جمعه گذشته وقتی که ترامپ در سخنرانی تند، نابخردانه و غیردیپلماتیک خود علیه ایران اعلام کرد که توافق هستهای ایران در راستای منافع امنیت ملی امریکا نیست و اولین قدم را برای لغو برجام برداشت، اگرچه خشم همه مردم ایران را برانگیخت اما ثابت کرد که نگرانیهایی که بارها بسیاری از دلسوزان و منتقدان برجام نسبت به آن داشتند بیمورد نبوده و لبه تیز تیغ منتقدین به سمت امریکا بود نه دولت و مسئولین، هشدارهای این گروه تنها در جهت منافع ملی بود اهداف حزبی و گروهی در آن جایی نداشت.
اما با گذشت ۲ سال از امضای برجام و نمایان شدن نقطه ضعفها و ابهامات آن همچنان بسیاری از طرفداران برنامه جامع اقدام مشترک میگویند که برجام علیرغم ضعفهای موجود، حاصل مقدرات و ممکنات کشور بوده و بهترین و تنها گزینه برای بهبود شرایط کشور و عامل رهایی از تنگناهای ناشی از تحریمهای ناجوانمردانه غرب بشمار میرفته است.
جالب آنجاست که این گروه همچنین به جای آنکه از نتایج برجام درس عبرت گرفته و در راستای مقابله با این نقطه ضعفها به توان و راهبردهای داخلی تکیه کنند و گزینه وحدت و تعامل در مقابل دشمن را درپیش گیرند، حالا از تمام رسانهها، فرصتها و تریبونهای خود بهره جسته و اعلام کردهاند که مخالفان برجام اگر میتوانند یک طرح جایگزین برای برجام ارائه کنند.
این گروه میگویند که منتقدان برجام صرفا از اقتصاد مقاومتی سخن میگویند، حال آنکه اجرای اقتصاد مقاومتی، خود منوط به برجام و تعامل با دنیاست. آنها بر این باورند که میزان توان کشور و مسئولان این مقداری بود که در برجام اجرا شد، و اگر منتقدان میگویند که میتوانستیم امتیازات بیشتری بدست بیاوریم بیایند و پیشنهاداتشان را ارائه دهند.
طرفداران خود چارهای بیندیشند
در آن زمان آنچه مورد نقد منتقدان بود نحوه عمل، نوع برخورد و عدم رعايت قواعد علمي مذاكرات ديپلماتيك و نوعي خودشيفتگي توام با وادادگي در برابر دشمن يعني آمريكا بود.
منتقدان میگفتند که چه دليلي وجود دارد كه فراتر از تعهدات برجامی عمل کنیم به طوري كه رئيس آژانس بينالمللي اتمي بگويد؛ ايران فراتر از تعهدات خود عمل كرده است.
آنها تذکر میدادند که باید موضوع بدعهدي غرب به ويژه آمريكا مورد توجه قرار گیرد و در همان ابتدا نسبت به آن عکس العمل نشان داده شود اما متاسفانه هواداران برجام و رسانههای آنها اصرار داشتند که این موارد را لاپوشاني كنند.
حتی زمانی که قبل از برجام منتقدین سخنی را در مورد مذاکرات میگفتند مورد بیمهری قرار گرفته و با عباراتي چون بيسواد، كاسب تحريم، برو به جهنم و... نواخته ميشدند! بعد از برجام هم رئیسجمهور در سخنان خود تاکید کردند که زمان نقد نيست و زمان انتقاد از برجام قبل از تصويب آن بود. در هر صورت منتقدین مدام مورد مذمت و اهانت قرار میگرفتند و حتی از سوی دولت متهم به هرج و مرج و آشوب رسانهای میشدند.
این درحالی بود که مقام معظم رهبری در سال ۹۴ چهارماه مانده به رسیدن به برجام، خطاب به مسئولان و مذاکره کنندگان هشداردادند که با استفاده از نظرات مختلف و صرف نظر از بازه زمانی محدود به برطرف کردن مشکلات و جزئیات بپردازند: «الان فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک عدّهای مخالفند، یک عدّهای اعتراض دارند؛ خیلی خب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند، مردمان علاقهمند به منافع ملّیاند، بسیار خب، یک جمعی از مخالفین را از آن افرادی را که شاخصند دعوت کنند، حرفهای آنها را بشنوند؛ای بسا در حرفهای آنها یک نکتهای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکتهای هم نبود، آنها را قانع کنند؛ این میشود همدلی؛ این میشود یکسانسازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها. به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما سه ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا سه ماه بشود چهار ماه، آسمان که به زمین نمیآید؛ چه اشکالی دارد؟ کمااینکه آنها در یک برههی دیگری هفت ماه زمان را عقب انداختند. خیلی خب، دوستان ما هم اگر چنانچه در این همدلیها و همزبانیها و تبادلنظرها یک وقتی گرفته شد، چه اشکال دارد، وقتی گرفته بشود، یک خرده زمان آن تصمیمات نهایی عقب بیفتد؛ طوری نخواهد شد.»
در آن زمان این سخنان مورد توجه قرار نگرفت و نتیجه خوشبینی به آمریکا و عدم توجه به توان داخلی و نداشتن برنامه جامع اقتصادی برای کشور موجبات سوءاستفاده دشمن و ممانعت از پیشرفت کشور شد.
حالا هم اگر قرار است طرحی داده شود این خود هواداران و موافقان برجام هستند که باید کار خود را جبران کنند و طرحی تازه ارائه دهند نه منتقدین، چراکه آنها هنوز هم سعی میکنند تا نشان دهند که اتفاق خاصی نیفتاده است و شرایط برجام عادی است.
بیاهمیتی
اگر دولت و هواداران برجام تعصب در این زمینه را کنار میگذاشتند و درآن زمان اندک نگاهی هم به نظرات منتقدین داشتند، شاید حالا با وضعیت موجود مواجه نمیشدند.
دولت بایستی طی چهار سال اخیر همزمان با مذاکرات هستهای مسئله اقتصاد مقاومتی را هم جدی میگرفت و به هشدارهای دلسوزان نگاهی منطقی داشت تا میتوانست علاوه بر اینکه به توافق متوازن و عادلانهای دست یابد، حربه آمریکا برای تهدید دائم به خروج از برجام را هم از این کشور میگرفت. حالا نیز لازم است تا طرفدارن برجام به جای مذمت منتقدین به فکر چارهای برای مطالبات مردم و رهبری در اینباره باشند.
پیشتر محمدجواد ظریف وزير خارجه گفته بود، برجام يك سند "خالي" نيست مكانيسمهاي قانوني در آن براي اجرا وجود دارد، بايد از آن طريق آمريكا را مجبور به اجراي تعهدات خود كرد و اگر نكرد برگرديم به ما قبل برجام.
شرط برگشت به ماقبل برجام جدي گرفتن اقتصاد مقاومتي و تغيير ادبيات ديپلماسي خارجي دولت در مواجهه با دشمن ملت ایران يعني آمريكا است در این صورت مردم و منتقدین يكپارچه پشتيبان دولت خواهند بود.