یک زمین بازی فوتبال را مجسم کنیم و هواداران دو تیم را که میلیون‌ها فریاد برآورند «گل» اما تعداد خواسته‌های آن‌ها توسط بازیکنان به نتیجه نمی‌رسد اگر صفر نباشد محدود به کمتر از انگشتان یک دست است! حالا این موضوع را به یک جامعه 85 میلیون نفری بسط می‌دهیم که سال‌هاست از هر طریقی که توانسته‌اند پیرامون مافیای دارو و درمان هوار کشیده‌اند، نقد کرده‌اند و حتی گریه و فغان سر داده‌اند اما از گوش شنوا خبری نبوده است.
همین چند روز پیش گذرمان به یک‌به‌یک داروخانه‌ها معتبر و بزرگ دولتی و خصولتی کلان‌شهر برای خرید یک داروی استراتژیک و حیاتی افتاد و در یکی از آن‌ها مرد میانسالی را دیدم که اشک‌ریزان به فروشنده التماس می‌کرد تا چند عدد قرص که از داروهای حیاتی است و اگر بیمار نیازمند آن را مصرف نکند دچار عارضه‌ای می‌شود که نهایتش مرگ است اما فروشنده نیز عاجزانه قسم یاد می‌کرد که نداریم و البته راست می‌گفت زیرا محتوای این دارو که یک تولید خارجی و تحریمی است و منحصر به چند کشور محدود است تا فرمول آن را کپی و یا مواد خام را از تولیدکننده دریافت کنند اگر هم یافت شود تاریخ گذشته است زیرا اول ژانویه 2024 آخری مهلت استفاده از دارو بوده و مصرفش پس‌ازآن می‌تواند خطرآفرین باشد. درحالی‌که متولیان بهداشت جامعه هیچ تلاشی به‌منظور رفع این معضل نکرده‌اند و حتی اقدامی هم از طریق دانش‌بنیان‌ها برای دسترسی به فرمول این دارو نشده است.
حکایت مافیای دارو تراژدی تازه‌ای نیست زیرا گروهی خاص سال‌هاست بر آن تسلط دارند تا بتوانند خواسته‌های خود را تحمیل کنند که تنها راهکار آن دسترسی به فرمول اینگونه اقلام می‌باشد. محمدمهدی برادران، معاون وزارت صمت، در گردهمایی اعضاء سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه و دارویی گفته است: « باید به موضوع دارو به‌عنوان صنعت نگاه کنیم و برای اینکه این صنعت به‌خوبی دنبال شود نیازمند دولت است. هدف از اجرای طرح دارویاری، کاهش وابستگی به ارز و واقعی شدن قیمت دارو بود که اجرای ناقص آن، باعث می‌شود به اهداف طرح نرسیم. وقتی به‌سختی صادرات دارو را انجام می‌دهیم، نباید به‌راحتی ارز موردنیاز کشور برای واردات مکمل‌های بدن‌سازی صرف شود، اما نگاه‌های واردات محور در اتاق بازرگانی غلبه کرده و نباید اتاق بازرگانی واردات محور باشد. اگر در حوزه غذا دقت بیشتری می‌کردیم، امروز آنقدر درگیر دارو درمان نبودیم» که سال‌هاست فریادها در حلقوممان گره‌خورده و گوش شنوایی نیست تا تشخیص دهد تراریخته کردن مواد اولیه غذایی بزرگترین عامل بیماری‌های فراگیر است؛ اما دفاع فرامرز اختراعی رئیس هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی دراین‌باره چنین است که «حمایت از واردکنندگان دارو عامل نابودی صنعت تولید دارو در کشور است. ظاهراً کسی بخواهد تولید ملی کند باید تولید داخلی را فراموش کنیم و از خارج وارد کنیم، چون آن‌ها ارزان‌تر می‌دهند. وقتی افتخار می‌کنیم ارزش‌افزوده کالای خارجی را حذف می‌کنیم؛ تولیدکننده داخلی چطور تولید کند. سازمان غذا و دارو عملاً برای تشویق واردات دارو اقدام می‌کند و این در حالی است که تولیدکنندگان مواد مؤثره دارویی، از حمایت لازم برخوردار نیستند.
