازدهی سریع‌تر و مطمئن‌تر باشند.
قوانین و مقررات: محیط حقوقی و مقرراتی ممکن است مانع ارائه تسهیلات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان شود. برخی از قوانین ممکن است بانک‌ها را از ارائه تسهیلات به پروژه‌های با ریسک بالا منع یا فشارهای زیادی را به آنها وارد کنند.
در این زمینه، تشکیل صندوق‌ها و ارگان‌های دولتی، نهادهای سرمایه‌گذاری و تسهیلات مالی متخصص می‌تواند به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کند تا منابع مالی مورد نیاز خود را جلب کنند.
زینب حمیدزاده _کارشناس اقتصادی
