در دنیای امروز شرکتهای دانشبنیان، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی در سطح جهانی ایفا کرده و می کنند و همواره در تلاشند تا با بهکارگیری، خلق، ایجاد و اکتساب دانش، نقش و جایگاه خود در مسیر رشد اقتصادی را پررنگ کنند اما نکته قابل تامل آن است که در کنار این حجم تلاش و اراده ،وجود موانع و چالش های پی در پی کار را به جایی رسانده که بسیاری از این شرکت ها یا مسیر رفتن و مهاجرت را بر می گزینند و یا اگر هم با سماجت پای کار بایستند به قدری موانع گسترده است که باز هم نمی توانند به راحتی گره های کور موجود را باز کنند.
کارشناسان و ارزیابان این عرصه در بررسی چالش ها موجود این شرکت ها به مواردی همچون هزینه بالای تامین مالی آنها اشاره کرده و معتقدند مهم‌ترین مانع رشد شرکتهای دانشبنیان بحث تامین مالی است چراکه این شرکت‌‌ها بخشی از منابع مورد نیاز برای تحقیق و توسعه را از طریق وام‌‌های بانکی تامین می‌کنند . از آنجایی که در اقتصاد ایران بانک ها ریسک پذیری کمتری دارند و یا اینکه منابع خود را به مسیرهای سفارشی تخصیص می دهد ،بنابراین وجود چنین نگاهی باعث شده تا بانک ها از تقبل پرداخت تسهیلات به این فعالان نوآور سر باز بزنند که خود همچنان یک معضل جدی است .
بانک ها در کنار نگاه سلیقه ای خود برای اعطای تسهیلات همواره از قبول تعهدات شرکتهای نوپا به دلیل نبود سوابق مالی و اعتباری سر باز می زنند و در کنار آن اتخاذ سیاست های متنوع در تخصیص وام هم به کمک بانک ها آمده تا این نهادها همچنان از پذیرفتن بار این مسئولیت خودداری کنند و نیازی هم به پاسخگو بودن نداشته باشند.
با وجود همه این چالش ها اما آنچه از محتویات جلسه روز گذشته وزیر اقتصاد با معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور بر می آید؛ نوید بخش یک تحول جدی است اگر به آنچه گفته و مطرح شده جامه عمل بپوشانند و طرح یاد شده را تا به ثمر نشستن کامل ؛با نظارت کامل همراهی کنند.
وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه پیشنهادات مطرح شده برای ایجاد یک بانک تخصصی برای حمایت از شرکتهای دانش بنیان اتفاق خوبی است اما برای تحقق این هدف، باید دو موضوع «ایجاد بانک تخصصی» و همچنین «تقویت صندوق نوآوری و شکوفایی» را به موازات یکدیگر، پیش برد گفته است در صورتی که چهار یا پنج میلیارد دلار منبع مالی جدید را به صندوق تزریق شود برای گروه هایی از شرکت های دانش بنیان مفید و موثر خواهد بود .
اگر چه این نگاه وزیر برای رفع مشکل تامین مالی شرکت های دانش بنیان روزنه امیدی برای این شرکت هاست اما این ذهنیت را در اذهان ایجادمی کند که نگاه متولیان اقتصادی کشور برای تامین مالی همچنان بر بال بازاز پول است و بازار سرمایه نمی تواند دراین مسیر کمک حالی باشد ،در حالی که تجربه تامین مالی شرکت های کوچک و بزرگ دراین بازار نه تنها این مساله را رد می کند بلکه نشان داده است که مسیر بازار سرمایه به واسطه ابزارهای متنوعی که دارد؛ مسیر هموارتری است اگر متولیان با نگاه تبعیض آمیز به آن ننگرند و بکوشند تا درکنار حضور بازار پولی ،بازار سرمایه هم دراین عرصه نقش آفرینی کند که بی شک نتیجه آن یک بازی دو سر برد
خواهد بود.
کارشناسان و ارزیابان این عرصه در بررسی چالش ها موجود این شرکت ها به مواردی همچون هزینه بالای تامین مالی آنها اشاره کرده و معتقدند مهم‌ترین مانع رشد شرکتهای دانشبنیان بحث تامین مالی است چراکه این شرکت‌‌ها بخشی از منابع مورد نیاز برای تحقیق و توسعه را از طریق وام‌‌های بانکی تامین می‌کنند . از آنجایی که در اقتصاد ایران بانک ها ریسک پذیری کمتری دارند و یا اینکه منابع خود را به مسیرهای سفارشی تخصیص می دهد ،بنابراین وجود چنین نگاهی باعث شده تا بانک ها از تقبل پرداخت تسهیلات به این فعالان نوآور سر باز بزنند که خود همچنان یک معضل جدی است .
بانک ها در کنار نگاه سلیقه ای خود برای اعطای تسهیلات همواره از قبول تعهدات شرکتهای نوپا به دلیل نبود سوابق مالی و اعتباری سر باز می زنند و در کنار آن اتخاذ سیاست های متنوع در تخصیص وام هم به کمک بانک ها آمده تا این نهادها همچنان از پذیرفتن بار این مسئولیت خودداری کنند و نیازی هم به پاسخگو بودن نداشته باشند.
با وجود همه این چالش ها اما آنچه از محتویات جلسه روز گذشته وزیر اقتصاد با معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور بر می آید؛ نوید بخش یک تحول جدی است اگر به آنچه گفته و مطرح شده جامه عمل بپوشانند و طرح یاد شده را تا به ثمر نشستن کامل ؛با نظارت کامل همراهی کنند.
وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه پیشنهادات مطرح شده برای ایجاد یک بانک تخصصی برای حمایت از شرکتهای دانش بنیان اتفاق خوبی است اما برای تحقق این هدف، باید دو موضوع «ایجاد بانک تخصصی» و همچنین «تقویت صندوق نوآوری و شکوفایی» را به موازات یکدیگر، پیش برد گفته است در صورتی که چهار یا پنج میلیارد دلار منبع مالی جدید را به صندوق تزریق شود برای گروه هایی از شرکت های دانش بنیان مفید و موثر خواهد بود .
اگر چه این نگاه وزیر برای رفع مشکل تامین مالی شرکت های دانش بنیان روزنه امیدی برای این شرکت هاست اما این ذهنیت را در اذهان ایجادمی کند که نگاه متولیان اقتصادی کشور برای تامین مالی همچنان بر بال بازاز پول است و بازار سرمایه نمی تواند دراین مسیر کمک حالی باشد ،در حالی که تجربه تامین مالی شرکت های کوچک و بزرگ دراین بازار نه تنها این مساله را رد می کند بلکه نشان داده است که مسیر بازار سرمایه به واسطه ابزارهای متنوعی که دارد؛ مسیر هموارتری است اگر متولیان با نگاه تبعیض آمیز به آن ننگرند و بکوشند تا درکنار حضور بازار پولی ،بازار سرمایه هم دراین عرصه نقش آفرینی کند که بی شک نتیجه آن یک بازی دو سر برد
خواهد بود.
سارا علیاری