تعرفه گمرکی واردات دارو که یک درصد است و حذف مالیات بر ارزش‌افزوده برای واردات دارو باعث شده که امکان رقابت تولیدکنندگان داخلی از بین برود. تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی فقط بابت واردات مواد مؤثره ارز حمایتی که همان ارز 28 هزارتومانی است، می‌گیرند و مابقی نیاز‌های تولید را با ارز 50 هزارتومانی تأمین می‌کند. دود 72 درصد نیاز‌های مواد مؤثره دارویی در کشور تولید می‌شوند و ارزش فنی تولید مواد دارویی مؤثره در کشور ما در صنعت داروسازی باید موردتوجه قرار گیرد، زیرا ویروس کرونا نشان داد مواد مؤثره دارویی در بهبود بیماری‌ها مؤثر است و در این زمینه در میان کشور‌های مختلف خوش درخشیدیم. مواد دارویی به دلیل استراتژیک بودن و اهمیت آن در بخش درمان باید موردتوجه قرار گیرد، زیرا در دنیا ظرفیت‌های تولید مواد مؤثره دارویی وجود دارد که می‌توانیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و داروسازان این مواد با کیفیت و قیمت پایین تولید شود و در بازارهای بین‌المللی رقابت داشته باشیم. مافیای دارو را نمی‌توان انکار کرد» که روزبه‌روز بر وسعت سیطره‌اش افزوده می‌شود و سال‌هاست گاهی درگوشی و گاهی در عیان و یا میان تیتر رسانه‌ها می‌توان ردپایش را جستجو و پیدا کرد. امری که گاهی وقت‌ها کارشناسان و حتی برخی از مسئولان بر آن صحه می‌گذارند و برخی دیگر آن را انکار می‌کنند؛ اما پابرجایی ناصرخسروهای حقیقی و مجازی و پیدا شدن داروها نایاب در بازارهای غیررسمی و برخی حرکات هماهنگ در تولید کردن یا نکردن داروهای خاص اثبات می‌کند.
به قول معاون صنایع وزارت صمت «نمی‌توان مافیایی دارو را انکار نمود، بلکه باید به رصد آن‌ها پرداخت که چه کسانی هستند و از کجا حمایت می‌شوند» و برای این منظور همانگونه که احمد نجفی در خانه سینما را چند سال پیش گل گرفت امروز باید به سراغ بعضی اتاق‌های بازرگانی بخصوص در پایتخت رفت و آن‌ها را گل‌اندود کرد.
همین چند روز پیش گذرمان به یک‌به‌یک داروخانه‌ها معتبر و بزرگ دولتی و خصولتی کلان‌شهر برای خرید یک داروی استراتژیک و حیاتی افتاد و در یکی از آن‌ها مرد میانسالی را دیدم که اشک‌ریزان به فروشنده التماس می‌کرد تا چند عدد قرص که از داروهای حیاتی است و اگر بیمار نیازمند آن را مصرف نکند دچار عارضه‌ای می‌شود که نهایتش مرگ است اما فروشنده نیز عاجزانه قسم یاد می‌کرد که نداریم و البته راست می‌گفت زیرا محتوای این دارو که یک تولید خارجی و تحریمی است و منحصر به چند کشور محدود است تا فرمول آن را کپی و یا مواد خام را از تولیدکننده دریافت کنند اگر هم یافت شود تاریخ گذشته است زیرا اول ژانویه 2024 آخری مهلت استفاده از دارو بوده و مصرفش پس‌ازآن می‌تواند خطرآفرین باشد. درحالی‌که متولیان بهداشت جامعه هیچ تلاشی به‌منظور رفع این معضل نکرده‌اند و حتی اقدامی هم از طریق دانش‌بنیان‌ها برای دسترسی به فرمول این دارو نشده است.
