رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، دیروز وارد قطر شد تا با مقامات بلندپایه این کشور دیدار و رایزنی کند. این سفر در حالی صورت گرفته است که روابط ترکیه و قطر در سال های اخیر به ویژه بعد از اقدام عربستان علیه دوحه، به شدت گرم شده است. نگاهی آماری به روابط اقتصادی دو کشور نشان میدهد که این روابط در سالهای اخیر رو به افزایش است چنانکه در همین رابطه ترکیه اعلام کرده که ارزش تجارت این کشور با قطر طی سال ۲۰۱۸ میلادی با ۵۴ درصد رشد به رقم بیسابقه ۲ میلیارد دلار رسید. ترکیه از سال ۲۰۱۷ میلادی و در پی بروز تنش سیاسی میان عربستان سعودی و قطر به شریک تجاری بزرگ این کشور بدل شده است.
حال این سوال مطرح میشود که این سفر چرا و با چه اهدافی صورت می گیرد؟ بخشی از این سفر در چارچوب سیاست توسعه مناسبات میان دو کشور است بویژه اینکه از یک سو ترکیه به دلیل نابسامانیهای ایجاد شده میان ترکیه و اروپا با چالشهای اقتصادی مواجه است و سرمایههای کلان قطر می تواند کمکی برای خروج این کشور از وضعیت بحرانی اقتصادی باشد. در همین حال قطر همچنان با تحریم شورای همکاری خلیج فارس مواجه است و لذا همگرایی با ترکیه به عنوان متحدی نظامی و اقتصادی برایش دارای اهمیت است. نکته دیگر در مناسبات دو کشور را در حوزه فلسطین می توان مشاهده کرد. در شرایط کنونی که آمریکا شرک سازی صهیونیستها را مجاز دانسته است و از سوی دیگر کشورهای عربی با محوریت آمریکا در مسیر اجرای طرح معامله قرن قرار گرفتهاند، ترکیه و قطر که خود را مخالف این سیاستها معرفی میکنند برآنند تا از این شرایط برای نزدیکی بیشتر به فلسطینیها در چارچوب اهداف منطقهای گام بردارند. این امر زمانی بیشتر نمود مییابد که منابع خبری از گسترش مناسبات میان فتح و حماس با ترکیه خبر دادهاند و در همین حال محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین دیروز راهی قطر شد. نکته دیگر آنکه ترکیه اکنون در حالی در شمال سوریه عملیات نظامی موسوم به چشمه صلح را برگزار میکند که قطر روابط نزدیکی با گروههای تروریستی در سوریه دارد. این سناریو مطرح است که ترکیه با این سفر به دنبال جبل حمایتهای بیشتر قطر در بهره گیری از این گروهها در سوریه باشد بویژه اینکه آمریکا نیز برخلاف وعدههای گذشتهاش، پشت ترکیه را خالی کرده است. به هر تقدیر می توان گفت که سفر اردوغان به قطر را می توان اقدامی در جهت توسعه مناسبات دو کشور و البته تا حدودی نشات گرفته از تحولات منطقه دانست که موجب شده تا طرفین به دنبال تقویت همکاریها در روابط دو جانبه و تحولات منطقه باشند.
نویسنده: فرامرز اصغری