یکی از مواردی که در اعلام نتایج انتخابات و منتخب شدن افراد حائز اهمیت است کسب نصابی از آراست و در صورتی که نامزدها حد نصاب آراء را به دست نیاوردند انتخابات به مرحله دوم می‌رود و منتخبین در مرحله دوم مشخص می‌شوند.
مهم ترین ماده‌ای که به طور کامل به شرایط مرحله دوم پرداخته است ماده ۱۰ قانون انتخابات است. در صدر ماده ۱۰ قانون انتخابات ذکر شده چنانچه در مرحله اول یک یا چند نفر از داوطلبان یک پنجم آرای ماخوذه را کسب نکنند انتخابات به مرحله دوم می‌رود و از میان نامزدهای باقی‌مانده، افرادی که بیشترین آرا را به دست آورده‌اند؛ دو برابر نماینده های مورد نیاز در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند، اما چنانچه نامزدهای باقی‌مانده مساوی یا کمتر از نمایندگان مورد نیاز باشد تمام آن‌ها در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند، مثلا اگر در یک حوزه انتخابیه ما نیازمند سه نماینده باشیم و دو نماینده یک‌پنجم آرای ماخوذه را به دست آورند و مابقی نماینده ها به این نصاب نرسند برای یک کرسی باقی‌مانده دو نفر از نامزدهای باقی‌مانده مانده به دور دوم انتخابات می‌روند.
یک نکته دیگر که باید به آن توجه کرد این است که نصاب آرا از آرای صحیح محسوب می‌شوند و یک پنجم آرای صحیح را باید به دست آورند و آرای باطله در این نصاب تاثیر ندارند.
زمان مرحله دوم انتخابات طبق تبصره ۳ ماده ۱۰ انتخابات پس از اعلام نتایج مرحله اول و تایید صحت آن توسط شورای نگهبان، توسط وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان اعلام و در تاریخ اعلام شده برگزار می‌گردد.
تبصره ۴ ماده ۱۰ انتخابات به شرایط رای دهندگان مرحله دوم می‌پردازد؛ رای دهندگان مرحله اول باید در همان حوزه انتخابیه‌ای که در آن رای داده‌اند در مرحله دوم شرکت کنند و یا اینکه در هیچ حوزه‌ای شرکت نکرده و رای نداده باشند.
در مجموع شرایط انتخابات نشان‌دهنده این است که برای راه یافتن به مجلس باید افراد مقدار مناسبی از آرا را به خود اختصاص دهند و نمی‌توانند با نصاب کمی به مجلس راه پیدا کنند و عملا با رای حداقلی نمی‌شود منتخب شد، حتی اگر هزینه آن برگزاری مجدد انتخابات باشد.
مهم ترین ماده‌ای که به طور کامل به شرایط مرحله دوم پرداخته است ماده ۱۰ قانون انتخابات است. در صدر ماده ۱۰ قانون انتخابات ذکر شده چنانچه در مرحله اول یک یا چند نفر از داوطلبان یک پنجم آرای ماخوذه را کسب نکنند انتخابات به مرحله دوم می‌رود و از میان نامزدهای باقی‌مانده، افرادی که بیشترین آرا را به دست آورده‌اند؛ دو برابر نماینده های مورد نیاز در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند، اما چنانچه نامزدهای باقی‌مانده مساوی یا کمتر از نمایندگان مورد نیاز باشد تمام آن‌ها در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند، مثلا اگر در یک حوزه انتخابیه ما نیازمند سه نماینده باشیم و دو نماینده یک‌پنجم آرای ماخوذه را به دست آورند و مابقی نماینده ها به این نصاب نرسند برای یک کرسی باقی‌مانده دو نفر از نامزدهای باقی‌مانده مانده به دور دوم انتخابات می‌روند.
یک نکته دیگر که باید به آن توجه کرد این است که نصاب آرا از آرای صحیح محسوب می‌شوند و یک پنجم آرای صحیح را باید به دست آورند و آرای باطله در این نصاب تاثیر ندارند.
زمان مرحله دوم انتخابات طبق تبصره ۳ ماده ۱۰ انتخابات پس از اعلام نتایج مرحله اول و تایید صحت آن توسط شورای نگهبان، توسط وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان اعلام و در تاریخ اعلام شده برگزار می‌گردد.
تبصره ۴ ماده ۱۰ انتخابات به شرایط رای دهندگان مرحله دوم می‌پردازد؛ رای دهندگان مرحله اول باید در همان حوزه انتخابیه‌ای که در آن رای داده‌اند در مرحله دوم شرکت کنند و یا اینکه در هیچ حوزه‌ای شرکت نکرده و رای نداده باشند.
در مجموع شرایط انتخابات نشان‌دهنده این است که برای راه یافتن به مجلس باید افراد مقدار مناسبی از آرا را به خود اختصاص دهند و نمی‌توانند با نصاب کمی به مجلس راه پیدا کنند و عملا با رای حداقلی نمی‌شود منتخب شد، حتی اگر هزینه آن برگزاری مجدد انتخابات باشد.
سید امیررضا رضوی - پژوهشگر حقوق