حکایت مافیای دارو تراژدی تازه‌ای نیست زیرا گروهی خاص سال‌هاست بر آن تسلط دارند تا بتوانند خواسته‌های خود را تحمیل کنند که تنها راهکار آن دسترسی به فرمول اینگونه اقلام می‌باشد. محمدمهدی برادران، معاون وزارت صمت، در گردهمایی اعضاء سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه و دارویی گفته است: « باید به موضوع دارو به‌عنوان صنعت نگاه کنیم و برای اینکه این صنعت به‌خوبی دنبال شود نیازمند دولت است. هدف از اجرای طرح دارویاری، کاهش وابستگی به ارز و واقعی شدن قیمت دارو بود که اجرای ناقص آن، باعث می‌شود به اهداف طرح نرسیم. وقتی به‌سختی صادرات دارو را انجام می‌دهیم، نباید به‌راحتی ارز موردنیاز کشور برای واردات مکمل‌های بدن‌سازی صرف شود، اما نگاه‌های واردات محور در اتاق بازرگانی غلبه کرده و نباید اتاق بازرگانی واردات محور باشد. اگر در حوزه غذا دقت بیشتری می‌کردیم، امروز آنقدر درگیر دارو درمان نبودیم» که سال‌هاست فریادها در حلقوممان گره‌خورده و گوش شنوایی نیست تا تشخیص دهد تراریخته کردن مواد اولیه غذایی بزرگترین عامل بیماری‌های فراگیر است؛ اما دفاع فرامرز اختراعی رئیس هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی دراین‌باره چنین است که «حمایت از واردکنندگان دارو عامل نابودی صنعت تولید دارو در کشور است. ظاهراً کسی بخواهد تولید ملی کند باید تولید داخلی را فراموش کنیم و از خارج وارد کنیم، چون آن‌ها ارزان‌تر می‌دهند. وقتی افتخار می‌کنیم ارزش‌افزوده کالای خارجی را حذف می‌کنیم؛ تولیدکننده داخلی چطور تولید کند. سازمان غذا و دارو عملاً برای تشویق واردات دارو اقدام می‌کند و این در حالی است که تولیدکنندگان مواد مؤثره دارویی، از حمایت لازم برخوردار نیستند.
تعرفه گمرکی واردات دارو که یک درصد است و حذف مالیات بر ارزش‌افزوده برای واردات دارو باعث شده که امکان رقابت تولیدکنندگان داخلی از بین برود. تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی فقط بابت واردات مواد مؤثره ارز حمایتی که همان ارز 28 هزارتومانی است، می‌گیرند و مابقی نیاز‌های تولید را با ارز 50 هزارتومانی تأمین می‌کند. دود 72 درصد نیاز‌های مواد مؤثره دارویی در کشور تولید می‌شوند و ارزش فنی تولید مواد دارویی مؤثره در کشور ما در صنعت داروسازی باید موردتوجه قرار گیرد، زیرا ویروس کرونا نشان داد مواد مؤثره دارویی در بهبود بیماری‌ها مؤثر است و در این زمینه در میان کشور‌های مختلف خوش درخشیدیم. مواد دارویی به دلیل استراتژیک بودن و اهمیت آن در بخش درمان باید موردتوجه قرار گیرد، زیرا در دنیا ظرفیت‌های تولید مواد مؤثره دارویی وجود دارد که می‌توانیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و داروسازان این مواد با کیفیت و قیمت پایین تولید شود و در بازارهای بین‌المللی رقابت داشته باشیم. مافیای دارو را نمی‌توان انکار کرد» که روزبه‌روز بر وسعت سیطره‌اش افزوده می‌شود و سال‌هاست گاهی درگوشی و گاهی در عیان و یا میان تیتر رسانه‌ها می‌توان ردپایش را جستجو و پیدا کرد. امری که گاهی وقت‌ها کارشناسان و حتی برخی از مسئولان بر آن صحه می‌گذارند و برخی دیگر آن را انکار می‌کنند؛ اما پابرجایی ناصرخسروهای حقیقی و مجازی و پیدا شدن داروها نایاب در بازارهای غیررسمی و برخی حرکات هماهنگ در تولید کردن یا نکردن داروهای خاص اثبات می‌کند.
به قول معاون صنایع وزارت صمت «نمی‌توان مافیایی دارو را انکار نمود، بلکه باید به رصد آن‌ها پرداخت که چه کسانی هستند و از کجا حمایت می‌شوند» و برای این منظور همانگونه که احمد نجفی در خانه سینما را چند سال پیش گل گرفت امروز باید به سراغ بعضی اتاق‌های بازرگانی بخصوص در پایتخت رفت و آن‌ها را گل‌اندود کرد.
حسن روانشید - روزنامه نگار پیشکسوت
